بست نشینی بقایی و جنگ نیابتی احمدی نژاد

محمود احمدی نژاد دیروز در حملاتی تند علیه علی لاریجانی، رئيس مجلس و صادق لاریجانی رئیس قوه قضاییه ایران آنها را متهم به ظلم، فساد و سواستفاده از قدرت کرد.

او این سخنان را در حرم «شاه عبدالعظیم» اظهار داشت. صبح دیروز حمیدرضا بقایی و علی اکبر جوانفکر، دو نفر از چهره های سیاسی نزدیک به او به این مکان مذهبی رفتند و تحصن کردند.

بقایی قرار بود صبح دیروز در جلسه دادگاهی شرکت کند که به تخلفات اقتصادی او رسیدگی می کند. مقام های قضایی می گویند او زمانی که معاون اجرایی احمدی نژاد بوده، مرتکب جرایم مالی شده ولی حمیدرضا بقایی می گوید این اتهامات سیاسی است.

محمود احمدی نژاد در سخنرانی خود گفت مخالف خانواده لاریجانی است و نمی خواهد این افراد کنترل حکومت را در دست بگیرند. با توجه به اینکه در حال حاضر علی لاریجانی و صادق لاریجانی، رئیس مجلس و رئيس قوه قضاییه ایران هستند و کنترل بخش مهمی  از حکومت را در اختیار دارند، به نظر می رسد سخنان احمدی نژاد معطوف به آینده است.

او قبلا گفته بود علی لاریجانی قصد دارد در سال ۱۴۰۰  در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند و رئيس جمهور آینده ایران باشد. برخی دیگر از حامیان احمدی نژاد باور دارند صادق لاریجانی نیز یکی از گزینه های جانشینی رهبر جمهوری اسلامی است. نکته مهم اما این است که محمود احمدی نژاد نه در آینده می تواند رئيس جمهور ایران شود و نه رهبر ایران. او در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶ ردصلاحیت شد و شانسی برای بازگشت به قدرت ندارد. او همچنین تشکیلات سیاسی خاصی ندارد و نیروهای نظامی حامی او نیستند. جریان او همچنین رسانه مهمی در اختیار ندارد و پول کافی هم برای پیش بردن پروژه خود ندارند.

به همین جهت می توان گفت او در حال انجام یک جنگ نیابتی است. در واقع او مانند یک گروه شبه نظامی محدود برای گروهی دیگر در ساختار قدرت می جنگد که مخالف رئيس جمهور شدن علی لاریجانی و یا رهبر شدن صادق لاریجانی هستند. چنین گروه هایی به طور طبیعی از ادامه دار شدن دعوای احمدی نژاد با خانواده لاریجانی خوشحال هستند.

محمود احمدی نژاد همچنین  خواستار آن شد که رسیدگی به دادگاه حمیدرضا بقایی به صورت علنی برگزار شود. او دستگاه قضایی ایران را متهم به عدم شفافیت و سیاسی کاری کرد و گفت هدف این است که بگویند دولت او فاسد بوده است. 

او به کنایه گفت وقتی بقایی دزد نیستم ولی می گویند این سخنان به رئيس قوه قضاییه توهین شده است. این اظهارات از این نظر کنایه آمیز تلقی می شود که در ماه های گذشته اتهاماتی نظیر داشتن حساب بانکی اختصاصی توسط رئيس قوه قضاییه ایران در رسانه های مطرح و صادق لاریجانی متهم به فساد شده بود.

احمدی نژاد در کنایه دیگری به برادران لاریجانی گفت شما احتمالا ایرانی نیستند. پدر علی و صادق لاریجانی ایرانی است ولی آنها متولد شهر نجف در عراق هستند. از این نظر برخی مخالفان خانواده لاریجانی می گویند آنها اصالتا ایرانی نیستند و عراقی هستند و نباید در ساختار سیاسی به قدرت می رسیدند. سخنان احمدی نژاد از این نظر معنادار و مانند یک حمله سیاسی است.

