صبح روز پنجم اسفندماه، دادگاه «نرگس حسینی» از «دختران خیابان انقلاب» برگزار شد. در این جلسه دادگاه، هر سه اتهام «تشویق به فساد»، «عدم رعایت حجاب شرعی» و «تظاهر به عمل حرام» به او تفهیم شد و نسرین ستوده، وکیل او به همراه همکاران‌اش دفاعیه خود را ارائه دادند. نرگس حسینی دومین زنی است که به عنوان «دختران خیابان انقلاب» شناخته شد. در عین‌حال به گفته نسرین ستوده، تمامی زنانی که به حجاب اجباری اعتراض کرده و به بازداشتگاه «وزرا» منتقل شدند مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند.
در میان سه اتهام وارد شده به نرگس حسینی، مهم‌ترین آن «تشویق به فساد» است که آن را هم‌ردیف با «دایر کردن خانه فساد» عنوان کرده‌اند. در صورتی‌که او از این اتهام تبرئه شود، از اتهام‌های دیگر هم مبرا خواهد شد. روز چهارم اسفندماه، نیروی انتظامی اعلام کرد که تشویق زنان به نداشتن حجاب مشمول بند دوم ماده ۶۳۹ قانون تعزیرات می‌شود که یک تا ۱۰ سال حبس به دنبال دارد. در این ماده دایر کردن «مرکز فساد یا فحشا» و تشویق مردم به «فساد یا فحشا» هم‌ردیف هم شناخته شده‌اند. این اقدام بنا به تعبیر نیروی انتظامی از «جرایم مشهود» شناخته می‌شود که پلیس موظف به برخورد با آن است. در اطلاعیه پلیس آمده است که اگر نیروی انتظامی با جرم مشهود مقابله نکند «خود مرتکب جرم و تخلف شده و قابل پیگرد قانونی است.»
اطلاعیه نیروی انتظامی همچنین به تبصره ماده ۶۳۸ قانون تعزیرات هم اشاره دارد. یعنی «تردد و حاضر شدن در معابر و انظار عمومی بدون حجاب شرعی» که این زنان به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا جریمه نقدی ۵۰ هزار تا ۵۰۰ هزار ریال محکوم می‌شوند. با این وجود، نه اطلاعیه پلیس و نه هیچ مقام مسوولی درباره ضرب و شتم زنان در حین و پس از بازداشت اظهارنظری نکرده‌اند.
آخرین زنی که روی بلندی رفت و به حجاب اجباری اعتراض کرد «مریم شریعتمداری» است. دانشجوی ۳۲ ساله دانشگاه «امیرکبیر». او سوم اسفندماه روی جعبه مخابرات ایستاد، روسری‌اش را در هوا تکان داد. دور او پر از مردان و زنانی بود که دوربین به دست و نقشش را ثبت می‌کردند. دو مامور پلیس به سراغش آمدند، یکی از آن‌ها به هوا پرید و نینجاوار با لگد او را به پایین پرت کرد. او چند دقیقه‌ای روی زمین افتاد و سپس بازداشت شد. به گفته نسرین ستوده پای مریم شریعتمداری شکسته است. او را به همان شکل به زندان انتقال داده‌اند.
پیش از بازداشت مریم شریعتمداری اما تصویری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که ماموران پلیس مشغول نصب شیروانی بر جعبه مخابراتی بودند که دختران در خیابان انقلاب روی آن می‌ایستادند و روسری‌های خود را در هوا تکان می‌دادند. تصویری که مورد تمسخر کابران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت. اما همان شب، ویدیوی برخورد پلیس با شریعتمداری منتشر شد و خشونتی که علیه او اعمال شد، تصویرش را به نماد دیگری در مبارزه زنان علیه حجاب اجباری تبدیل کرد.
نیروی انتظامی تاکنون ویدا موحد، نرگس حسینی، اعظم جنگروی، شاپرک شجری‌زاده و مریم شریعتمداری از «دختران خیابان انقلاب» را بازداشت کرده است. ویدا موحد و نرگس حسینی به قید وثیقه آزاد شده‌اند و جلسه دادگاه حسینی هم برگزار شد. اما بقیه دستگیر شده‌ها همچنان در بازداشت به سر می‌برند. از سوی دیگر نسرین ستوده که وکالت برخی از این بازداشتی‌ها را برعهده دارد، به «ایران وایر» گفت که تمام بازداشتی‌هایی که گذرشان به «بازداشتگاه وزرا» افتاده است، همگی اظهار کرده‌اند مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند.
