باشگاه‌های ایران صداوسیما را تهدید کردند؛ با شبکه‌های ماهواره‌ای مذاکره می‌کنیم

منصور رضوی، شهروند خبرنگار

مدیران دو باشگاه استقلال و پرسپولیس از ابتدای اسفندماه، تهدیدهای خود نسبت به پرداخت نشدن «حق پخش تلویزیونی» را علنی کردند. «رضا افتخاری» مدیرعامل باشگاه استقلال تهران در گفت‌وگو با ایسنا تهدید به «ممانعت از پخش زنده بازی‌های استقلال» کرد و «حمیدرضا گرشاسبی»، سرپرست باشگاه پرسپولیس هم به همین خبرگزاری گفت: «تصمیم قاطعی در قبال صداوسیما خواهیم گرفت.»

تصمیم قاطع را دوشنبه‌شب، روابط عمومی سازمان لیگ رونمایی کرد. در بیانیه‌ای که سازمان لیگ فوتبال ایران ساعات پایانی دوشنبه‌شب روی خروجی خود قرار داد، به نشست فوری ۱۶ مدیرعامل باشگاه‌های لیگ برتری با «مهدی تاج» رئیس فدراسیون فوتبال ایران اشاره کرد.

این بیانیه در چهار بند تنظیم‌ شده است. مقدمه آن نرم و با ادبیاتی ملایم تنظیم‌ شده و در بخشی از آن می‌خوانیم «تلاش‌های طولانی حوزه فوتبال برای دریافت حق پخش تاکنون تأثیرگذار نبوده» و «سازمان لیگ فوتبال موظف به انعقاد قرارداد از تاریخ ۲۰/۱۲/۹۶ جهت اجرا (پرداخت حق پخش) در سال ۹۷ می‌باشد.‌

اما در بندهای این بیانیه، فدراسیون فوتبال، سازمان لیگ و ۱۶ مدیرعامل لیگ برتر فوتبال ایران، شمشیر را از رو بسته‌اند. در بند اول با طرح این پیش‌فرض که «اولویت اول باشگاه‌های لیگ برتر برای پوشش تصویری مسابقات، صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران است» تا تاریخ بیستم اسفندماه به سازمان لیگ فرصت داده‌ شده با صداوسیما به توافق برسد تا «حقوق ناشی از پخش این تصاویر برابر آئین نامه‌ای که بعداً مصوب خواهد شد را بین باشگاهها تقسیم نماید» اما در غیر این صورت «یا استنکاف صداوسیما گزینه بعدی پخش تصاویر تلویزیونی از طریق اینترنت یا دیگر متقاضیان خرید حق پخش است.‌»

مردادماه سال ۹۵،  فدراسیون فوتبال ایران با اسناد و مدارکی که روی خروجی سایت خود قرار داد، ثابت کرد که حدفاصل سال‌های ۱۳۹۱ تا پایان سال ۱۳۹۴، صداوسیما فقط ۴۲ میلیارد تومان به‌حساب فدراسیون و باشگاه‌ها ریخته و جالب این که واریزی صداوسیما از سال ۹۵ تا امروز روی رقم «صفر» باقی‌مانده است. سازمان صداوسیما باید برای هرسال، مبلغ ۲۳ میلیارد تومان به فدراسیون فوتبال و باشگاه‌ها پرداخت می‌کرد.

باشگاه‌ها تهدید کرده‌اند با شبکه‌های ماهواره‌ای وارد مذاکره خواهند شد. سال ۱۳۹۴ شبکه «الجزیره» برای خرید انحصاری پخش تلویزیونی رقابت‌های لیگ برتر حاضر به پرداخت ۲۰۰ میلیون تومان در سال شد. این رقم با توجه به افزایش قیمت دلار در ایران، امروز به رقمی نزدیک به ۳۵۰ میلیارد تومان می‌رسد. همان زمان مقامات امنیتی کشور با فروش حق پخش فوتبال ایران به شبکه ماهواره‌ای مخالفت کردند و «علی کفاشیان»، رییس وقت فدراسیون فوتبال مجبور شد پای قراردادی را امضا کند که صداوسیما را به پرداخت سالیانه ۲۳ میلیارد تومان به فدراسیون و باشگاه‌ها مکلف می‌کرد.

صداوسیما از کنار فوتبال به ثروتی چشمگیر رسیده است. بیستم تیرماه امسال خبرگزاری «میزان» اعلام کرد ارزش سالانه قرارداد حق پخش ورزش کشور تا پایان سال ۹۶، چیزی حدود ۲۵۰ میلیارد تومان خواهد بود.

تهدید باشگاه‌های فوتبال ایران تا چه حد جدی است؟ آنها می‌خواهند سازمانی را زیر فشار بگذارند که همین امروز تصاویر رقابت‌های لیگ‌های اروپایی را بدون خرید امتیاز، از روی سایر شبکه‌های ماهواره‌ای می‌دزد و روی گیرنده‌های مردم می‌فرستد.

