اعتراض به مردانه شدن ورزش بانوان

شهریار میرزاجانلو – شهروند خبرنگار

کنار گذاشتن «رباب شهریان» گویا مهم ترین هدف برای «مسعود سلطانی فر» بعد از نشستن بر مسند وزارت ورزش و جوانان بود. روز اول دی ماه سال گذشته طی حکمی از سوی وزیر تازه وارد، «فریبا محمدیان» جانشین رباب شهریان در معاونت بانوان وزارت ورزش و جوانان شد.

کنار رفتن شهریان برای بانوان ورزشکار ایران شکست تلقی می شد؛ مهم ترین و همراه ترین حامی آن ها ناگهان کنار گذاشته شد. او نقش مهمی در اعزام تمام تیم های ورزشی دختران یا ورزشکاران بانویی داشت که از سوی حراست وزارت ورزش برای خروج از کشور منع می شدند. مهم ترین نمونه آن، اعزام تیم فوتسال دختران به رقابت های جهانی بود و یا مثلا، فعالیت برای گرفتن مجوز جهت برگزاری رقابت های موتورسواری بانوان در ایران.

حذف شدن شهریان واکنش های زیادی به دنبال داشت. «ایسنا» انتصاب خانم محمدیان را غیرقانونی دانست. دلایل این خبرگزاری، مواردی مانند بازنشستگی فریبا محمدیان در دی ماه سال قبل و همین طور حضور وی در پست ریاست فدراسیون اسکیت بود.

«فریده شجاعی»، همسر مرحوم «منصور پورحیدری» و یکی از مدیران سابق فدراسیون فوتبال نیز کنار رفتن شهریان را مبهم ارزیابی کرد ولی با محافظه کاری گفت: «من شنیده بودم که خود شهریان تمایل داشته که بازنشسته شود.»

این میل رباب شهریان برای کنار رفتن از مدیریت ورزش بانوان پس از 30 سال مدیریت، عجیب هم نبوده است. روز دوشنبه، او در نشست تخصصی «تبیین راهبردهای ورزش بانوان» که در هتل «المپیک» تهران برگزار شد، از بعضی مشکلات رونمایی کرد.

نکته قابل توجه این جا است که وزارت ورزش و جوانان برای این نشست، برخلاف تمام دفعات قبل، اطلاع رسانی نکرد و از رسانه ها نیز دعوتی نداشت. در حاشیه این نشست، وزیر ورزش و جوانان پس از چهار ماه، تصمیم گرفت از زحمات اولین معاونی که برکنارش کرده بود هم قدردانی کند. رباب شهریان در ابتدای سخنان کوتاه خود در این مراسم گفت: «از سلطانی فر درخواست می‌کنم تا زمانی که حق قانونی به زنان داده نشده است، مسایل و مدیریت ورزش بانوان را به دست زنان نسپارد.»

جمله شهریان به عنوان یکی از زنانی که برای دفاع از حق بانوان ایرانی تلاش های بسیاری کرده است، عجیب به نظر می رسید. او تا حدودی میان مدیران ورزش ایران در قامت یک «فمنیسم» شناخته می شود. رابطه حسنه طولانی وی با «شهیندخت مولاوردی»، معاون امور زنان رییس جمهوری هم شهریان را متمایز کرده بود. اما حالا سخنرانی خود را با درخواست برای حضور مردان در پست معاونت بانوان آغاز می کند.

شهریان کم تر از دو دقیقه برای حضار سخن گفت و حرف هایش را هم این گونه به پایان برد: «خواهش من از سطانی فر این است که به دو نکته ضروری در ورزش زنان توجه کند که به دست خود او حل خواهد شد؛ نخست تحول در ساختار ورزش زنان و دوم اصلاح اساس‎نامه فدراسیون‌های ورزشی.»

منظور از تحول در ساختار ورزش زنان، همان مدیریت مردانه است در معاونت وزارت ورزش و در اساس‎نامه فدراسیون های ورزشی. مهم ترین نقد رباب شهریان در زمان حضور و مدیریتش در کمیته ملی المپیک، فدراسیون ها و این اواخر، وزارت ورزش و جوانان، «مردانه» شدن ورزش بانوان بود.

اساس‎نامه فدراسیون های ورزشی اولین و البته یکی از مهم ترین موانع برای رشد دختران ورزشکار بوده و هست. نقد شهریان دقیقا در تمام سال های مدیریتی وی در ورزش، به همین اساس‎نامه هایی معطوف می شد که قابل تغییر بودند اما هرگز از سوی روسای فدراسیون یا وزارت ورزش اصلاح نشدند.