پرونده شاپرک شجری‌زاده اما وضعیت متفاوتی دارد؛ آغازی بر امنیتی کردن مساله «دختران خیابان انقلاب.» بنا به اظهارات نسرین ستوده پرونده موکل‌اش به «دادسرای امنیت» در مجاورت زندان اوین رفته است. شاپرک پیش از بازداشت به نسرین ستوده مراجعه کرده بود و با علم به تبعات اقدام خود، وکالت پرونده‌اش را به این وکیل سپرد. اگرچه ستوده هنوز نتوانسته است با موکل‌اش صحبت کند یا با او دیدار داشته باشد اما بنا به اظهارات همسر شاپرک، او را در بازداشت مورد ضرب و شتم قرار داده‌اند و حتی دارویی به او تزریق کرده‌اند. این در حالی است که شاپرک نه درخواست دارو کرده بود و نه حاضر به قبول آن شده بود.
طبق توضیحات ستوده، بنا به مقررات مربوط به «آیین دادرسی کیفری» و همچنین قوانین، قواعد و معاهدات بین‌المللی که جمهوری اسلامی هم به آن پیوسته است «توهین، تحقیر و ضرب و شتم» متهمان در زمان بازداشت ممنوع است و تخلف بزرگی محسوب می‌شود، متهمان می‌توانند از عاملان این رفتارها شکایت کنند. در صورت دادرسی عادلانه و بررسی شکایت آن‌ها، خاطیان به «سواستفاده از مقام دولتی و سمت نظامی انتظامی» محکوم می‌شوند که می‌تواند «انفصال از خدمت» و در مواردی «بازداشت» به همراه داشته باشد.
اما حالا نه تنها هیچ‌کس به فکر رفتاری که با این زنان می‌شود نیست، بلکه نیروی انتظامی هم اتهام و جرم تعیین کرده است. اقدامی که به گفته ستوده در جایگاه این نهاد نیست: «نمی‌دانم چرا نیروی انتظامی خودش را در مقام قاضی رسیدگی کننده دیده و چنین اظهاراتی را اعلام کرده است. نیروی انتظامی باید منتظر شود تا مقامات قضایی از آن بخواهند اقداماتی برای استقرار نظم به عمل بیاورد. طبعا این اظهارات رییس نیروی انتظامی فراتر از وظایف و اختیارات قانونی آن است.»
نصب شیروانی بر جعبه‌های مخابراتی، برخوردهای خشونت‌بار پلیس با این زنان و تهدیدهای مداوم اما نتوانسته است مقابل حرکت آن‌ها را بگیرد. همچنان ویدیوهایی از شهرستان‌ها و در نقاط مختلف تهران و شهرهای بزرگ منتشر می‌شود که زنان و برخی از مردان روسری در هوا تکان می‌دهند و به اجباری بودن حجاب اعتراض می‌کنند. با این وجود، مسوولان حکومتی همچنان به اظهارنظرهای عجیب مشغول‌اند و از پذیرفتن واقعیت سرباز می‌زنند.
غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، معاون اول قوه قضاییه به این معترضان اتهام زده است که با استعمال مواد صنعتی و اقدامی برنامه‌ریزی‌شده اقدام به این کار می‌کنند: «اگر ثابت شود که با تشکیلات خاصی ارتباط دارند برای آن‌ها پرونده سنگین تشکیل می‌شود و برای خودشان و خانواده‌های آن‌ها مشکل ایجاد می‌شود.» دادستان کل ایران هم در یازدهم بهمن ماه این حرکت را «بچه‌گانه» توصیف کرد و به «القائات دشمن» نسبت داد. علی‌مطهری، نایب رییس مجلس شورای اسلامی هم در اظهارنظری دور از واقع گفت که هیچ اجباری برای حجاب زنان در جامعه دیده نمی‌شود و «بسیاری از آن‌ها با هر وضعی که دوست دارند در جامعه حضور پیدا می‌کنند: پس اجباری در کار نیست.» او همچنین اقدام این زنان را بی‌اهمیت دانسته بود.
