کیارستمی؛ مرگ و زندگی
«24 فریم» آخرین ساخته عباس کیارستمی، روز سه شنبه در تالار بزرگ لومیر در جشنواره کن به نمایش درآمد؛ فیلمی درباره زندگی و طبیعت که به طرز غریبی با مرگ پیوند خورد.
پیش از آغاز نمایش فیلم، تیری فرمو، مدیر اجرایی کن، به دو مرگ اشاره کرد: ابتدا به کشته شدن مردم در بمبگذاری شب گذشته منچستر- و ادای دین به بازماندگان و اشاره به این که قربانیان تنها به برای تماشای یک کنسرت به آنجا رفته بودند، "مثل شما که امروزصبح برای تماشای فیلم به اینجا آمده اید"- و بعد درگذشت عباس کیارستمی و جای خالی او:« همیشه از او دعوت می کردم که به روی صحنه بیاید، اما حالا او دیگر نیست که بیاد.» فرمو در ادامه به طرز عجیبی از همه ایرانیان حاضر در تالار تشکر کرد و با دست چندتایی از آنها را نشان داد و گفت:«ایران کشور بزرگی در زمینه سینماست.»
***
دوازده سال پیش، در محله میته در برلین- که مملو از گالری های مختلف است- یک کلیسای قدیمی به نمایش یک ویدئوآرت از یک هنرمند ناشناس اختصاص داده شده بود. وقتی وارد کلیسای کاملاً تاریک می شدی، پرده بزرگی روشن می شد و روی آن یک نقاشی می دیدی: تصویری از عده ای با لباس اشرافی. کم کم این تصویر جان می گرفت و تبدیل به فیلم می شد و آدم ها شروع می کردند به حرکت. دوربین این شخصیت ها را دنبال می کرد و ما زندگی آنها را در یک کاخ می دیدیم: از دروغ ها و تظاهرها تا عشق ورزی ها و مرگ ها. پس از بیست دقیقه تعقیب بدون قطع آنها در اتاق ها و تالارهای مختلف، شخصیت ها دوباره به محل اولشان بازمی گشتند و تصویر ثابت شده به همان نقاشی کلاسیک اولیه تبدیل می شد: یک ایده بکر که در ترکیب شگفت انگیزی از فرم و محتوا به زوال اشرافیت می پرداخت.
«24 فریم» کیارستمی فیلمی است کم و بیش مشابه که فکر اولیه اش دقیقاً به این شکل آغاز شده؛ این که تصاویر نقاشی جان بگیرند. بعدتر اما کیارستمی - که در اصل چهل فریم ساخته بود- بسیاری از نقاشی های جان گرفته - از جمله آثاری از پیکاسو و وایات و مانه- را کنار گذاشته و حالا با بیست و چهار فریمی روبرو هستیم که به جز فریم اول، بر اساس عکس های خود کیارستمی یا بدون عکس و تنها بر اساس تصویری ثابت شکل گرفته اند.
24 فریم فیلمی است بیست و چهار بخشی که در هر بخش دوربین ثابت نظاره گر یک تصویر است در نمایی که حدوداً پنج دقیقه طول می کشد.
فریم اول با نقاشی معروف «شکارچیان در برف» پیتر بروگل آغاز می شود. به هنگام تماشای نقاشی می بینیم که کم کم از دودکش یک خانه دود بلند می شود، برف آرام آرام پائین می آید و سگ ها پارس می کنند.
باقی فیلم، تصاویر مختلفی است از طبیعت و حیوانات در موقعیت های گوناگون. برف، پرندگان، درخت و دریا موتیف هایی است که در غالب آنها تکرار می شود، همان طور که در عکس های کیارستمی تکرار شده اند.
در واقع کیارستمی که علاقه اش را به داستان گویی از دست داده و شیفته عکس شده بود، همان کار عکاسی اش را با دوربین فیلمبرداری ادامه می دهد: یک قاب تماشایی پیدا می کند و به جای ثبت یک فریم، دوربین او از آن تصویر می گیرد.
در قالب فریم ها هیچ اتفاق خاصی نمی افتد و شاید مهمترین اتفاقی که در تمام طول فیلم رخ می دهد، جفت گیری یک شیر نر و ماده در زیر باران است.
کیارستمی هیچ عجله ای به خرج نمی دهد و ابایی ندارد که دوربین او نظاره گر چیزی باشد که در واقع تنها بخشی از طبیعت است و تماشاگر شاید مشابه برخی از آنها را هر روز در زندگی روزمره اش می بیند.
24 فریم از حیث فرم و مضمون شباهت های زیادی به فیلم «پنج» دارد و برخی فریم های آن به شدت یادآور این فیلم کیارستمی هستند. تصاویر به خودی خود- به ویژه آنها که در برف ساخته شده اند- زیبا هستند و فضای متفاوتی را پیشنهاد می دهند اما نبود اتفاق یا تحرک در صحنه، گاه آنها را خسته کننده می کند. برای مثال برای مدتی طولانی شاهد دراز کشیدن یک گاو در کنار ساحل هستیم، یا در فریمی دیگر، شاهد آمدن و رفتن پرندگان در داخل کادر. نماهایی که در طبیعت فیلمبرداری نشده اند و تنها از پشت پنجره یک خانه یا آپارتمان تصویر برداری شده اند، خسته کننده تر و ناموفق تر از تصاویر درون طبیعت به نظر می رسند. برای مثال، تصویری که در آن گوسفندها در سرما دور چیزی جمع شده اند و یک گرگ از راه می رسد، از موفق ترین بخش هاست.
انسان ها در طول فیلم کمترین نقش را دارند و به جز چند مورد، حضوری در جلوی دوربین ندارند. البته گاه نقش انسان ها به طور غیر مستقیم مورد اشاره قرار می گیرد؛ از جمله هر جایی که صدای شلیک آنها - که گاه به کشته شدن حیوان می انجامد- نوعی تخطی و دخالت بی جای انسان در طبیعت را به یاد می آورد.
24 فریم یک تجربه است که به نظر می رسد به هنرهای تجسمی تعلق دارد و جای آن گالری هاست و نه تالار سینما. هر کدام از این فریم ها می توانند در یک گالری به عنوان ویدئوآرت به نمایش دربیایند و موفق هم باشند- البته نه به جذابیت و نبوغ همان هنرمند "ناشناس" در آن کلیسای برلین- اما نمایش آنها در کنار هم به عنوان فیلم، نتیجه اش این است که به هنگام نمایش در کن، هر فریم تعداد تماشاگرانش کمتر از قبلی می شد و آنهایی هم که در تالار مانده بودند- لااقل در اطراف صندلی من- بسیاری شان به خواب رفته بودند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر