سرنوشت دستور خامنه ای برای توسعه خوزستان؛ منطقه جفیر

سردار عبادالله عبداللهی، فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا، دیروز جمعه ۳۰تیر۹۶ در حاشیه بازدید از پروژه های عمرانی استان خوزستان گفته است: «شورای عالی امنیت ملی از ما خواسته است در مورد جفیر توضیحاتی به آنها ارائه کنیم. همچنین گزارشی برای ارائه به مقام معظم رهبری در این باره به درخواست ایشان تهیه شده است.»

روستای جفیر از توابع شهرستان هویزه در جنوب غرب خوزستان واقع شده است. سال ۱۳۷۷ بر اساس یک توافقنامه مقرر شد ۴۴هزار هکتار از اراضی اطراف این روستا که جزو اراضی ملی و بعضا تحت کنترل ارتش بودند، احیا شوند تا کشاورزی در این منطقه رونق گیرد؛ «طرح جفیر» که البته تنها این روستا را درگیر نکرده و اراضی حدود ۱۵ روستا را درگیر خود کرده است. این طرح ابتدا در قالب طرح آمایش سرزمین اجرا شد ولی در ادامه و با تلاش برای اجرا شدن «طرح ۵۵۰هزار هکتاری رهبری»، زیرمجموعه آن معرفی شد.

طرح ۵۵۰هزار هکتاری، خروجی سفر اسفند سال ۷۵ آیت الله خامنه ای به خوزستان است. در جریان این سفر گفته شد در خوزستان ۴میلیون هکتار زمین دارد که با احیای مجدد قابل کشت است و قرار شد برنامه ریزی برای احیای ۸۰۰هزار هکتار آن شروع شود ولی در برنامه عملیاتی گفته شد که برنامه ریزی برای ۵۵۰هزار هکتار صورت خواهد گرفت. طرح به چند زیرمجموعه تقسیم شد، از جمله طرح جفیر.

برای اجرای طرح جفیر البته یک مقدمه چینی شده بود. در طول سال های ۷۲ تا ۷۵ این اراضی از طریق ۱۶ شرکت تعاونی به ۳۳۰۰ نفر از اعضای خانواده های شهدا و ایثارگر واگذار شد که در طی ده سال اقدام به احیای زمین های بایر و شروع کشاورزی کنند. ۱۱سال پس از شروع پروژه یعنی گزارش مقام های مسئول نشان داد نه تنها زیرساخت های لازم برای پیشبرد فراهم نشده، بلکه کل خطوط انتقال برق نیز به سرقت رفته است.

پایان یافتن زمان ده ساله قرارداد احیا و عدم تمدید قراردادها،  عضویت افراد فاقد صلاحیت در تعاونی ها، اجاره دادن زمین ها، ادعاهای کشاورزان محلی درباره مالکیت زمین ها و اختلاف بین سازمان های مسئول دولتی در نهایت کار را به جایی رساند که یک گروه از مدعیان اقدام به تصرف ساختمان اتحادیه تعاونی کردند و کار به دادگاه کشیده شد. اتحادیه تعاونی ها سال ۷۴ به دستور محسن رضایی، فرمانده وقت سپاه تشکیل شد تا مسائل ۱۶تعاونی متولی زمین ها را مدیریت و حل کند ولی خود به نقطه دعوا و چالش تبدیل شد و طرح حدفاصل سال ۸۸ تا ۹۳ متوقف شد ولی سال ۹۳ قرارگاه خاتم الانبیا دوباره وارد ماجرا شد.

۱۵آذر۹۳، مرتضی عباسی، نماینده قرارگاه خاتم الانبیا اعلام کرد: «اجرا نشدن این طرح در زمان تعیین نشده موجب شد که اعتبار مورد نیاز طرح از ۶.۷میلیارد تومان به ۷۰۰میلیارد تومان افزایش یابد» و «دولت به دلیل مسائل امنیتی و مرزی در منطقه و ایجاد اشتغال در نظر دارد طرح را اجرا کند وگرنه از نظر کارشناسی، زمین های کشاورزی جفیر آنقدر ارزش ندارد که اینقدر اعتبار برای شبکه آبیاری و زهکشی هزینه شود.»

علاوه بر خسارت های اقتصادی، لایه دیگر ماجرا به جنبه سیاسی اعتراض ها باز می گردد. با قوت گرفتن دوباره اجرای طرح، کشاورزان تجمع هایی در این زمینه داشته اند. آنها می گویند نهادهای نظامی «با نام مقدس شهدا و ایثارگران به غارت اراضی کشاورزی و تنها وسیله معیشت ما» اقدام کرده اند و می خواهند اراضی سنددارشان را مصادره کنند. به گفته حسین مرمضی، رئٓیس انجمن صنفی کشاورزان دشت آزادگان و هویزه «این اراضی میان شرکت های تعاونی غیربومی تقسیم شدند و حتی یک هکتار از آنها به مردم محلی داده نشده» و بخشی از زمین ها به زور و با قوه قهریه از کشاورزان گرفته شده و «سعی می کنند با ایجاد رعب و وحشت کشاورزان را وادار به تسلیم زمین هایشان کنند ... در حالی که نظامیان این خاک و بوم، همواره مراقب اموال مردم هستند.» از همین منظر، برخی نهادهای فعال مثل سازمان حقوق بشر اهواز مدعی هستند که هدف اصلی این طرح تغییر بافت جمعیتی و جغرافیایی منطقه به خصوص هویزه است و پافشاری برای اجرایی کردن طرح بدین خاطر است. ادعای آنها بی پایه نیست. سه شنبه ۲۶آذر۱۳۸۱، در جلسه شماره ۲۷۷ مجلس ششم، عبدالزهرا عالمی نیسی، نماینده مردم دشت آزادگان در سوالی از محمود حجتی، وزیر کشاورزی وقت پیرامون این واگذاری به نامه یکی از مسئولین درباره هدف از واگذاری این زمین ها اشاره می کند: «نوشته اند نکته حائز اهمیتی که در طرح مصوب آمایش سرزمین تاکید فراوان گردیده، تغییر بافت جمعیتی ساکن و شاغل در نوار مرزی استان خوزستان است تا با استفاده از اقوام فارسی زبان و متدین اهالی شمال و شرق استان ... حضور دائمی ایجاد گردد.» محمود حجتی در پاسخ به این سوال با تایید تلویحی سخنان این نماینده گفته است: «قطعا با حضورها و این سرمایه گذاری ها، ضریب امنیتی منطقه افزایش پیدا خواهد کرد و نهایتا جمعیتی هم در حاشیه مرز استقرار پیدا خواهد کرد.»

مشخص نیست هدف خامنه ای از درخواست گزارش جدید درباره این منطقه چیست ولی سرنوشت این طرح در بیست سال گذشته، مشتی نمونه خروار از طرح هایی است که نتیجه ای جز خسارت های مالی کلان، بدبینی اجتماعی و درگیری های منطقه ای نداشته است؛ الگوی پیشرفت اسلامی – ایرانی.