حالا شبکه‌های اجتماعی هم پر شده است از عکس‌ها، ویدیوها و طرح‌هایی از «دختران خیابان انقلاب». برخی هم رویاپردازی کرده‌اند که روزی مجسمه این زنان در میدان «آزادی» نصب خواهد شد. در این میان هشتگی در توییتر دست به دست می‌شود که «#اگر_آنجا_باشم» چه اتفاقی میفتد. بسیاری از کاربران مشغول تبادل ایده هستند که اگر تصادفی در محلی حاضر شدند که زنی روسری از سر برگرفته و در هوا تکان می‌داد، چه اقدامی می‌توانند بکنند.
«شکیبا» نوشته است: «در لحظه‌ی رویارویی با اکت اعتراضی #دختران‌خیابان‌انقلاب با برداشتن شال خود، ثابت نخواهم ایستاد. حرکت و خلق گفتگو مابین جمعیت ناظر/گذرا بسیار پر اهمیته. گفتاری از چرایی ضرورت اعتراض و دستاوردهای همبستگی. باید از بازداشت دخترانْ جلوگیری کرد، #اگر_آنجا_باشم.»
«گلی» می‌گوید: «سيستم حاكميت سركوب گر در ثانيه به ثانيه ي حياتش مشغول احيا و تكامل ارعاب و ترس اجتماعيست. ساده نيست در لحظه اي كه مي بايست، مبارزه و عكس العمل رو برگزيدن. #اگر_آنجا_باشم از تمامي عامليت حافظه ي تاريخي و طبقاتي عليه سركوب ياري خواهم گرفت!»
فرزانه پیشنهاد داده است: «جدا از واکنش لحظه ای هنگام حضور اتفاقی در کنار #دختر_خیابان_انقلاب تصور میکنم اگر بشه کمیته ای از مادران اعم از مادران خاوران و مادران صلح و مادران کشته شدگان و بازداشتی های این سالها تشکیل داد تا همراه با هر #دختر_خیابان_انقلاب در محل حاضر بشن موثر خواهد بود. #اگر_آنجا_باشم.»
«نگار» هم گفته است: «#اگر_آنجا_باشم قطعا تلاش میکنم اون همه تماشاچی تبدیل شه به یه دیوار دور #دختر_خیابان_انقلاب.»
«محمد غزنویان» هم در توییترش خطاب به «برادران ارزشی» نوشته است: «#اگر_آنجا_باشم به برادران ارزشی می‌گویم در کوچه خلوت _و در حالیکه کل دستگاه امنیتی و اطلاعاتی از شما حمایت می‌کنند_ نعره نکشید و توهم رزمندگی نزنید. تشریف بیاورید به شجاعت #دختر_خیابان_انقلاب بنگرید و معنای با دست خالی در برابر سپاهی از نرینگان و مرتجع رزمیدن را دریابید.»
یکی دیگر از کاربران به نام «دی‌ـاگنوستیک» هم برخورد با این زنان را به «تجاوز» تشبیه کرده است: «#اگر_آنجا_باشم، به عنوان مردی که سالها از مزیت مرد بودن در نظام مرد سالار اسلامی بهره مند بوده، وظیفه خودم میدونم سعی کنم به هر روش ممکن نذارم «متجاوز» (انواع عوامل امنیتی نظام) به زن دست بزنه یا بربایدش. خلاصه واکنشم همون واکنش به مشاهده متجاوز خواهد بود، در حد شهامتم...»
چهار دهه از اجباری شدن حجاب در ایران می‌گذرد و انقلاب ۵۷ زنان را با حجاب اجباری خانه‌نشین کرد و از عرصه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی راند. زنان اگرچه توانستند به تمامی عرصه‌ها بازگردند اما حالا به دنبال آزادی پوشش برای خود هستند. نسرین ستوده هم در صفحه فیس‌بوک خود بر همین مساله تاکید کرده است: «زنان سرزمین‌مان چون رود جاری شده‌اند، آن‌ها را پرت نکنید، زندان نیافکنید، محاکمه نکنید، آن‌ها جرمی مرتکب نشده‌اند. آن‌ها می‌خواهند تصمیم‌گیری در مورد پوشش‌شان به خودشان واگذار شود.»
این در حالی‌ست که به گفته پلیس، ۲۹ نفر که اسامی‌شان هم مشخص نشده، در ارتباط با کمپین «چهارشنبه‌های سفید» در بازداشت‌اند.
مطالب مرتبط:
جزییات تازه از سرنوشت دختر معترضی که در خیابان انقلاب بازداشت شد
نیره توحیدی: ما از اسلام‌گرایی دفاع نکرده‌ایم
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر