آیا توافق هسته‌ای بر فناوری اطلاعات در ایران تاثیری می‌گذارد؟

مذاکرات هسته‌ای اخیر در لوزان میان ایران و شش قدرت جهانی که به یک «توافق‌نامه» ختم شد، امید را در دل خیلی‌ها، از جمله دوستداران «فناوری اطلاعات» زنده کرده است.

اگرچه هنوز هیچ سند رسمی‌ای میان دو طرف امضا نشده و تا رسیدن به توافق جامع رسمی سه ماه زمان باقی‌ست، اما زمزمه‌‌های لغو تحریم‌ها و کاهش نرخ ارز باعث شده که بازار فناوری اطلاعات در ایران از هم‌اکنون دستخوش تغییرات شود.

صرف نظر از اینکه «تفاهم‌نامه سیاسی لوزان» به یک «توافق دائمی» و لغو کامل تحریم‌ها علیه ایران منجر شود یا نه، بررسی این پرسش که «تاثیر توافق‌نامه هسته‌ای بر فناوری اطلاعات در ایران چیست؟» ضرورری به نظر می‌رسد.

این موضوع را می‌توان از دو منظر بررسی کرد؛ نخست رابطه‌ی ایران با دیگر کشورها و مساله رونق اقتصادی در بازار ICT و دیگری سیاست‌های داخلی ایران در زمینه فناوری اطلاعات.

اگر بر اساس گفته ایران و گروه ۱+۵ توافق نهایی تا سه ماه آینده قطعی شود، احتمالا نرخ ارز در ایران کاهش پیدا می‌کند و از آنجا که بازار فناوری اطلاعات در ایران تا حد زیادی متاثر از نرخ رایج مبادلات جهانی، یعنی دلار است، پایان پرونده هسته‌ای می‌تواند تا حد زیادی ثبات و آرامش را به بازار محصولات سخت افزاری و نرم‌افزاری ایران باز گرداند.

از سوی دیگر احتمالا شرکت‌های خارجی، از جمله شرکت‌های آمریکایی شروع به همکاری و سرمایه‌گذاری در بازارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری ایران می‌کنند که نتیجه این موضوع البته نه در زمان کوتاه، بلکه در بلندمدت (در خوشبینانه ترین حالت در میان مدت) مشخص خواهد شد.

به این ترتیب در بازار فناوری اطلاعات ایران، انتظار حذف واسطه‌هایی که تا امروز با هدف و بهانه دور زدن تحریم‌ها، قیمت تمام شده برخی محصولات را افزایش می‌دادند، نیز محتمل خواهد بود.

از سوی دیگر می‌توان امیدوار بود که با توافق هسته‌ای شاهد کاهش حملات سایبری به ایران باشیم که همواره در قالب ویروس‌های مخرب و حملات هکری مستقیم و غیرمستقیم منافع مجازی ایران را به خطر انداخته است.

به گفته بسیاری از کارشناسان،‌ ایران به لحاظ جایگاه جغرافیایی «هاب» ارتباطی منطقه به شمار می‌رود و حل و فصل دیپلماتیک موضوع هسته‌ای با ایران می‌تواند انتظار قدیمی و با اهمیت تبدیل شدن ایران به هاب ارتباطی منطقه و یکی از موثرترین مسیرهای عبور ترافیک دیتای دنیا را برآورده کند.

اما آیا توافق هسته‌ای، سیاست داخلی ایران را در قبال فناوری اطلاعات تغییر خواهد داد؟ این پرسش را نیز می‌توان از دو منظر فنی و حقوقی مورد بررسی قرار داد.

تجربه نشان داده که حکومت ایران همواره برای محدودسازی اینترنت و سانسور اطلاعات تلاش کرده و می‌کند اما به موازات تلاش حکومت ایران، پیشرفت روزافزون تکنولوژی، دست سردمداران فناوری اطلاعات را برای سانسور و تحمیل مواضعشان به کاربران اینترنت را محدود کرده است.

به عبارت دیگر می‌توان گفت که توافق هسته‌ای ممکن است به رونق سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در بازار فناوری اطلاعات ایران منجر شود، اما بعید به نظر می‌رسد تغییری در اراده‌ی حکومت ایران برای محدودسازی و تلاش برای جلوگیری از گردش آزاد اطلاعات بوجود آورد.

با این حال باز شدن درب اقتصاد ایران به روی بازارهای جهانی را می‌توان به فال نیک گرفت؛ چراکه تجربه نشان داده توانایی محدوسازی اینترنت از سوی حاکمان ایران با پیشرفت فناوری اطلاعات نسبت معکوس دارد! بدین معنی که هرچقدر فناوری پیشرفت کند، قدرت محدودسازی اطلاعات از سوی مسئولان فناوری اطلاعات در ایران کاهش پیدا می‌کند.

فراموش نکنیم که حاکمان ایران تا همین چندی قبل قرار بود که اینترنت پرسرعت موبایل را با یک فتوای جنجالی از سوی آیت‌الله مکارم شیرازی محدود کنند اما در نهایت ناچار به پذیرش و قبول رشد این فناوری در ایران شدند.