پشت پرده نامه ۷۰۰ روزنامه نگار برای آزادی یاشار سلطانی

مرجان نمازى، شهروند خبرنگار

حدود 700 خبرنگار و روزنامه نگار از سراسر کشور با امضای نامه ای خطاب به قوه قضاییه، خواستار آزادی «یاشار سلطانی»، سردبیر سایت «معماری نیوز»، افشا کننده پرونده واگذاری املاک شهرداری تهران شدند.

این نامه قرار بود با ادبیاتی قابل قبول از سوی هر دو طیف، بستر همراهی فعالان رسانه ای اصول گرا را با روزنامه نگاران اصلاح طلب و مستقل فراهم کند تا در موضعی مشترک، دغدغه ادامه بازداشت یاشار سلطانی طرح و بر لزوم آزادی هر چه سریع تر وی تاکید شود. اما در نهایت متنی پرمناقشه تدوین شد که بیش از آن که حمایت از این روزنامه نگار را در فحوا داشته باشد، نوعی تبری جویی از «دشمن» بود.

نویسندگان این نامه استدلال کردند که ادبیات به کار رفته در آن برای جذب همراهی فعالان رسانه ای اصول گرا است و هدف اصلی که طرح خواسته پایان بازداشت یاشار سلطانی است، اهمیت بیش تری دارد. اما در نهایت تنها حدود 20 فعال رسانه ای اصول گرا و بیش از 650 روزنامه نگار و خبرنگار فعال در رسانه های اصلاح طلب یا مستقل آن را امضا کردند.

از 35 روز پیش، سردبیر سایت معماری نیوز به اتهام «افشای اسناد واگذاری املاک شهرداری تهران به مدیران شهری» در بازداشت به سر می برد. اما اتفاقات جدید حاکی از آن است که پرونده این روزنامه نگار به محل جدیدی از منازعات درونی بین اصول گرایان از یک سو و حفاظت اطلاعات قوه قضاییه و نیز بخشی از بدنه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از سوی دیگر تبدیل شده است.

سلطانی از 27 شهریور ماه با حکم بازداشت دادسرای «فرهنگ و رسانه» در اختیار حفاظت اطلاعات قوه قضاییه قرار گرفته و به گفته وکلایش، تحت بازجویی است .در شرایطی که شعبه چهارم بازپرسی این دادسرا از قبول وثیقه جهت آزادی وی خودداری می کند، برخی حرکات نمادین در بین اصول گرایان و بعضی از چهره های امنیتی حکایت از آن دارد که رقبای اصول گرای قالیباف از این فرصت به عنوان ابزاری برای رقابت های سیاسی درون جناحی خود با وی استفاده می کنند.

از روزهای نخست بازداشت این روزنامه نگار، موجی از همراهی با وی در بین برخی از اعضای شورای شهر تهران، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، تشکل های دانشجویی و افکار عمومی در فضای مجازی ایجاد شد. فصل مشترک این همراهی ها، تاکید بر اصل «آزادی بیان» و لزوم پاس‌داشت آن و نیز عدم برخورد قضایی با خبرنگارانی بود که به افشای فساد و رانت های مدیران می پردازند. اما در روزهای اخیر، تحرکات قابل تاملی در بین برخی از چهره های نزدیک به محمود احمدی نژاد، جریان «پایداری» و در نگاهی کلی، رقبای اصول گرا محمدباقر قالیباف دیده می شود. آن ها از یک سو با حضور در منزل سلطانی، سعی کردند همراهی خود را با موج ایجاد شده در حمایت از این روزنامه نگار در جلوی دوربین ها نشان دهند و از سوی دیگر، بانی تدوین نامه ای شدند که بیش از آن که حمایت از یاشار سلطانی باشد، با ادبیاتی خاص، اعلام برائت از «دشمن»، «رسانه های بیگانه»، «فرصت طلبان»، «معاندان نظام»، «دست های کثیف در توطئه ایران هراسی» و... بود.