تاکید روی نایب روسا و حق قانونی آن ها است. هیچ یک از معاونان ورزش بانوان در فدراسیون های ایران حق امضا ندارند. نقشی که هر معاون خانم در هر یک از فدراسیون های ورزشی ایفا می کند، نقش مشاوره ای یا حراستی است.

یکی از نقدهای دیگر رباب شهریان در وزارت ورزش و جوانان، به چگونگی انتخاب نایب روسای فدراسیون ها بود. اکثر معاونان خانم فدراسیون ها، از کارمندان وزارت ورزش و جوانان هستند. رباب شهریان برخلاف روال تمام مدیران وزارت خانه، انتخاب کارمندان این مجموعه برای فدراسیون های ورزشی را «سم» ورزش بانوان می دانست.

شهریان معتقد بود انتخاب یک کارمند وزارت ورزش برای پست معاونت هر فدراسیون، نه تنها ورزش بانوان را مطیع و تابع رای و نظر دولت می کند که حتی روحیه جنگندگی را از معاونت ها خواهد گرفت. او در جلسه ای که پیش از تایید صلاحیت مسعود سلطانی فر در مجلس شورای اسلامی با وزیر ورزش داشت هم به وی گفته بود که یا باید موانع قانونی برای معاونت های بانوان برداشته شود یا این که ورزش بانوان به صورت کامل به دست مردانی برسد که خودشان تصمیم گیرنده نهایی برای دختران هستند.

این اختلاف نظرها هم بود که سرانجام در خروجی را در اولین روزهای حضور سلطانی فر در وزارت ورزش و جوانان به او نشان داد. شهریان معتقد است مردانی که نمی توانند در ورزشگاه ها یا سالن های ورزشی خانم ها حضور داشته باشند، حق تصمیم گیری برای دختران را هم ندارند. در عین حال، از جزیره ای شدن معاونت های بانوان هم بی‎زار بود. او مدیران زنی می خواست که تابع وزارت ورزش (حراست و دولت) نباشند و صاحب اندک قدرت اجرایی شوند.

نقد اساسی به فدراسیون تیراندازی وارد می شد. تیراندازی جزو معدود رشته های ورزشی است که حضور مدیران مرد در سالن های تمرین و مسابقات بانوان بدون مانع بوده و هست. همین مساله طی یک دهه اخیر باعث شد تا «مهدی هاشمی»، رییس فدراسیون تیراندازی از نیروهای حراست به عنوان معاون ورزش بانوان استفاده کند و خودش مَردِ همه کاره حتی در امور تمرین و انتخاب مربی و اردو برای بانوان باشد.

تنها فدراسیونی که نایب رییس بانوان آن باید به تایید اعضای مجمع برسد، فدراسیون فوتبال است. در همین فدراسیون، معاون بانوان پس از نایب رییس اول و دوم حکم می گیرد. در حقیقت، از هیچ حق امضا یا دایره اختیاراتی در تصمیم گیری برخوردار نیست. انتخاب سرمربی تمام تیم های دختران از رایزنی تا قرارداد، توسط دبیرکل فدراسیون فوتبال انجام می شود ودر اختیار و ید قدرت بانوانی که معاونت زنان فدراسیون فوتبال را اداره می کنند، نیست.

ادعای فمنیست ترین مدیر ورزشی زنان ایران طی سه دهه اخیر برای حضور مردان در پست های معاونت بانوان، نوعی اعتراض بود به روند انتخاب بانوانی که از دیدگاه شهریان، اشتباه انتخاب می شوند، فرمان بردار هستند و البته حقی برای تصمیم گیری هم ندارند. شهریان در سخنان خود، از نادیده گرفته شدن حق و همین طور مشکلات متعدد دختران ورزشکار حرف زده است؛ مشکلاتی که او با مسعود سلطانی فر در میان گذاشت و به سرعت از کار برکنار شد.

در عزل شهریان از وزارت ورزش و جوانان، البته فشارهای حراست وزارت نیز نقشی کلیدی داشت؛ حراستی که بارها احکامش در مورد دختران ورزشکار یا تیم های ورزشی بانوان به دلیل گرفتن دستور از رییس جمهوری توسط شهریان، وتو می شد.