زنان؛ پدیده‌های انتخابات شوراهای شهر و روستا

در پنجمین انتخابات شوراهای شهر و روستا که 29 اردیبهشت ماه برگزار شد، زنان حضور بی‌سابقه‌ای داشتند و در برخی مناطق کشور به پدیده‌های انتخاباتی تبدیل شدند. حضور آن‌ها در این دوره از انتخابات بر اساس آمارهای رسمی، نسبت به دوره‌های گذشته یک درصد افزایش داشته است. براساس همین آمارها، بیش از ۱۷هزار و۸۰۰ زن در این دوره برای حضور در این عرصه ثبت‌نام کردند. تعداد زیادی از آن ها در لیست های «امید» اصلاح طلبان بوده و با پیروزی این لیست ها در اکثر شوراهای شهر و روستا در سراسر کشور، به این نهاد مدنی راه یافته اند.

براساس گزارش های منتشر شده، در این دوره بیش از ۲۸۷ هزار داوطلب در سراسر کشور برای شرکت در انتخابات ثبت‌نام کردند که این رقم رشد ۱۴ درصدی مشارکت شهروندان را نشان می دهد اگرچه حدود ۹۴ درصد آن‌ها مرد بودند و تقریبا شش درصدشان زن.

نخستین مشارکت چشم‌گیر زنان در استان سیستان و بلوچستان اتفاق افتاد که از آن به عنوان پدیده این دوره انتخابات یاد می شود. تعداد خانم های راه یافته به شوراهای شهر و روستای استان در چهارمین دوره ۱۸۶ نفر بود و حالا برای اولین بار در ایران، ۴۱۵ زن در یک استان وارد نظام مدیریتی شهر و روستا شده‌اند؛ آن هم از سیستان و بلوچستان که به عنوان محروم‌ترین استان ایران شناخته می‌شود.

این استان در دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی، شاهد بیش ترین تعداد فرمانداران زن هم بوده است که مقام‌های محلی آن‌ها را از موفق‌ترین مدیران این استان توصیف کرده‌ اند.  در این دوره از انتخابات شوراها، تمامی اعضای شورای روستای «افضل‌آباد»‌ دهستان «پشتکوه» در بخش مرکزی شهرستان «خاش» زن هستند. براساس گزارش های محلی، تمامی کاندیداهایی که در این منطقه ثبت‌نام کردند، همه زن بودند.

زنان در استان سیستان و بلوچستان با وجود تمامی محرومیت‌ها و فقر گسترده ای که این منطقه شاهد آن است، در مشارکت سیاسی مدنی پیشتاز هستند. «سامیه بلوچ» اولین شهردار زن و «معصومه پروندوار» نخستین فرماندار زن در این استان بوده اند. پرندوار با حکم استاندار، فرمانداری شهرستان «هامون» را برعهده گرفت. در شهر «قصرقند» این استان هم برای اولین بار یک زن بلوچ با نام «حمیرا ریگی» در دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی به مقام فرمانداری رسید.

راه یافتن شش زن به پنجمین شورای شهر تهران اما رکورد مشارکت این قشر را در شورای پایتخت شکست. این در حالی است ‌که تعداد اعضای شورای شهر در این دوره از ۳۱ نفر به ۲۱ نفر کاهش پیدا کرده بود. تمامی این خانم ها در لیست امید اصلاح‌طلبان حضور داشتند در حالی‌که لیست «خدمت» اصول‌گرایان تنها دو زن را معرفی کرده بود.

از دوره نخست شورای شهر تهران تا دوره چهارم، حداکثر سه زن توانسته بودند به این شورا راه یابند اما در این دوره «شهربانو امانی»، «بهاره آروین»، «زهرا صدراعظم نوری»، «ناهید خداکرمی»، «زهرا نژادبهرام» و «الهام فخاری» به شورای شهر تهران راه یافته اند.

در برخی از شهرهای دیگر کشور نیز زنان رتبه نخست ورود به شوراها را کسب کرده‌اند؛ بندرعباس یکی از این شهرها است. در این دوره، «فاطمه جراره» از لیست اصول‌گرایان با کسب ۲۴هزار و ۸۷۵ رای، مقام نخست را به دست آورد و برای دومین دوره پیاپی قدم به شورای شهر گذاشت.

در این شهر، «فاطمه آرامش» نیز با کسب ۱۶هزار و ۸۹۹ رای، رتبه نهم را کسب کرده است.

«زهرا قدیمی» که نام او هم در لیست امید اصلاح‌طلبان قرار داشت نیز در شورای شهر اردبیل اول شد. اختلاف رای او با نفر دوم بیش از سه هزار رای بود. او در حالی توانست در میان ۱۱ عضو اصلی، بیش ترین آرا را به خود جلب کند که در این شهر ۱۵۹ زن برای مشارکت در انتخابات ثبت‌نام کرده بودند. البته یکی از اعضای علی‌البدل این شورا هم زن است.

