دو ملی پوش ایران، زیر منگنه اسرائیل و یونان

شهریار نکوزاد، شهروند خبرنگار

رویارویی با ورزشکاران یا تیم ورزشی اسراییلی، یک نگرانی همیشگی و دایمی برای ورزشکاران ایرانی است؛ داستانی که از سال ۱۹۸۳ و رقابت های کشتی آزاد و فرنگی جهان در «کی یف» شوروی آغاز شد. 
«بيژن سيف‌خانى»، فرنگى كار گيلانىِ وزن ۷۴ كيلوگرم مقابل «رابينسون كوناشويلى»، کشتی گیر اسراییلی کشتی گرفت و در نهایت با نتيجه ۷ بر ۴ به پيروزی رسید. روزنامه «كيهان» و مجله «كيهان ورزشى» از این مقام به عنوان قهرمانی بزرگ ایران یاد کردند. اما همان شب، پس از انتشار خبر رقابت کشتی گیر ایرانی مقابل حریف اسراییلی، «على‌ اكبر ولايتى»، وزير امور خارجه وقت ایران دستور می دهد که تمام کاروان ئرزشی باید به ایران برگردند. خبر شبانه به گوش کشتی گیران ایران رسید. مربیان به اتاق تک تک بازیکنان رفتند، آن ها را بیدار کردند و گفتند وسایل خود را جمع کنید، باید به تهران برگردیم. این آغاز مرزبندی ها بین ورزشکارانایرانی و اسراییلی بود.

روایت پرهیز تیم های ورزشی یا ورزشکاران ایرانی از مقابله با حریفان اسراییلی آن قدر تکراری شد که «کمیته جهانی المپیک» تصمیم گرفت قوانین خود را تغییر دهد. اول بار در سال 2006 میلادی، «ژيل ديويس»، سخن گوى كميته بين المللى المپيك نثر جدید قوانین کمیته جهانی را برای رسانه ها خواند: «در صورتی که ورزشکار یا ورزشکارانی از حضور مقابل ورزشکار یا ورزشکارانی دیگر به دلایل سیاسی، مذهبی، نژادی و قومیتی امتناع کنند، آن ورزشکار مادام العمر از حضور در رقابت های بین المللی محروم خواهد شد. همین طور فدراسیون و کمیته المپیک آن کشور با تهدیداتی، از جریمه نقدی تا محرومیت از حضور در رقابت های بین المللی و المپیک مواجه خواهند بود.»

از همان سال دیگر رسانه های ایران از عبارت «در حمایت از مردم مظلوم فلسطین» برای عدم رویارویی ورزشکاران ایران با اسراییل استفاده نکردند. هربار که به قید قرعه یا براساس جدول مسابقات، یک تیم یا ورزشکار ایرانی باید مقابل حریفی اسراییلی قرار می گرفت، بهانه مصدومیت پیش می آمد. نمونه ها از آن سال فراوان هستند. حتی بدون مصدومیت هم ورزشکاران ایرانی خود را موظف به دور شدن از حریف اسراییلی می دیدند.

سال 1390 خورشیدی، در رقابت های جهانی کشتی فرنگی و در وزن 120 كيلوگرم، «بشير باباجان زاده» كه در دور اول، حريف روسی خود را برده بود، در كشتی دوم، در حالی كه در زمان دوم سه به یک پيش بود، خود را با عنوان مصدوميت از مسابقات كنار کشید. او در صورت پيروزی، در نيمه نهايی با حريفی از اسراییل دیدار می کرد.

