close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
بلاگ

زنان تاثیرگذار ایران؛ شمس‌الملوک مصاحب

۲۶ مهر ۱۴۰۲
ایران‌وایر
خواندن در ۵ دقیقه
نام «شمس‌الملوک مصاحب» را با عنوان‌های «مترجم» و «مولف»، به یاد می‌آورند؛ شاعر، ادیب، منتقد هنری و مترجمی که پا به عرصه سیاست نهاد
نام «شمس‌الملوک مصاحب» را با عنوان‌های «مترجم» و «مولف»، به یاد می‌آورند؛ شاعر، ادیب، منتقد هنری و مترجمی که پا به عرصه سیاست نهاد

«ایران‌وایر»، اولین جلد از کتاب «زنان تاثیرگذار ایران» را منتشر کرد. این کتاب، روایت صد زنی است که بر پیرامون خود، جامعه، علم، هنر، سیاست، فرهنگ، ورزش، اقتصاد و تکنولوژی تاثیر گذاشته‌اند، از موانع نظام نابرابر جنسیتی نهراسیده‌اند و مسیری را برای رشد و دستیابی زنان ایران به حق برابر انسانی خویش هموار کرده‌اند. انتخاب‌کنندگان این فهرست، مخاطبانی هستند که باور دارند از این زنان تاثیر گرفته‌اند. 

ما در جلدهای بعدی، به خدمات دیگر زنان ایرانی که در این مبارزه سهم داشته‌اند هم می‌پردازیم. شما هم می‌توانید در این انتخاب سهیم شوید، نظرات خود را برای ما بفرستید و اگر اطلاعات بیشتر و دقیق‌تری دارید، با ما در میان بگذارید. این نسخه دیجیتال است و تاثیر نظرات و پیشنهادات خود را می‌توانید در نسخه چاپی که در ماه آبان منتشر خواهد شد، ببینید.

به‌علاوه، جلد دوم کتاب با نام‌هایی بیشتر در دست تهیه است. اگر نام زنی که به‌نظر شما تاثیرگذار بوده است را در این فهرست نمی‌بینید، نام و دلیل آنکه او را تاثیرگذار می‌دانید را برای ما به ایمیل [email protected]  بفرستید.

فراموش نکنید که مجموعه کتاب‌های «زنان تاثیرگذار ایران»، برپایه انتخاب‌های شما گردآوری می‌شوند و منتخبان‌تان می‌توانند در هر عرصه‌ای، از فرهنگ، علم، آموزش، پژوهش و کنشگری گرفته تا هنر، ورزش، فعالیت‌های خیریه، سیاست، تکنولوژی، کارآفرینی، نوآوری، اقتصاد و ادبیات، گام‌های موثری برداشته باشند.

«کتاب زنان تاثیرگذار ایران را می‌توانید از این لینک دانلود کنید»

***

کتاب‌خوان‌های زیادی که «غرور و تعصب» اثر «جین آستین»، افسانه‌های ۱۵۰ سال پیش «برادران گریم» و داستان‌های «هزار و یک شب» را به زبان شیوا و روان فارسی امروزی خوانده‌اند نام «شمس‌الملوک مصاحب» را با عنوان‌های «مترجم» و «مؤلف» بر روی جلد این کتاب‌ها به یاد می‌آورند؛ شاعر، ادیب، منتقد هنری و مترجمی که پا به عرصه‌ی سیاست نهاد.

با این‌که در خانواده‌ای دانشمند و ادیب تربیت شده بود و نخستین زن ایرانی دریافت‌کننده‌ی دکترای ادبیات فارسی به شمار می‌رفت اما ترجیح داد در کنار کارهای ادبی و مبارزه با بی‎سوادی وارد سیاست شود. شمس‌الملوک مصاحب به عنوان یکی از نخستین سناتورهای انتصابی وارد مجلس سنا شد.

او فرزند سوم دکتر «محمدعلی مصاحب»، ادیب و سیاستمدار سرشناس، بود که در سال ۱۲۹۲ در تهران متولد شد. خانواده‌ی مصاحب، از خانواده‌های مشهور علم و ادب در نایین، از دوره‌ی «صفویه» به شهرت رسیده بودند. جد بزرگ آن‌ها، «ملامصاحب»، از شاعران دربار «شاه‎عباس» و پدربزرگش، «میرزا غلامعلی»، هم طبیب و هم شاعر بود. مادرش نیز شاعری می‌کرد.

شمس‌الملــوک چهــار خواهـر و بــرادر داشــت که یک خواهرش به نام «اشرف‌الملوک» پزشک بود و برادرش، «غلامحسین مصاحب»، صاحب «دایرةالمعارف مصاحب» و بنیان‌‏گذار ریاضیات نوین.

شمس‌الملوک تحصیلات اولیه را در مدرسه‌ی «ناموس» به پایان برد و به دانش‏‌سرای عالی رفت. پایان دوره‌ی مقدماتی دانش‌‏سرای عالی او همزمان با افتتاح دانشکده‌ی «معقول و منقول» در «دانشگاه تهران» بود.

