روایت دو پزشک متخصص از تاثیر زندان بر سرطان علیرضا رجایی

باند صورت را باز کرده‌اند، چشم  راست بسته شده، بخش بزرگی از صورت از زیر ابرو تا فک بالا برداشته شده و بازسازی پوستی با بخیه‌های درشت خودش را نشان می‌دهد. این تصویر علیرضا رجایی است که روز گذشته در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. پیش‌تر و بعد از جراحی 14 ساعته، تصویری از او روی تخت بیمارستان با صورتی که نیمی از آن زیر باند قرار داشت منتشر شده بود و نزدیکانش از تخلیه چشم راست و فک بالای این روزنامه‌نگار و فعال سیاسی خبر داده بودند. دیروز اما تصویر صورت او بدون هیچ باندی منتشر شد. صورتی که چشم راست، فک بالا و بخشی از لب را از دست داده و با لایه‌ای از یک پوست پیوندی پوشیده شده است.

او روزنامه‌نگار٬ عضو هیات مدیره‌ی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران٬ مدیر انتشارات گام‌نو و فعال سیاسی ملی – مذهبی است. علی‌رضا رجایی اردیبهشت سال ۱۳۹۰ به اتهام «اقدام علیه امنیت ملی» و «فعالیت تبلیغی علیه نظام» دستگیر و آبان ۹۴ از زندان اوین آزاد شد. او از همان روز آزادی پیگیر مداوای بیماری خود شد. درد حدقه چشم، فک و دندان که به گواه هم‌بندی‌هایش بارها او را راهی بهداری کرده بود، سرطان سینوس بوده که اعضای دیگر صورت را هم درگیر کرده، اما او از بهداری اوین تنها قر ص و آمپول مسکن دریافت کرده بود و  با اعزام او برای مداوا  و انجام آزمایش‌های تخصص به مراکز بیمارستانی موافقت نشده بود. برادر او غلامرضا رجایی که پزشک است، شنبه 11 شهریور به روزنامه «اعتماد» گفته: «روند بیماری  تقریبا از اسفند ماه سال ٩٣ آغاز شد. در قسمت فوقانی فک خود احساس درد داشت که با مراجعه به بهداری زندان و خوردن مسکن تا اندازه‌ای حل شد اما در خرداد ماه سال ٩۴ توده از سینوس بیرون آمد و برجسته شد که همان زمان من در ملاقات‌هایم با وی تاکید کردم باید اسکن از صورت انجام شود.» او تاکید کرده بود پنج مرتبه از سوی بهداری اعزام به خارج از زندان برای اسکن و عکسبرداری تجویز شد که متاسفانه این اجازه داده نشد. بعد از آزادی اسکن انجام می‌شود و نتیجه یک تومور بدخیم و وسیع بوده است.

یک روز بعد از روایت برادر علیرضا رجایی، غلام‌حسین محسنی اژه‌ای؛ سخنگوی قوه قضائیه اما در نشست مطبوعاتی موضوع ابتلا به سرطان رجایی در زندان و  عدم رسیدگی پزشکی در اوین  را رد و آن را دروغ‌پردازی رسانه‌های خارج از کشور خواند: « این فرد دو سال پیش آزاد شده و در زمانی که در زندان بوده آثاری از این بیماری در او وجود نداشته است. ایشان سرطان گرفته مانند بسیاری از افراد در کشور که خیلی افراد سرطان می گیرند و این بیماری ظرف مدت کوتاهی آنها را از پا در می‌آورد و از زمان تشخیص پزشک تا زمانی که منجر به فوت شود، روند پیشرفت آن مشخص نیست.»