دیگر مهم نیست ورزشکار ایرانی در کدام کشور یا کجای این جغرافیای ورزشی قرار گرفته است. آن ها همیشه باید از رقابت با حریفان اسراییلی پرهیز کنند. سال 1383، «وحید هاشمیان»، بازیکن تیم ملی ایران که آن روزها در «بایرن مونیخ» آلمان بازی می کرد، حاضر نشد در لیگ قهرمانان اروپا، مقابل «مکابی» اسراییل بازی کند. چه در بازی رفت و چه در بازی برگشت، باشگاه اعلام کرد که وحید مصدوم است. 
«اشکان دژاگه» روایت جالب تری داشت؛ او سال 1387 در حالی که بازیکن و کاپیتان تیم ملی جوانان آلمان بود، از سفر به اسراییل برای دیدار با تیم ملی جوانان اسراییل خودداری کرد. هرچند به صورت رسمی اعلام نشد که به دلیل پایبندی به قوانین ایران از این سفر پرهیز کرده است اما در آلمان جوی علیه اشکان شکل گرفت. همان زمان، «ولفگانگ شويبله»، وزير كشور آلمان از تصميم دژاگه انتقاد كرد. هر دو بازیکن هم به نوعی در خفا از سوی آلمانی ها تنبیه شدند. قرارداد هاشمیان در سال بعد تمدید نشد. اشکان هم از تیم امید آلمان هرگز به تیم ملی بزرگ سالان نرسید و راهی ایران شد. از آن پس، قواعد عقد قرارداد میان بازیکنان ایرانی با باشگاه های اروپایی و حتی آسیایی کمی متفاوت شد. بازیکنانی که طی سال های اخیر راهی اروپا شده اند، با مدیران باشگاه خود به توافق می رسند که در صورت رویارویی احتمالی تیم های باشگاهی خود مقابل حریفان اسراییلی، از حضور در ترکیب تیم های خود معاف شوند.  

هفته گذشته بار دیگر این اتفاق تکرار شد. این مرتبه درخواست دو بازیکن تیم ملی ایران از باشگاه یونانی «پانیونیوس» اجرا شد. «مسعود شجاعی» و «احسان حاجی صفی»، دو ملی پوش فوتبال ایران هستند که برای این باشگاه یونانی بازی می کنند. هر دو هم جزو کاپیتان های کنونی تیم ملی ایران به شمار می روند.

تیم یونانی در اولین قدم موفق شد تیم «گوریسا» اسلوونی را در رقابت های مقدماتی جام باشگاه های اروپا شکست دهد. بعد از این موفقیت، سایت «رادیو ورزش» یونان در تمجید از بازی دو ملی پوش ایرانی، به سراغ قرعه این تیم رفت و به بازی آینده پانیونیوس اشاره کرد و نوشت: «تیم مکابی اسراییل، چالش جدی بعدی تیم پانیونیوس است و مانع بزرگی برای این تیم خواهد بود. با این حال، برای شاگردان "گریگوریو"، هیچ چیز غیرممکن نیست. غیبت بازیکنان ایرانی (مسعود شجاعی و احسان حاج‌صفی) برای تیم پانیونیوس مشکل خواهد بود.»

مکابی (با نام کامل «مکابی حیفا»)، از قدیمی ترین باشگاه های فوتبال اسراییل محسوب می شود؛ تیمی که سال 1913 تاسیس شده و اولین باشگاه اسراییلی است که به لیگ قهرمانان اروپا رسیده است. آن ها ابتدا در «جام باشگاه های آسیا» (لیگ قهرمانان آسیای کنونی) شرکت می کردند ولی از سال 1979 و با فشار کشورهای اسلامی، برای تحریم رقابت هایی که اسراییل در آن ها حضور دارد، به اروپا رفتند. اما کوچ آن ها باعث تمام شدن دردسر ورزشکاران ایرانی نشده است.

پنج شنبه پنجم مردادماه، باشگاه یونانی باید در خاک اسراییل مقابل مکابی قرار می گرفت. رادیو ورزش یونان پیشاپیش خبر از غیبت این دو بازیکن داده بود اما سایت باشگاه پانیونیوس هم خبر از غیبت قطعی این دو بازیکن به دلایل محرومیت و مصدومیت داد. تیم یونانی در غیاب ستاره های ایرانی خود، یک بر صفر مقابل مکابی شکست خورد.