او برای تحصیلات تکمیلی در رشته‌ی ادبیات فارسی وارد دانشگاه شد و در روزهای پر از هیاهوی سال ۱۳۲۰ تحصیلاتش را در مقطع دکترا کامل کرد.

شمس‌الملوک ساعت چهار و نیم بعدازظهر ۲۶ دی ۱۳۲۳، در تالار «دانش‌‏سرای عالی» با حضور چهره‌های ادبی سرشناس، از رساله‌ی دکترای خود با موضوع «تحقیق در افسانه‌سرایان ایرانی بعد از حمله‌ی عرب تا هجوم مغول» دفاع کرد و با نمره‌ی بسیار خوب قبول شد.

او نخستین زن ایرانی بود که توانست از رساله‌ی دکترای ادبیات فارسی خود دفاع کند.

شمس‌الملوک سپس برای تکمیل تحصیلات در رشته‌ی تعلیم و تربیت به کانادا و امریکا رفت و مطالعات خود را در دانشگاه‌‌های «لاوال» کانادا، «ایندیانا» و «فلوریدا»ی امریکا به پایان برد.

او با دو مدرک دکترا به ایران برگشت تا به عنوان استاد دانشگاه شروع به کار کند.

شمس‌الملوک مصاحب خدمات ادارى خود را از فرهنگ آغاز كرد و چندى دبیر بود. بعد هم ریاست چند دبیرستان مهم تهران مانند دبیرستان‌هاى «پروین»، «شاهدخت» و «نوربخش» به او سپرده شد.

از دیگر مشاغل شمس‌الملوک در بخش فرهنگ ریاست اداره‌ی تعلیمات متوسطه و تربیت معلم و فرهنگ روستایى را می‌توان برشمرد. او سرپرستی ماهنامه‌ی «زندگی روستایی» و ریاست دبیرستان‌های دخترانه پروین، شاهدخت و نوربخش را نیز برعهده داشت و مشاور وزیر آموزش و پرورش در امر مبارزه با بی‌سوادی، معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس بخش فرهنگی «بنیاد پهلوی» هم بود.

شمس‌الملوک به همراه «عباس یمینی شریف» از نویسندگان کتاب درسی «دارا» و «آذر» در سال ۱۳۳۹ بود. او پنج هزار بیت شعر سروده ‌است ولی دیوانش هیچ وقت به چاپ نرسید. البته قطعه‌هایی از او در تذکره‌ها آمده ‌است؛ از جمله: «هدیه مادر»، «چنگ گسسته» و «یار مهربان».

شمس‌الملوک از زنان پیش‎رو در گرفتن حق رأی زنان محسوب می‌شود. او که از همان جوانی از اعضای «کانون بانوان» بود، از نیمه‌ی دهه‌ی ۳۰ در روزنامه‌ها و نشریه‌های دوره‌ای برای کسب حق رأی زنان مطالب زیادی را منتشر و در این‌باره سخن‏رانی کرد.

شمس‌الملوک در مقاله‌ای درباره‌ی وضع اجتماعی زنان، ضمن دفاع از «کشف حجاب»، نوشته بود بیشتر مشکلات زنان ایران در عدم شناخت مردان از زنان است: «هنوز مردان ما اشکالات خود را، معضلات زندگی و اداری، مطالب مربوط به ‌هنر و شغل و حرفه‌ی خود را با دوستان مرد خود در میان می‌نهند و خانواده یا زن را می‌گذارند که با دوستان خود صحبت‌های‌های زنانگی بکنند. همسر یک وکیل و یک وزیر و یک مهندس و یک استاد دانشگاه و یک طبیب و مانند اینان به همان اندازه در کار شوهرش وارد است و اطلاع دارد و گاه‌به‎گاه با وی هم‏دردی و هم‏فکری می‌کند که مثلاًً زبان چینی می‌داند.»

شمس‌الملوک معتقد بود که زنان با دشواری‌های زیادی روبه‌رو هستند و برای کسب تساوی راه زیادی در پیش دارند، راهی که برای رسیدن به آن سختی‌های زیادی را باید تحمل کنند و این راه از هم‌‏دلی مردان می‌گذرد.

او از سال ۱۳۴۲ که وارد مجلس سنا شد تا انقلاب ۱۳۵۷، به مدت ۱۷ سال و طی چهار دوره پی‌در‌پی سناتور بود و سخنانش در مجلس سنا در کتابخانه‌ی اسناد مجلس آرشیو شده‌اند.

شمس‌الملوک مصاحب سرانجام در سال ۱۳۷۶، پس از ۸۴ سال عمر پرتلاش، چشم از جهان فروبست.

ثبت نظر

اخبار

آرشام رضایی، فعال مدنی، مجددا بازداشت شد

۲۶ مهر ۱۴۰۲
خواندن در ۲ دقیقه
آرشام رضایی، فعال مدنی، مجددا بازداشت شد