دکتر « ج» متخصص آنکولوژی و استاد دانشگاه بهشتی روزانه با افراد زیادی که مبتلا به انواع سرطان‌ها هستند، سرو کار دارد. او معتقد است اگر استرس و اضطراب، فشارهای روحی ناشی از فضای زندان تاثیری در ابتلا به سرطان علیرضا رجایی نداشته باشد، به طور قطع در درمان او تاثیر گذار خواهد بود: «در هیچ‌کدام از رفرنس‌های درسی از رابطه مستقیم بین انواع استرس، فشارهای روحی و ابتلا به سرطان صحبت نشده اما چند سال پیش دانشمندان در استرالیا تحقیقی انجام دادند که نشان می‌داد استرس پیشرفت سرطان در بدن را تسریع می‌کند.» او این آزمایش را به خوبی به یاد دارد: «محققان دانشگاهی از استرالیا، موش‌های مبتلا به سرطان را به دو دسته تقسیم کرده بودند. در یک گروه سطح استرس موش‌ها را بالا برده بودند و متوجه شده بودند که بالارفتن سطح استرس باعث می‌شود سلول‌های سرطانی سریع تر تقسیم شوند و  به بافت‌های بیشتری متاستاز دهند.»

او در بیمارانش هم این موضوع را تجربه کرده: «در بیمارهایی که میزان فشارها و آسیب‌های روانی بالا است. درمان دیرتر و کم‌تر جواب می‌دهد و سرطان خیلی زودتر پیشرفت می‌کند.» او به نکته دیگری هم درباره موضوع علیرضا رجایی اشاره می‌کند: «همه متخصصان داخلی و انکولوژی معتقدند درمان سرطان‌ها با زمان مراجعه به پزشک رابطه مستقیم دارد. یعنی هر چه بیمار زودتر به پزشک مراجعه کند، احتمال درمان و گرفتن نتیجه بهتر بیشتر است. ایشان زمانی که علائم اولیه را دریافت‌ کرده‌اند، در زندان بودند و زمانی بیماری تشخیص داده شده که پیشرفت کرده و به ساختمان‌های مجاور هم دست‌اندازی کرده. یعنی سرطان سینوس که از ابتدا چشم و فک را درگیر نکرده بوده، سرطان در اثر پیشرفت به این اعضا آسیب زده است.»

این استاد دانشگاه در آخر تاکید می‌کند عامل سرطان در زندان تنها استرس و فشار روحی نیست: «کم تحرکی، کمبود هوای آزاد، پارازیت‌هایی که در برخی زندان‌ها استفاده می‌شود و حتی کیفیت مواد غذایی مصرفی هر کدام می‌تواند به تشدید سرطان یا بروز سرطان در زندان کمک کند.»

دکتر «ف» متخصص داخلی و استاد دانشگاه آزاد اسلامی، دیگر پزشکی است که وضعیت علیرضا رجایی را دنبال کرده است. او معتقد است استرس و فشارهای ناشی از زندان می‌تواند یکی از دلایل موثر در ابتلا به سرطان علیرضا رجایی باشد: « استرس‌‌‌‌‌‏ محور هیپوتالاموس و هیپوفیز را فعال می‌کند و ترشحات هیپوفیز با تأثیر بر غده‌ی فوق کلیوی، افزایش ترشح استروئیدی بنام کورتیزول را به‌دنبال دارد. بالا بودن میزان کورتیزول در دراز مدت به بدن آسیب می‌‌‌‌‌‏رساند و باعث سرکوب سیستم دفاعی بدن می‌شود. اگر بخواهم ساده‌تر بگویم استرس سطح ایمنی بدن را پایین می‌آورد و زمنیه را برای ابتلا به سرطان فراهم می‌کند. همچنین سرکوب سیستم دفاعی بدن‌‌‌‌‌‏ موجب اختلال در نابودی سلول‌‌‌‌‌‏های سرطانی شد.»

او معتقد است شدت استرس و مدت زمانی که فرد در معرض آن قرار دارد، رابطه‌ مستقیمی با ابتلا به سرطان دارد. به گفته او  تحقیقات نشان داده‌اند در صورتی که فرد پیش از قرار گرفتن در معرض یک بیماری، درجه‌ی بالایی از استرس را تحمل کرده باشد، سیستم ایمنی بدن واکنش ضعیف‌تری در مقابل بیماری خواهد داشت: «علی‌رضا رجایی چه در زندان و چه بعد از آن به بیماری سرطان مبتلا شده باشد. فشارهای روحی و استرس‌های ناشی  از زندان در ابتلا و پیشرفت این بیماری موثر بوده. زندان یکی از شدیدترین استرس‌ها و فشارهای روانی است، حالا تصور کنید یک نفر ۴سال در معرض این فشارها قرار داشته است.»