این پایان داستان نیست؛ حالا مکابی باید به یونان بیاید تا بازی برگشت را برگزار کند. باز هم دو ملی پوش ایرانی باید بر پایه همان قاعده همیشگی، از حضور مقابل حریف اسراییلی امتناع کنند؛ امری که قابل پیش بینی و عادی به نظر می رسد. اما دو اتفاق، ماجرا را پیچیده کرده است؛ خبرگزاری «ایلنا» روز ششم مردادماه، یک روز پس از بازی، در گزارشی با استناد به ادعای سایت «کانون هواداران پانیونیوس» یونان، خبر از تلاش فدراسیون فوتبال اسراییل و همین طور باشگاه مکابی برای محروم کردن بازیکنان تیم ملی ایران به دلیل ممانعت از سفر به این کشور را داد. باشگاه اسراییلی با استناد به قوانین کمیته جهانی المپیک و همین طور فدراسیون جهانی فوتبال، تلاش کرد تا ثابت کند دلیل عدم سفر احسان حاج صفی و مسعود شجاعی به اسراییل، صرفا مسایل سیاسی بوده است.

اثبات این ادعا و بعد محرومیت احتمالی دو بازیکن ایرانی، آتشی نیست که فقط به دامن این دو بازیکن یا تیم ملی ایران بیافتد. باشگاه پانیونیوس بیش تر از هرکس و هر تیم از این اتفاق متضرر خواهد شد. دو سرمایه اصلی آن در این بین می سوزند. همین نگرانی در کنار شکست در بازی رفت باعث شده است تا مدیران باشگاه یونانی بیانیه ای صادر کنند. این بیانیه برای نخستین بار ورزشکاران ایرانی را با یک چالش جدی روبه رو خواهد کرد.

در بیانیه باشگاه پانیونیوس آمده است: «باشگاه پانیونیوس یونان با احترام کامل به تصمیم شجاعی و حاج صفی که باشگاه را در سفر به سرزمین های اشغالی همراهی نکردند، از این دو بازیکن می خواهد تا به قرارداد خود با باشگاه احترام گذاشته و برای صعود تیم به دور بعدی، با حضور در دیدار برگشت شرکت کنند. بازیکنان حرفه ای در این سطح باید به قرارداد خود احترام بگذارند و به صعود تیم خود به مراحل بعدی کمک کنند.»

این یعنی حتی باشگاه یونانی پذیرفته است که دلیل همراه نشدن دو ملی پوش ایران، نه مصدومیت بوده و نه محرومیت. آن ها گفته اند احسان و مسعود باید به قرارداد خود پایبند باشند و به آن احترام بگذارند. همین بهانه ای شده تا سایت «ورزش سه» گفت و گویی کوتاه با «جان جوگروپولوس»، خبرنگار نشریه «گاتزتا» یونان داشته باشد. این خبرنگار به «ورزش سه» گفته که ممکن است باشگاه پانیونیوس از میزان حساسیت ایرانی ها نسبت به موضوع اسراییل بی خبر باشد. این هم بدان معنا است که خبرنگاران یونانی نیز از حقیقت عدم سفر شجاعی و حاج صفی به اسراییل باخبر هستند. شاید تک تک این کُدها برای محرومیت احتمالی این دو ملی پوش و کاپیتان های تیم ملی ایران کفایت کند. ایلنا نوشته است که باشگاه مکابی و فدراسیون فوتبال اسراییل به دنبال مدارک کافی هستند.

تصمیم باشگاه پانیونیوس می تواند آینده ورزشی و حتی زندگی اجتماعی این دو بازیکن ایران را تحت تاثیر قرار دهد. این بیانیه، مفهمومی مشخص دارد؛ باشگاه حاضر نیست مساله مصدومیت دو بازیکن ایرانی را بپذیرد.