شهرهایی هم هستند که شهروندان آن ها تنها یک زن را برای ورود به شورا انتخاب کرده اند؛ «نرجس محمددوست» تنها زن منتخب این دوره آستانه اشرفیه است که با کسب دو هزار و ۹۶۱ رای، به شورای این شهر راه پیدا کرد. او دبیر حزب «کارگزاران سازندگی» و اولین کاندیدای زن در حوزه شهری آستانه اشرفیه است. محمددوست سال ۱۳۹۴ در دیدار با نماینده این شهر در مجلس شورای اسلامی، خواستار تغییر و بهبود جایگاه زنان در عرصه مدیریتی کلان شده بود.

شورای شهر تبریز هم تنها یک زن را به خود راه داده است؛ «سونیا اندیش» که مشاور کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، عضو هیات مدیره و دبیر «انجمن صنفی خدمات مهندسی صنعتی استان آذربایجان» و مدیرعامل شرکت «فن‎آوران پویش پروژه» است. او اگرچه از نظر سیاسی نزدیک به اصلاح‌طلبان است اما معتقد است هم اصول‌گرایان و هم اصلاح‌طلبان برای استقرار نظام جمهوری اسلامی تلاش کرده‌اند:«اگرچه در روش‌ رسیدن به هدف ممکن است دیدگاه‌های متفاوتی داشته باشند اما در اصول بنیادین نظام و انقلاب اسلامی اشتراک فکری دارند.»

«فاطمه شیرزاد»، عضو شورای چهارم رشت هم تنها زن منتخب در شورای این شهر است. او بارها از عملکرد شهرداری انتقاد کرده بود.

شورای شهر زاهدان تنها یک زن دارد؛ «سمانه صائب» از لیست «ائتلاف وحدت مردمی» که توانست ۵۸هزار و ۵۲۲ رای کسب کند. هفته‌نامه «نگاران» در این شهر در سال ۱۳۹۴ به مدیرمسوولی او روی دکه‌های روزنامه‌ فروشی‌ها رفت؛ نشریه‌ای که به دو زبان فارسی و بلوچی منتشر می شود. صائب هم چنین در سال ۱۳۹۳ در استانداری مشغول به کار بود.

اما مشهد، میدان دوم مبارزه اصلاح‌طلبان و اصول‌گرایان پس از انتخابات ریاست‌جمهوری، تمامی کرسی‌های شورای شهر را به اصلاح‌طلبان داده است. اگرچه گمان می‌رفت در انتخابات شوراها در این شهر اصلاح‌طلبان نتوانند رای اعتماد مردم را به لیست امید به دست آورند ولی نه تنها تمامی این لیست به شورا راه پیدا کرد بلکه در این میان، دو زن هم توانستند به پنجمین دوره شورای شهر مشهد وارد شوند. «شهناز رمارم» نفر دوم انتخابات شورای شهر مشهد است. او پیش‌تر عضو علی‌البدل شورای این شهر در دوره سوم بود و کمپین «رای به زنان» را در مشهد راه‌اندازی کرده است. رمارم در سال ۱۳۹۴ پیش از انتخابات دوره دهم مجلس به کمپین «تغییر چهره مردانه مجلس» پیوسته و در این‌باره گفته بود: «مشارکت سیاسی یعنی مشارکت در قدرت. مشارکت در قدرت مردانه بوده است. مردان حضور زنان را مشارکت نمی‌دانند بلکه آنان را رقبای خود تلقی می‌کنند که گویا قرار است زنان امتیازات و قدرت اجتماعی را از آن ها بگیرند.»

«بتول گندمی»، دبیرکل «مجمع شورای مشورتی اصلاح‌طلبان» و عضو اولین دوره شورای شهر مشهد، در این دوره از انتخابات توانست رتبه سوم را کسب کند. او نیز پیش از انتخابات مجلس دهم گفته بود جامعه‌ای که نمایندگان آن بر مبنای ۵۰ درصد جمعیت انتخاب می‌شوند، نمی‌تواند خواست و نیازهای کل جامعه را در قانون‌گذاری مد نظر قرار دهد.

در شوراهای شهرهای دیگر هم زنان حضور دارند. برخی از آن‌ها با لیست امید قدم به این عرصه گذاشته‌اند و برخی دیگر از لیست اصول‌گرایان یا دیگر لیست‌ها. در این میان اما شورای اصلاح‌طلب سمنان هیچ‌ زنی ندارد در حالی‌که ۲۰۱ زن برای انتخابات شورای این شهر ثبت‌نام کرده بودند.