در نخستین گام، هفته گذشته «حسن عباسی»، چهره تندرو اصول گرا، «سعید زیباکلام»، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و برخی اعضای بسیج دانشجویی چند دانشگاه، از جمله چهره ها و فعالان سیاسی بودند که به منزل یاشار سلطانی رفتند و به ادامه بازداشت این روزنامه نگار اعتراض کردند. آن ها با ادبیات مشابه، این شبهه را مطرح کردند که چرا باید قوه قضاییه یک جوان دلسوز و معترض به فساد در شهرداری تهران را بازداشت کند؟

برخی این دیدارها را نمادین و سیاسی نامیده و آن را بهره برداری رقبای اصول گرا قالیباف دانستند. پیش از این، «رحمت الله حافظی»، عضو شورای اسلامی شهر تهران که یکی از بانیان اصلی روشن شدن ابعاد بیش تر املاک نجومی در این شورا بود، از سوی «مهدی چمران»، رییس شورا متهم شد که پروژۀ سیاسی حامیان احمدی نژاد را مدیریت می کند.

اما در جدیدترین موج همراهی با یاشار سلطانی در روزهای گذشته، گروهی تلگرامی ایجاد شده که نیت خود را گرد هم آوردن تمام فعالان رسانه ای، اعم از اصلاح طلب، اصول گرا و مستقل عنوان کرده است. بر اساس اطلاعیه اولیه این گروه تلگرامی، قرار بود طی دو روز، فعالان رسانه ای کشور به این گروه بپیوندند و پس از نهایی کردن متن و امضاها، نامه به مراجع قضایی ارسال شود.

بر همین اساس، حدود دوهزار نفر که عنوان شد فعالان رسانه ای از سراسر کشور هستند، دراین گروه تلگرامی گرد هم آمدند. در مرحله دوم، متنی برای جمع آوری امضا در این گروه قرار گرفت بدون این که هیچ توضیحی در مورد هویت تدوین کنندگان آن داده شود. در همان ساعات اولیه، بسیاری از روزنامه نگاران، خبرنگاران و فعالان رسانه ای اعلام کردند با نامه ای که دو سوم آن فقط به تبری از دشمن، بیگانه، فرصت طلبان و... پرداخته شده است، مخالف هستند و متن باید دوباره تدوین شود.

در پاسخ به این اعتراض ها، جذب همراهی روزنامه نگاران اصول گرا، مهم ترین دلیل استفاده از چنین ادبیاتی اعلام شد. چنین پاسخی برای روزنامه نگاران قابل قبول نبود و بسیاری امضای خود را پس گرفتند. یک روزنامه نگار فعال در ایران به «ایران‏وایر» می گوید: «برخی چهره هایی که برنامه حضور حسن عباسی در خانه یاشار سلطانی را هماهنگ کردند، در گروه تلگرام هم برای هماهنگی فعال بودند. آن ها تلاش می کردند موضوع و ادبیات نامه را هم مدیریت کنند.»

یک روزنامه نگار پیش کسوت ساکن ایران هم با اشاره به این که برخی معترضان با کنایه خطاب به تدوین کنندگان متن نامه نوشتند که گویا یک مقام امنیتی این نامه را نوشته است، می گوید: «به نظر می رسد برخی نهادهای امنیتی از این پرونده و احساسات فعالان رسانه ای سوء استفاده می کنند.»

یک روزنامه نگار دیگر هم با ابراز نگرانی از استفاده ابزاری از امضای روزنامه نگاران مستقل، می گوید چنین تلاش هایی بیش از این که در خدمت و یا با هدف کمک به یاشار سلطانی باشد، در راستای اهداف پروژه نفوذ است که از سوی سپاه تعقیب می شود و چنین اسنادی را نشانه موفقیت خود در دور کردن جامعه مطبوعاتی ایران از «دشمن» می داند.