تندترین حمله احمدی نژاد اما زمانی بود که با انتقاد از طرح اتهام جاسوسی علیه برخی چهره های نزدیکان او گفت: «بابای شما جاسوس است.» ماه گذشته برخی رسانه ها خبر دادند که زهرا لاریجانی، دختر صادق لاریجانی متهم به جاسوسی برای انگلیس شده است. مقام های قضایی این خبر را تکذیب کردند ولی خبر جاسوسی دختر رئيس قوه قضاییه بازتاب قابل توجهی در ایران یافت. کنایه امروز احمدی نژاد می تواند همزمان با این موج خبری تلقی شود.

رئيس جمهور سابق ایران گفت در پرونده هایی که علیه نزدیکان او در قوه قضاییه تشکیل شده، اموری که وظایف دولت بوده به عنوان اتهام مطرح شده اند و هدف از همه اینها، سرکوب سیاسی مخالفان خانواده لاریجانی است. با این حال او گفت باید برای رسیدن به چنین هدفی باید از روی جنازه من رد شوند و آماده رفتن به زندان و مرگ است ولی تن به ظلم نمی دهد.

او همچنین با کنایه به مقام های قضایی ایران گفت اگر فکر می کنند امکانات زندان مانند یک هتل است، خودشان به این هتل ها بروند. او همچنین دعا کرد مقام های قضایی ایران به زودی خودشان به زندان بروند. او همچنین برداران لاریجانی را متهم کرد که از خانواده انقلاب اسلامی ایران نیستند و به زودی توسط مردم ایران از قطار انقلاب پیاده می شوند. قبلا حمیدرضا بقایی هم گفته بود به زودی مقام های قضایی ایران سقوط خواهند کرد.

انتظار نمی رود حملاتی چند تند بدون پاسخ بماند. یک نمونه روشن در این زمینه می تواند ۱۵ بهمن ۹۱ باشد. در آن روز، محمود احمدی نژاد در مجلس ایران فیلمی درباره رشوه گیری فاضل لاریجانی، یکی از برادران لاریجانی پخش کرد. در این فیلم که به صورت مخفیانه توسط یک مدیر دولتی نزدیک به احمدی نژاد ضبط شده بود، فاضل لاریجانی می گفت با استفاده از ارتباط و نفوذ بر رئيس مجلس و رئيس قوه قضاییه می تواند برخی امتیازات قضایی و سیاسی را کسب کند. محمود احمدی نژاد با استناد به این فیلم، برادران لاریجانی را متهم به فساد و توطئه چینی علیه دولت خود کرد. پس از انتشار این فیلم، رئیس قوه قضاییه گفت به توصیه رهبر جمهوری اسلامی واکنش نشان نداده است. آیت الله خامنه ای چند روز پس از انتشار این فیلم، اقدام محمود احمدی نژاد را به شدت تقبیح کرد و گفت این اقدام غیرقانونی و غیرشرعی بوده است. هواداری آیت الله خامنه ای از برادران لاریجانی موجب دلخوری شدید حامیان احمدی نژاد شد. مشخص نیست که اکنون رهبر جمهوری اسلامی همان واکنش را نشان دهد ولی حملات تند امروز احمدی نژاد به روسای مجلس و قوه قضاییه انتظارات را بالا برده است. برادران لاریجانی به ویژه صادق لاریجانی انتظار دارند اجازه پیدا کنند با احمدی نژاد برخورد کنند و یا اینکه رهبر جمهوری اسلامی وارد میدان شود و به احمدی نژاد تذکر دهد. این نخستین بار نیست که احمدی نژاد چنین موقعیت های دشواری ایجاد می کند. موقعیت های دشواری که بالاخره یک قربانی بزرگ خواهد داشت، قربانی که شاید خودش باشد. 

از سوی دیگر،‌ در اطلاعیه ای که توسط بقایی و جوانفکر امضا شده، آمده «برخلاف نظر رهبری انقلاب، تحت فشار قراردادن و محدودکردن ما و اعمال تصمیمات از قبل گرفته شده، تحت عنوان رسیدگی قضایی، آشکار است.» بقایی گفته هدف از این اقدام «محاکمه قوه قضاییه» است و  جوانکفر توضیح داده چاره ای دیگر نداشتیم جز اینکه «به ائمه اطهار متوسل شویم»، چون دادگاه ها فرمایشی و سفارشی است.

