دختران مادران فردا

زهره ذوالقدر، شهروند خبرنگار

«دختران، مادران فردا»؛ این جمله در حاشیه سه پوستر نقاشی قرار گرفته است که در ایستگاه های مترو تهران به نمایش در آمده اند؛ تصویری از دختر بچه‌ای شش یا هفت ساله که بچه‌داری و خانه‌داری می‌کند. این جمله به صورت مستقیم، تنها وظیفه دختران را با شعار «دختر چشم و چراغ خانه» است، خانه‌داری و تولید مثل می‌داند؛ شعاری که دستور کار تندروهای حکومتی ایران از ابتدای انقلاب و به ویژه در چند سال گذشته بوده است. آن ها برای تثبیت این شعار در ذهن خانواده‌ها نیز هزینه‌های هنگفتی پرداخته اند؛ از ساخت فیلم‌های تلویزیونی تا تبلیغات شهری و حتی آگهی پشت دفتر و کتاب‌های مدارس.

تصاویری که در این تبلیغات به نمایش در ‌آمده اند، دخترانی دنباله رو مردان خانواده را نشان می دهند در حجاب کامل اسلامی با لبخندی که به نظر نشانه رضایت آن‌ها است. این دختران زیر هفت سال به نظر می آیند اما پوشش آن ها کمی بزرگ‏تر، شامل چادرهای ملی است که در برخی از مدارس مذهبی برای دخترهای کودکستانی نیز اجباری است. این تبلیغات در آستانه آغاز سال تحصیلی با گستردگی هر چه بیش تر، سکسیم علیه دختران را در جامعه به تصویر می‌کشد.

چند هفته پیش، هم‎زمان با تولد حضرت معصومه، «روز دختر» در ایران با گستردگی بسیار زیادی برگزار شد. براساس تبلیغات حکومت شعیه ایران، حضرت معصومه که همراه برادرش امام رضا به ایران آمده بود، تا سی و چند سالگی ازدواج نکرده بود و در نهایت نیز در شهر قم فوت کرده و به خاک سپرده می‌شود. وجود مزار این امامزاده در شهر قم، به ویژه بعد از به قدرت رسیدن «صفویه»، قم را به عنوان شهری مذهبی معرفی کرده است.

از چند سال پیش، یعنی دوران محمود احمدی نژاد، روز تولد حضرت معصومه با عنوان روز دختر به تقویم جمهوری اسلامی اضافه شد و هر ساله وسعت برگزاری جشن آن گسترده‌تر شده است. یکی از برنامه‌هایی که امسال به همین مناسبت در تهران برگزار شد، نمایشگاهی از پوسترهای طراحی شده توسط چند دختر جوان با عنوان «دختر چشم و چراغ خانه» و طراحی هشتگی با همین مضمون بود که در بیش تر مراکز عمومی وابسته به شهرداری به دیوار نصب شد. محتوای بیش تر این پوسترها، حفظ زن از چشم نامحرم و تربیت دختران برای شوهرداری و تولید مثل بود. یکی از این پوسترها زن را مرواریدی نشان داده است که باید داخل صدف حجاب بماند و روی آن نوشته شده است: «اگر داخل صدف بمانی، لزومی ندارد ظاهر خود را به نمایش بگذاری.»
تصویر دیگر، دختر را «برکت خانه» دانسته و او را مانند نانی که به شکل گل تزیین شده، تصویر کرده است. اما شاید مهم ترین تصویری که نقش دختر را تربیت برای شوهرداری ‌دانسته، عکسی باشد که دختر بچه‌ای خردسال را مشغول بچه‌داری و خانه داری نشان داده و نوشته است: «دختران امروز مادران فردا»؛تصویری آشنا که روی جلد دفترهای مدرسه و داخل کتاب درسی نیز این وظیفه را به دختران القا می‌کند.

این روزها اگر سری به کتاب فروشی‌ها و لوازم‌التحریری‌ها بزنید، با مجموعه لوازم التحریری مواجه می‌شوید که به گفته طراحانش، براساس سبک زندگی ایرانی و اسلامی طراحی شده اند و داستان خاصی را حول محور یک خانواده به تصویر می‌کشند؛ خانواده‌ای که سه فرزند شامل یک پسر به نام «سینا» و دو دختر به نام‌های «ثنا» و «ثمین» دارند.

براساس تعریفی که از شخصیت‌ها در سایت این مجموعه لوازم التحریر داده شده، ثنا خواهر بزرگ خانواده است؛ دختری مؤدب، باهوش، شاداب، هنرمند، خوش خط و باسلیقه که چادر سیاه ملی همه اندامش را پوشانده است و لبخندی از سر رضایت و شادمانی دارد. او با این چادر عکس می‌گیرد، در تولد خواهرش شرکت میک ند و حتی حلقه‌ای گل به سر می‌اندازد.

سینا، برادر ثنا و ثمین، برخلاف خواهرها، پرجنب و جوش و بسیار کنجکاو است طوری که اطرافیان او را «سینا جست‌وجو» صدا می‌زنند. او علاقه بسیاری به مطالعه دارد، شجاع است و در میان اسباب بازی های خود تیر و کمان دارد یا سوار دوچرخه است.

در ابتدای دفتری که سینا روی آن تصویری کشیده، نامه‌ای از قول پدر نوشته شده که او را تشویق می‌کند درس بخواند و از خانواده حمایت کند.

ثمین که خواهر کوچک آن ها است، دختری بازیگوش است که دوست دارد کارهای ثنا را انجام دهد. او هم با مقنعه و روسری‌های رنگی در کنار خواهرش است. نکته جالب روی این لوازم التحریر که شامل کیف، کتاب، دفتر، پاک کن،خط کش، جامدادی و حتی برچسب است، نقش دختران، داخل خانه و پسر، خارج از خانه طرح شده است. سینا باهوش است، ورزش‌های مختلف را امتحان می‌کند، در آزمایشگاه است و دکتر و مهندس می‌شود، در حالی که ثنا و ثمین در خانه هستند، شیرینی درست می‌کنند، نماز می خوانند و تسبیح می‌چرخانند. البته این سه شخصیت درکنار خانواده خود فراتر از لوازم التحریر، قرار است در قالب انیمیشن و بازی هم ارایه شوند؛ برنامه‌هایی که شاید به قصد طراحان آن که آموزش دختران به نشستن در خانه وپیروی از حجاب اجباری حکومتی است، کمک بیش تری می‌کند. همین حالا در برخی از فروشگاه‌هایی که این لوازم التحریرها را می‌فروشند، غرفه‌ای به نام «حجاب» وجود دارد که با شعارهای مربوط به حفظ حجاب، لباس‌های گشاد و بلند وچادرهای ملی را در اندازه دختربچه‌ها به فروش می‌رسانند؛ چادرهایی که زن شدن را از سن کم به دخترها بچه ها تحمیل می‌کند.