close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
گزارش

ارزیابی مراکز پژوهشی از عوامل اعتراض‌های ایران: نارضایتی عمیق و بی اعتمادی گسترده

۱۰ اسفند ۱۳۹۶
پروانه معصومی
خواندن در ۵ دقیقه
در این اعتراض‌ها دست‌کم ۲۵ نفر کشته و هزاران نفر بازداشت شدند که براساس اعلام مقام‌های قضایی تعدادی از این افراد همچمنان در بازداشت به‌سر می‌برند.
در این اعتراض‌ها دست‌کم ۲۵ نفر کشته و هزاران نفر بازداشت شدند که براساس اعلام مقام‌های قضایی تعدادی از این افراد همچمنان در بازداشت به‌سر می‌برند.

جمع‌بندی اولیه مراکز تحقیقاتی و پژوهشی از اعتراض‌های سراسری دی ماه در ایران حکایت از «نارضایتی گسترده» و «بی‌اعتمادی عمیق» مردم به نظام جمهوری اسلامی و احتمال شعله‌ور شدن دوباره این اعتراض‌ها حکایت دارد.

شبکه مطالعات سیاستگذاری عمومی یا «شمس» که زیر نظر مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری فعالیت می‌کند تحلیلی از علل و عوامل اعتراض‌های دی ماه منتشر و نوشته این اعتراض «نشان از حجم وسیعی‌ای از نارضایتی‌ها در بین مردم کشور دارد.»

این شبکه در تحلیل خود اعتراض‌های دی ماه را  از نظر «پراکندگی»٬ «طبقه اجتماعی شرکت کننده» و «شعارهای داده شده» در سال‌های بعد از انقلاب «بی‌نظیر» توصیف کرده است.

به نوشته این شبکه «اگرچه این اعتراضات فعلا از طریق زور و قوه قهریه ساکت شده٬ اما با درک عمق نارضایتی جامعه، می‌توان انتظار داشت  این شعله دوباره با جرقه‌ای کوچک افروخته می‌شود.»

در این تحلیل به صراحت آمده که «تلاطمات خاورمیانه و سرنوشت رهبرانی همچون صدام، قذافی، عبدالله صالح، مبارک و ملاعمر که روزگاری پرقدرترین افراد سرزمین خود بوده‌اند، سران جمهوری اسلامی را هم به نگرانی انداخته است.»

این تحلیل در عین حال اذعان کرده «ریشه نارضایتی و اعتراضات جامعه ایران را می‌توان ناشی از ناتوانی حکومت در رساندن کشور و مردم ایران به وعده‌هایی که مرتبا داده شده، دانست.»

به نوشته این شبکه «امروز حکومت ایران در تحقق وعده‌ها ناتوان شده» که یکی از نشانه‌های آن «بی‌اعتبار شدن و بی‌اهمیتی عناوین انتخابی {از سوی آیت‌الله علی خامنه‌ای}  در آغاز سال» نزد مردم ایران است.

در این تحلیل آمده در چنین شرایطی «حکومت نیازمند تغییر جدی در مواجهه با مسائل کشور است» و «تصمیم گیران باید فهم و جسارت آن را داشته باشند و تغییر ساختار معیوب امروز را به فردایی نامعلوم موکول نکنند.»

در بخش دیگری از این تحلیل از نقش درآمد‌های نفتی در گذشته برای عبور جمهوری اسلامی از انواع بحران‌ها اشاره و چنین نتیجه‌گیری شده که «کدام عقل سلیم باور می‌کند با منابع بسیار محدودتر، با انباشت مسائل مزمن و از همه مهم‌تر با بی‌اعتمادی شدید جامعه بتواند از روش‌های گذشته استفاده و وعده‌های خود راه عملی کرد؟»

این تحلیل همچنین ادامه داده «حکومتی که در قدرتمندترین دوران عمر خود توان دستیابی به وعده‌هایش را نداشته٬ امروز قطعاً نمی‌تواند با همان فرمان پیش برود و موفق بشود.»

تحلیل مذکور در بخش‌های دیگر از عملکرد صدا و سیما٬ نهاد‌های دولتی و حاکمیتی و سیاست‌های کلان نظام در طول سالیان دراز به عنوان ریشه‌های اعتراضی مردم ایران در دی ماه سال ۱۳۹۶ نام برده است.

پژوهشکده مطالعات راهبردی وزارت علوم٬ تحقیقات و فناوری هم با انتشار سه تحلیل به بررسی ابعاد مختلف اعتراض‌های سراسری دی ماه پرداخته است.

این پژوهشکده در نخستین گزارش خود با عنوان «اعتراضات و ناآرامی‏‌های اخیر؛ زمینه‏‌ها و راه‌کارها» اعلام کرده که گسترش سریع این اعتراض‌ها و گستردگی آن «شگفتی صاحب‌‏نظران را در پی داشته است.»

در این گزارش آمده به واسطه تکرار شدن فراوان هشدار‌ها درباره شکاف‏‌ها و گسل‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی٬ این مسائل اهمیت خود را از دست داده بود و در چنین فضایی «کمتر کسی انتظار داشت کشور در مدت ‏زمانی اندک، با تجمعات و اعتراضاتی به این گستردگی مواجه شود.»