تحصن در این مکان، یادآور تحصن برخی منتقدان حکومت قاجار است که برای در امان ماندن از تعقیب ماموران حکومت به «شاه عبدالعظیم» پناه می بردند. بقایی در کانال تلگرامی اش این اقدام را با اعتراض های سید جمال الدین اسدآبادی و شیخ فضل الله نوری مقایسه کرده است. تشبیه ضمنی جمهوری اسلامی به قاجاریه در حالی صورت می گیرد که قبلا آیت الله خامنه ای درسخنرانی هایش از «دولتمرد قاجاری» به عنوان نماد تحقیر و نادانی استفاده کرده است. علاوه براین، «تحصن» در تاریخ انقلاب اسلامی به عنوان یک ابزار کارآمد برای مبارزه بوده است. از جمله مشهورترین این نمونه ها می توان به تحصن هفتم بهمن ۵۷ روحانیون در اعتراض به مشکل تراشی برای بازگشت آیت الله خمینی یاد کرد. نماد افتخارآمیز تحصن اکنون ابزاری شده علیه نظام برآمده از همان انقلاب.

اقدام جریان احمدی نژاد به طور طبیعی بازتاب رسانه ای خواهد یافت ولی بازتاب اجتماعی نخواهد داشت. پتانسیل اجتماعی احمدی نژاد و یارانش از خانه نشینی در بهار سال ۹۰ او عیان شده که با کمترین اقبال اجتماعی مواجه شد. او ممکن است محبوبیت اجتماعی داشته باشد ولی این محبوبیت قابل تبدیل به اعتراض اجتماعی نیست، چون خودش و یارانش متهم ردیف شماره یک در افکار عمومی هستند. علاوه بر این، مفاد کیفرخواست بقایی نیز به خوبی نشان دهنده حجم وسیع تخلفات مالی است که در پوشش قانون انجام شده است. نمونه تازه خشم عمومی این طیف را می توان در ماجرای زلزله اخیر و خراب شدن برخی از خانه های «مسکن مهر» دید. واکنش منفی به این رویداد و گره خوردن آن با نام احمدی نژاد نشان داد کماکان خشم نهادینه شده «خس و خاشاک»ها، اعتباری برای جریان احمدی نژاد قائل نیست.

از نظر سیاسی، نیز احضار اسفندیار رحیم مشایی، مهم ترین چهره حلقه احمدی نژاد نیز نشان می دهد روند برخورد با جریان احمدی نژاد از سال ۹۰ ادامه دارد و اعتراض و تهدید و تلاش های احمدی نژاد هم تاثیر خاصی نداشته است. شبیه سازی ها و تاکتیک های نمادین کنونی نیز دنباله همین تلاش هاست.

با وجود این، روشن است که پناه بردن به مکان مذهبی برای اعتراض به حکومت اسلامی، می تواند از شدیدترین اعتراض هایی باشد که وابستگان نظام بتوانند انجام دهند. خرداد ۹۱ سردار علی فضلی، جانشین سازمان بسیج فاش کرد « در دوان فتنه [پس از انتخابات ۸۸]، متوجه شدیم که یکی از افراد برجسته کشور می خواهد برای طرفداری از سران فتنه در حرم حضرت امام تحصن کند که با راهنمایی هایی که به او کردیم، از این کار منصرف شد.» حساسیت فرماندهان سپاه به چنین اقدامی، نشان دهنده درک آنها از اهمیت چنین امری باشد، با این حال جای تردید وجود دارد که آنها بخواهند با واکنش منفی قوی به بقایی، موقعیت اعتراضی او را برجسته تر سازند.

مطالب مرتبط:

بازداشت معاون احمدی نژاد؛ قرمز در قرمز در قرمز

بیانیه احمدی نژاد و جنگ داخلی اصولگرایان

حمید بقایی؛ پسر شجاعی که رو به جلو فرار می کند