آیا روسیه پشت پرده تقابل ایران و اسراییل است؟

شنبه 10 فوریه 2019 می تواند آغاز فصل جدیدی از تقابل ایران و اسراییل تلقی شود. ارتش اسراییل اعلام کرده که شدیدترین اقدام نظامی خود در سوریه را نه صرفا علیه اهداف سوری بلکه علیه 12 تأسیسات نظامی که چهار تای آن ها ایرانی بوده اند، با موفقیت به انجام رسانده و یک پهپاد ایرانی که به حریم هوایی اسراییل وارد شده بود را سرنگون کرده است.
این عملیات  البته برای اسراییل بی هزینه نبود. ارتش سوریه اعلام کرد از بین سه جنگنده پیشرفته اسراییلی، توانسته است یک فروند «اف- 16» را سرنگون کند؛ اقدامی که نشان از جرأت و توانایی جدید سوریه دارد.  

این برای نخستین بار است که اسراییل اقدام نظامی خود را تلافیِ ورودِ پهپادِ ایرانی (نه سوری) دانسته و اعلام کرده که سرنگونی جنگنده اش توسط سوری ها با کمک ایران بوده است.
در مقابل، سخن گوی وزارت امور خارجه ایران در توییتی، در مورد تعلق پهپاد به ایران و دخالت ایران در سرنگونی جنگنده اسراییلی نوشته است:«مضحک‌ تر از آن است که بدان پرداخته شود.»
ولی صرف نظر از صحت یا سقم این تکذیبیه، این نخستین بار است که اسراییل ایران را متهم به نقض حریم هوایی خود می کند و عامل دخیل در سرنگونی یک جنگنده اسراییلی می داند.

در همین حال، موفقیت پدافند مستقر در سوریه در سرنگونی جنگنده اسراییلی مساله کوچکی نیست؛ چرا که اولا سوریه در موارد پیشین همواره از تلافی کردن حملات اسراییل خودداری کرده بود و ثانیا موفقیت پدافند سوریه خود نشان از افزایش قدرت پدافند این کشور می دهد.

توانایی سرنگون ساختن جنگنده اسراییلی در خاک سوریه چندان مهم بود که «حزب الله» لبنان آن را سرآغاز مرحله ای راهبردی از پایان دادن حملات اسراییل به سوریه دانست. این موضع از سوی حزب الله، یعنی دیگر حریم هوایی سوریه برای اسراییل از این پس ناامن است. این سخن وقتی مهم می نماید که حزب الله در ارزیابی خود گفته است تحولات روز شنبه یعنی کنار رفتن همه معادلات پیشین.

اگر از منظر تحلیل نظامی، سخن حزب الله را سخنی درست ارزیابی کنیم که دیگر حریم هوایی سوریه حریمی آسوده برای اسراییل نیست، این پرسش به جا است که افزایش قدرت پدافند سوریه آیا جز با کمک یک قدرت صاحب تکنولوژی متصور است؟ اگر نه، این کشور صاحب تکنولوژی که بتواند اف – 16 ساخت امریکا را سرنگون کند، آیا جزو روسیه است؟ آیا اجازه سرنگونی جنگنده اسراییلی جز با چراغ سبز مسکو انجام شده است؟

این پرسش ها هنگامی معنا می دهند که بدانیم سوریه از شکست 1967 به بعد جرأت نکرده است حتی یک تیر به اسراییل شلیک کند. پس چه گونه امروز، آن هم در اوج جنگ داخلی خود توانسته است جنگنده اسراییلی را سرنگون کند؟ چه چیزی تغییر کرده است؟سرنگونی جنگنده چابکی مانند اف – 16 جز با پدافندی مانند «اس 300» یا «اس 400» روسیه متصور نیست.
 از سوی دیگر، خبرهای تأیید نشده حکایت از تشکیل «اتاق عملیات نظامی مشترک روسیه، ایران، سوریه و حزب الله» دارند. اگر این چهار بازیگر به درجه ای از هم سویی رسیده باشند که اتاق عملیات نظامی مشترک تأسیس کنند، سخت بتوان باور داشت که سرنگونی جنگنده اسراییلی جز با چراغ سبز مسکو بوده باشد.

هفت روز پیش از این بود که یک فروند «سوخو 25» روسیه در منطقه «ادلب» سرنگون و خلبان آن اسیر و به طرز فجیعی کشته شد. روسیه علت سرنگونی جنگنده خود را موشک امریکایی «دوش پرتاب» می داند که به تازگی از سوی امریکا در اختیار کردهای مخالف «بشار اسد» قرار گرفته است.
افزون بر این، «وايتسلاف ماتوزوف»، کارشناس روس در مصاحبه ای با «الجزیره»، مدعی شد که کشته شدگان حمله امریکا در هشتم فوریه در منطقه «دیر الزور» نه چنان که امریکا ادعا می کند، سربازان اسد بلکه مستشاران روس بوده اند.او تصریح کرد که سرنگونی جنگنده اسراییلی با «چراغ سبز» مسکو بوده است.

چنین چراغ سبزی بدان معنا است که اولا روسیه پدافند ضد هوایی سوریه را مثلا با اس 300 یا اس 400 تقویت کرده و ثانیا اجازه استفاده آن را علیه اسراییل داده است. اگر اظهارات این کارشناس روس درست باشد و اگر مسکو به صرافت افتاده است که انتقام خود از امریکا را با انتقام از اسراییل بگیرد، باید نتیجه گرفت که معادلات جنگ در سوریه به گونه ای تغییر کرده است که برای اولین بار شاهد تقابل روسیه و امریکا در سوریه و نخستین حمله اسراییل به تأسیسات ایران در سوریه هستیم و مسکو به درخواست مکرر نتانیاهو مبنی بر جلوگیری از حضور نظامی ایران در سوریه اعتنا نکرده و انتقامش از امریکا را از اسراییل گرفته است.

این معادلات جدید، آن هم در عرض یک هفته، چندان مهم است که اگر مهار نشوند، می توانند سوریه را به آوردگاه امریکا و روسیه از یک سو و آوردگاه ایران و اسراییل از سوی دیگر مبدل سازند.

مطالب مرتبط:

مناقشه اورشلیم و احتمال تقابل نظامی ایران و اسرائیل

جبهه جولان: عرصه جدید تقابل ایران و اسرائیل

جمهوری اسلامی، اسرائیل را به رسمیت شناخته است