سازمان لیگ در بند دوم بیانیه خود تأکید کرده است که در صورت انعقاد قرارداد با هر گزینه‌ای کلیه حقوق ناشی از محتوی، تکرار مجدد مسابقه، مصاحبه‌ها و تفاسیر در اختیار طرف قرارداد مذکور بوده و پخش و استفاده غیر هماهنگ شده و بدون قرارداد با تشکیلات فوتبال در فضای خارج از قرارداد از طریق قضایی پیگیری شود.‌ این یعنی صداوسیما حق پخش رقابت‌های لیگ برتر (در صورت عقد قرارداد با یک شرکت ماهواره‌ای) را نخواهد داشت.

در بند دیگری تأکید شده بازیکنان، مربیان، داوران و مدیران فوتبال ایران، فقط حق حضور در «در برنامه‌های صوتی و تصویری طرف قرارداد پخش مسابقات» را دارند و حتی در مورد تیم ملی فوتبال ایران و صعودش به جام جهانی هم قید شده که «حقوق و انحصار تبلیغ از هر حیث در اختیار فدراسیون فوتبال است و هرگونه تبلیغ در رسانه‌ها، بیلبوردها و فضای مجازی دارای قابلیت پیگیری قانونی خواهد بود.»

به‌صورت دقیق مشخص نیست مدیران باشگاه‌های لیگ برتری به کدام پیگرد قانونی امیدوار هستند. قانون، پیش‌ازاین اجازه عقد قرارداد با شبکه‌های ماهواره‌ای برای پخش تلویزیونی رقابت‌های فوتبال ایران را به فدراسیون و سازمان لیگ نداد. اعتراض مدیران فوتبال ایران، به درآمدهای نجومی سازمان صداوسیما از فوتبال و عدم پرداخت حق پخش است.

به‌صورت نمونه، روز اول آبان ماه سال جاری، تصویر سندی از سازمان صداوسیما بیرون آمد که خبر از درآمد بیش از ۱۶ میلیارد تومانی این سازمان فقط از آگهی‌های قبل، حین و بعد از بازی رفت استقلال و پرسپولیس داشت. باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس حتی یک ریال از این درآمد منتفع نشدند.

به نظر می‌رسد تهدید کنونی باشگاه‌ها، سازمان لیگ و فدراسیون فوتبال مبنی بر عقد قرارداد با یک شبکه ماهواره‌ای، بیشتر از آن‌که جنبه عملیاتی داشته باشد، راه‌حلی برای زیر فشار گذاشتن صداوسیما و حامیان امنیتی‌اش باشد.

اول بار «محسن صفایی فراهانی» برای احقاق حق فوتبال ایران مقابل صداوسیما قرار گرفت. رییس وقت فدراسیون فوتبال مقابل جریانی قرار گرفت که نه تنها برای پر کردن کنداکتورهای خود هزینه‌ای به فوتبال نمی‌داد که از فدراسیون و درآمد محدودش هم مبالغی مطالبه می‌کرد. سنت‌شکنی صفایی فراهانی با بردن طرح خود به مجلس در سال ۱۳۷۹ و تصویب آن، دعوای فدراسیون فوتبال و صداوسیما را به مجمع تشخیص مصلحت نظام کشید. صفایی فراهانی سال ۸۰ به روزنامه «خبر ورزشی» گفت: «آقایان مدیران عامل دو باشگاه (استقلال و پرسپولیس) رفتند با صداوسیما معامله کردند، بعد آمدند در فدراسیون و هیئت رئیسه، طرح حق پخش تلویزیونی را لغو کردند.»

سال ۸۹ «علی کفاشیان» رئیس وقت فدراسیون فوتبال موفق شد برای نخستین بار درهای ورزشگاه را به روی دوربین‌های صداوسیما ببندد. او البته برای اجرایی کردن این تصمیم، موافقت و همراهی دولت «محمود احمدی‌نژاد» را هم کنار خود داشت.

درصورتی‌که تهدید مدیران سازمان لیگ مبنی بر فروش حق پخش تلویزیونی به یک شبکه ماهواره‌ای تصویب شود، هیچ‌یک از برنامه‌های تلویزیونی صداوسیما قادر به پخش ضبط‌شده بازی‌ها هم نخواهند بود. به‌این‌ترتیب حیات برنامه‌هایی مانند ۹۰ هم به مخاطره می‌افتد. دو هفته قبل، «عادل فردوسی پور» در جریان مناظره «علی کریمی» و «محمدرضا ساکت» به‌صراحت گفت: «اگر حق پخش دست من بود، همین‌الان آن را تمام و کمال به باشگاه‌ها پرداخت می‌کردم.»