این گزارش در عین حال آورده که «وضعیت نامناسب اقتصادی از علل انکارناپذیر زمینه‌‏ای در اعتراضات أخیر بوده و شاهد آن هم این است که نرخ بیکاری در اغلب مناطق ناآرام، نه تنها از میانگین کشور، بلکه از میانگین استانی هم بالاتر بوده است.»

این پژوهشکده همچنین هشدار داده «در غیاب سازوکارهای فراگیر و موثر نظام سیاسی برای رسیدگی به مطالبات معترضان، با خطر مزمن‏‌شدن اعتراض‌‏ها مواجه خواهیم بود که آن هم نتیجه‌‏ای به جز تکرار خشونت‏‌های خیابانی نخواهد داشت.»

«علل گذر از نارضایتی به ناآرامی خیابانی در دی ماه» عنوان دومین تحلیل پژوهشکده مطالعات راهبردی وزارت علوم٬ تحقیقات و فناوری از وقایع دی ماه سال جاری است.

در این تحلیل به چهار «ضعف‏‌ و آسیب‏‌پذیری‏‌های جامعه سیاسی کشور» اشاره شده که طی سالیان اخیر زمینه شکل‌گیری اعتراض‌های دی ماه موثر بوده و «نارضایتی‌‏های اجتماعی به ناآرامی‏‌های خیابانی» تبدیل کرده‌اند.

«انباشت مطالبات و خواسته‌‏های اقشار مختلف و لایه‏‌های گوناگون جامعه ایران در دوره‌‏های مختلف مدیریت دولت‏‌ها و پاسخ نیافتن آن‏ها» نخستین زمینه شکل‌گیری وقایع دی ماه از نظر تهیه کنندگان این گزارش است.

«رقابت تخریبی و حذفی بین نخبگان حکومتی و به اصطلاح شکل‌‏گیری وضعیت جناحی‏‌شدن نخبگان رسمی» از دیگر عوامل شکل‌گیری این اعتراض‌ها بیان شده است.

«شدت‏‌یابی معضلات اجتماعی- ساختاری اعم از فساد، بی‏کاری، آسیب‌‏های اجتماعی و ناامیدی اجتماعی و توالی، تجمیع و تصاعد آن‏ها و ناتوانی حکومت در مدیریت و حل آن‏ها» سومین زمینه اعتراض‌های دی ماه از نظر تهیه کنندگان این گزارش است.

در این گزارش همچنین «افت جایگاه و ارزش یا اهمیت کارکردی نهاد انتخابات» در ایران به عنوان عاملی دیگر در شکل‌‌گیری اعتراض‌های سراسری نام برده شده است.

اعتراض‌های سراسری در دی ماه سال‌جاری که دست‌کم ۱۰۰ شهر ایران را در بر گرفت همان‌طور که برخی اتاق‌های فکر و پژوهشکد‌ها نیز به ان اشاره کرده‌‌اند در تاریخ جمهوری اسلامی بی‌سابقه بوده است.

در این اعتراض‌ها دست‌کم ۲۵ نفر کشته و هزاران نفر بازداشت شدند که براساس اعلام مقام‌های قضایی تعدادی از این افراد همچمنان در بازداشت به‌سر می‌برند.

ابعاد این اعتراض٬ ریشه‌ها و عوامل سیاسی٬ اجتماعی٬ اقتصادی و فرهنگی آن در نگاهی کلی برای بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران روشن و مشخص است٬ اما جمع‌بندی دقیق و واقع‌بینانه این عوامل در قالب یک متن که در برگیرنده بسیاری از واقعیات باشد٬ همان حلقه مفقودی است که در لابه‌لای اعتراض‌‌های دی ماه خود را نشان داد.

مقام‌های جمهوری اسلامی بیشتر از خود مردم از عمق ناکارمدی‌ها٬ فساد٬ تبعیض‌ها و کمبود‌ها در ایران مطلع هستند٬ اما ناتوانی٬ کمبود منابع٬ اولویت داشتن امور دیگر و جدال‌های داخلی عملا وضعیت عمومی مردم ایران را از وضعیت  «نارضایتی‌‏های اجتماعی به ناآرامی‏‌های خیابانی» تبدیل کرده است.

مطالب مرتبط:

اعتراضات اقتصادی؛ توپ در زمین رهبری است

روایت شاهدان عینی از تجمع اعتراضی مردم مشهد

بازداشت پنجاه و دو نفر در تجمع نه به گرانی در مشهد

امام جمعه موقت اصفهان: یاد کردن از شاه تکان دهنده بود

قاسم شعله سعدی: مردم از مرز اصلاح طلبی عبور کرده اند

ثبت نظر

استان‌وایر

«۴۵ هزار مغازه در تهران لباس خارجی فاقد مجوز می‌فروشند»

۱۰ اسفند ۱۳۹۶
خواندن در ۱ دقیقه
«۴۵ هزار مغازه در تهران لباس خارجی فاقد مجوز می‌فروشند»