قرار است ۲۵ سپتامبر در کردستان عراق رفراندوم برگزار شود. آخرین مذاکرات میان مقامات اقلیم کردستان با دیگر کشورها هم به نتیجه نرسیده و پیشنهادات آن‌ها برای مقامات اقلیم قابل قبول نبوده است. در چنین شرایطی، با وجود تهدیدهای کشورهای همسایه، از جمله ایران و عراق، بسیاری بر این باورند که اگرچه تعیین سرنوشت، حق هر ملتی است اما زمان مناسبی برای برگزاری این همه‌پرسی نیست. این در حالی است که با وجود اختلافات داخل احزاب مختلف کرد، «حزب دموکرات کردستان ایران» ضمن بیانیه‌ای، حمایت خود را از این همه‌پرسی اعلام کرده است. در همین‌حال، تردیدهایی به وجود آمده که کردهای دیگر جغرافیاها ممکن است همین مسیر را در پیش گیرند. ایران و ترکیه تهدید کرده‌اند که درصورت برگزاری این همه‌پرسی، نه تنها روابط سیاسی و اقتصادی خود را با اقلیم کردستان قطع خواهند کرد بلکه جنگ درخواهد گرفت.«ایران وایر» در همین خصوص از «حسن شرفی»، سخن‌گو و معاون دبیرکل حزب دموکرات کردستان ایران پرسیده است:
بسیاری می گویند با توجه به شرایط منطقه و تهدیدهای کشورهای اطراف اقلیم، زمان این همه‌پرسی مناسب نیست. ایران و ترکیه هم تهدید نظامی کرده‌اند.
- اگر مبنا را چنین در نظر بگیریم که کشورهای ایران، ترکیه، عراق و سوریه روزی با همه‌پرسی و استقلال کردستان عراق موافق می‌شوند، این شرایط هیچ‌وقت پیش نخواهد آمد. هروقت کردها چنین تصمیمی بگیرند، با همین تهدیدها و ارسال نیروها و کارشکنی‌ها مواجه می‌شوند. کردها در بنیان‌گذاری عراق پس از صدام فعالیت‌های بسیاری داشتند و نیروهای اپوزسیون عراقی را گرد هم جمع کردند. آن ها در تدوین قوانین هم نقش مثبت داشتند و منتظر بودند که حکومت مرکزی عراق توجه خاصی به آن‌ها نشان دهد اما حکومت مرکزی به حکومت اشتراکی که در قانون اساسی پس از صدام مورد توافق قرار گرفت هم پایبند نبود. حکومت مرکزی عراق هر روز به بهانه‌ای حقوق کارمندان کردستان را قطع و بودجه‌ها را حذف می‌کرد. قرار بود طبق ماده ۱۴۰ قانون اساسی عراق، ظرف چند ماه یا حداکثر یک‌سال تکلیف بخشی از مناطق با مراجعه به آرای عمومی روشن شود اما بعد از این‌همه سال، حکومت مرکزی عراق هنوز این ماده از قانون اساسی را در مورد مناطق کردنشین خارج از اختیارات اقلیم کردستان انجام نداده است. حکومت مرکزی عراق همواره سعی کرده است طبق توصیه‌های جمهوری اسلامی، اختیارات کردها را در بغداد به صفر برساند و محدوده جغرافیایی اقلیم کردستان را محدودتر کند در حالی‌که بحران‌های مالی بسیاری برای اقلیم کردستان به وجود آورده‌اند. کردها به این نتیجه رسیده‌اند که نه توافقی در میان است و نه به قانون عمل می‌شود. آن‌ها از رفتار حکومت مرکزی ناامید شده‌اند و به رفراندوم پناه برده‌اند تا به استقلال خود متکی شوند و از رنج‌هایی که از زندگی با حکومت عراق متحمل می‌شوند، رهایی یابند. جای تعجب است که بعضی از کشورهای دموکراتیک به لحاظ منافع شخصی و روابط تجاری با کشور‌هایی که بخشی از کردستان را زیرسلطه دارند، از رفراندوم به عنوان اقدامی دموکراتیک حمایت نمی‌کنند. در حالی‌که مجلس عراق با اکثریت شیعه در این کشور، طایفه ای و مذهبی عمل و هر روز نمایندگان اکثریت شیعه را علیه عرب‌های سنی و کردها متحد می‌کند و قانون وضع می‌شود. این شرایط غیرقابل تحمل شده است. همین حکومت مرکزی هم از خودش توانایی ندارد و صرفا طبق توصیه‌های جمهوری اسلامی عمل می‌کند. متاسفانه این توصیه‌ها هم در جهت نقض حقوق بشر و تهدید فرقه‌ای علیه فرقه‌ای دیگر است. اگر کسی وجدان خودش را قاضی کند، به کردها حق می‌دهد که از این‌همه رنج نجات پیدا کنند. ما به عنوان حزب دموکرات کردستان ایران از رفراندوم پشتیبانی کردیم و امیدواریم حکومت‌های همسایه عراق و دیگر حکومت‌ها بیش تر از این بهانه نگیرند که الان وقتش نیست و اجازه بدهند این ملت که در عراق هیچ‌وجه مشترکی از نظر زبانی، نژادی و تاریخی با عرب‌های این کشور ندارند، تکلیف خودشان را از طریق همه‌پرسی روشن کنند.
حکومت‌های مختلف، به ویژه همسایه‌های اقلیم کردستان گفته‌اند که در صورت برگزاری این همه‌پرسی، روابط سیاسی، اقتصادی خود را با اقلیم کردستان قطع خواهند کرد. فکر نمی‌کنید در این‌صورت، شرایطی که درخصوص کردهای عراق گفتید، بدتر خواهد شد؟
- هر محدودیت سیاسی و اقتصادی هم که ایجاد شود، گواراتر از این‌همه تحقیر و توهینی است که کردهای عراق از سوی حکومت مرکزی این کشور متحمل می‌شوند. بالاخره یک روز این وضعیت باید تمام شود. آن‌هایی که مساله زمان نامناسب را مطرح می‌کنند، زمانی را خودشان پیشنهاد دهند. اما هیچ‌وقت نمی‌گویند وقت این همه‌پرسی کی است. کردها متوجه هستند که در هر زمان و شرایطی که بخواهند اراده خود را اعمال کنند و حاکم سرنوشت خود باشند، همین تهدیدها و فشارها خواهد بود. حتی همان‌زمان که وضعیت نیم‌بند سیاسی در اقلیم کردستان حاکم بود و صحبت از توافق بر سر حکومت اشتراکی با عراق مطرح شد، نه ایران و نه ترکیه حمایت نکردند. حتی نیروهای نظامی به داخل خاک کردستان عراق آوردند اما ناچار به تعامل شدند. جان کردهای عراق به لب‌شان رسیده است. آن ها خودشان را قانع کرده‌اند که با تحمل هر شرایطی، به این وضعیت رابطه با دولت مرکزی خاتمه دهند. ما کردهای ایران هستیم و ربطی به کردهای دیگر نداریم. چهارچوب جغرافیایی و مبارزات ما با آن‌ها متفاوت است. ما در داخل خاک ایران برای تامین حقوق کردها در چهارچوب ایران دموکراتیک مبارزه می‌کنیم. شرایط کردها در جغرافیاهای مختلف متفاوت است. ما با توجه به وضعیت خواهران و برادران‌مان در بخش های مختلف کردستان نسبت به سرنوشت و سیاست و مواضع آن‌ها اظهارنظر می‌کنیم.
یعنی شما تردیدهایی را که ضمن برگزاری این همه‌پرسی ممکن است مبنی بر هم‌سویی دیگر کردهای کشورهای مختلف پیش بیاید، مردود می‌دانید؟
- کردستان یک سرزمین و کردها هم یک ملت هستند. اما هر انسان سیاسی این را درک می‌کند که الان آن‌ها در چهار کشور با حکومت‌های مختلف زندگی می‌کنند. تاثیرپذیری عرب‌ها و کردها بر کردهای این کشورها کم بوده است اما قرابت نژادی در میان کردهای ایران و هم‌میهنان‌شان بهتر و بیش تر است. بنابراین کردها در هر بخشی از کردستان که تحت حاکمیتی زندگی و شرایط ویژه‌ای را تحمل می‌کنند، می‌توانند برای تعیین سرنوشت خود تصمیم بگیرند. شعار حزب ما مبارزه برای ایران دموکراتیک و تحقق مطالبات کردها در همین چهارچوب است. چراکه معتقدم اگر در کشور ما دموکراسی برقرار نباشد، نه حقوق کردها و نه آذری‌ها، بلوچ‌ها، عرب‌ها و ترکم‌ها تحقق پیدا می‌کند و نه حتی حقوق مردم عادی محقق می‌شود. اگر حقوق آن‌ها در نظام آینده ایران غنی نشود، دموکراسی کاملی نخواهد بود؛ حتی اگر ظواهر دموکراتیکی داشته باشد.
خیلی‌ها معتقدند این همه‌پرسی، تاکتیکی برای گرفتن امتیازات بیش تر از عراق است. عده‌ای می‌گویند این رفراندوم باعث طولانی‌تر شدن حکومت آقای «مسعود بارزانی»رییس اقلیم کردستان عراق و رهبر حزب دموکرات کردستان خواهد شد. برخی هم می‌گویند مقدمه‌ای است برای تشکیل دولت مستقل کردستان.
- به نظر من، رفراندوم و مراجعه به آرای عمومی، جدی است. در حال حاضر با این‌همه تظاهرات و تجمعات که در شهرهای مختلف کردستان عراق انجام شده است، مساله برگزاری رفراندوم، هم برای آقای بارزانی و هم برای کردهای عراق، حیثیتی شده است. به اعتقاد من، اگر تا دو روز آینده پیشنهاد مشخصی در مورد تحقق خواسته‌های کردها ارایه نشود، مطمئنا این رفراندوم برگزار می‌شود. انجام رفراندوم به این معنا نیست که طی چند روز یا چند ماه استقلال کردستان اتفاق بیفتد بلکه از آن‌جایی که دولت مرکزی عراق بر چند حزبی بودن کردستان تاکید دارد و می‌گوید این‌ها مطالبات مردم کردستان نیست، با برگزاری این رفراندوم می‌خواهند با تکیه بر آرای عمومی، از زبان همه مردم کردستان عراق با دولت مرکزی وارد گفت‌وگو شوند. به نظر من، مجال گفت‌وگو و فرصت مذاکره با دولت مرکزی عراق پس از رفراندوم بسیار بیش تر از قبل از انجام آن است. اگر آن‌هایی که واقعا غم یکپارچگی عراق را می‌خورند، پادرمیانی کنند و بر مذاکرات کردها با دولت مرکزی پس از رفراندوم ناظر باشند، می‌توانند موثر واقع شوند. کردها نمی‌خواهند حتما کاری کنند که به خودشان و عراق ضرر برسانند. اما همان‌طور که گفتم، کردها هیچ اعتمادی به دولت عراق ندارند. دولت مرکزی مشخصی هم در عراق وجود ندارد. بخشی از آن «مقتدی صدر» است و بخشی دیگر «حیدرعبادی» و بخشی هم «نوری مالکی». هر کدام از این‌ها میلیشیا و در پارلمان عراق نماینده دارند و همیشه هم میان‌شان اختلاف هست. به نظر من، تا وقتی نفوذ جمهوری اسلامی بر حکومت مرکزی عراق وجود دارد، این کشور هیچ‌وقت روی خوشی نخواهد دید.
در صورت حمله نظامی، چه قدر کردها توان این دفاع را دارند؟
- نیروهای پیشمرگه کردستان در جنگ‌های پیشین با صدام و بعد با «داعش» کارآزموده شده‌اند. به نظر من، هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی آماده هستند. اما فکر نمی‌کنم عراق و ترکیه مستقیما وارد جنگ با کردهای عراق شوند. ایران هم نیازی به چنین رویارویی ندارد. ایران هرکاری بخواهد انجام دهد، از طریق حکومت مرکزی بغداد و «حشد شعبی» انجام می‌دهد. ترکیه هم با توجه به روابط نزدیکی که با حکومت اقلیم کردستان دارد و لوله نفت کردستان عراق هم از طریق این کشور به دریا می‌رسد، چنین نخواهد کرد. در حال حاضر بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ کمپانی و شرکت تجاری مختلف ترکیه در کردستان عراق مشغول بازرگانی هستند. این کمپانی‌ها تعهد بسیاری به مردم و حکومت اقلیم دارند. این تعهدات هم دو طرفه اند. فکر نمی‌کنم ترکیه به این سرعت با دخالت نظامی بخواهد مناسبات اقتصادی خود را با اقلیم کردستان از دست بدهد. آن هم در شرایطی که همه‌پرسی مشکل چندانی برای کردهای ترکیه نخواهد داشت که نگرانی اصلی این کشور است. اما این مساله می‌تواند برای جمهوری اسلامی از سه جنبه قابل توجه باشد؛ اول این‌که فکر می‌کند اگر کردستان عراق مستقل شود، بر کردهای دیگر جغرافیاها تاثیر خواهد گذاشت و جدی‌تر به دنبال مطالبات خود خواهند بود. دوم این که فکر می‌کند در صورت استقلال، کردستان عراق از کشوری جدا می‌شود که ایران خود را مالک آن می‌داند. در نهایت این که اگر کردستان عراق مستقل شود، مسلما مرکز حضور سفرای سیاسی و کشورهای غربی و همین‌طور امریکا خواهد بود. با توجه به سیاست‌های ضدغربی و ضددموکراسی جمهوری اسلامی، این همسایگی برای ایران خوشایند نیست.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر