حرکت النجباء؛ مهره چند منظوره قاسم سلیمانی در عراق و سوریه

 سال ٢٠١٤در نتیجه ائتلاف چندین گروه جهادی، نیرویی به نام «حشد شعبی» به وجود آمد. سپاه «بدر»، «حزب الله» عراق، «عصائب اهل حق» و «حرکت النجباء» معروف ترین گروه های تشکیل دهنده حشد شعبی هستند که نزدیک ترین گروه ها به سپاه «قدس» جمهوری اسلامی ایران نیز به شمار می روند.  

 پس از جنگ نجف در سال ۲۰۰۴، هنگامی که سپاه «مهدی» وابسته به «مقتدی صدر»، روحانی با نفوذ شیعه با امریکایی‌ها و دولت عراق آتش‌بس کرد و جنگ متوقف شد، گروهی از شبه نظامیان بدون توجه به دستورات او به درگیری ادامه دادند. «قیس الخزعلی» و «اکرم الکعبی» رهبری این گروه را بر عهده داشتند. صدر به دنبال منحل کردن سپاه مهدی، در نوامبر ٢٠٠٨ تیپ «یوم الموعود» را تشکیل داد و از سایر گروه‌ها درخواست کرد که به این گروه جدید بپیوندند اما آن ها نپذیرفتند. با انحلال سپاه مهدی، الخزعلی و الکعبی به طور کامل راه خود را از صدر جدا کردند و گروه عصائب اهل حق که از سال ٢٠٠٦ در دل سپاه بدر شکل گرفته بود را رسما تشکیل دادند.  

از سال ٢٠٠٤ به بعد عمده فعالیت های این گروه علیه نیروهای ائتلاف، به ویژه امریکایی ها بوده است. این گروه تاکنون مسوولیت بیش از شش هزار حمله ریز و درشت در عراق را بر عهده گرفته است. حمله به ساختمان استانداری کربلا در ٢٠ ژانویه ٢٠٠٧ یکی از حملات مهم عصائب اهل حق به شمار می آید که هدف از آن، ضربه زدن به نیروهای امریکایی مستقر در آن بود. این حمله به کشته شدن یک سرباز امریکایی و گروگان گرفته شدن چهار سرباز دیگر انجامید.

پیش از آن، این گروه در ماه می ٢٠٠٧ نیز یک کارشناس ٣٧ ساله بریتانیایی به نام «پیتر مور» را ربودند. چند روز پس از ربوده شدن او، روزنامه «گاردین» در گزارشی نوشت ربوده شدن کارشناس انگلیسی با نقشه و کمک سپاه قدس ایران انجام شده است.

این ماجراها منجر به بازداشت قیس الخزعلی توسط دولت عراق شد. علت بازداشت نیز حمله نیروهای تحت امر او به سربازان عراقی و امریکایی بود. او سه سال بعد در جریان یک معاوضه آزاد شد. در میان کسانی که در این معاوضه آزاد شدند، پیتر مور، کارشناس بریتانیایی هم بود.

پس از دستگیری قیس الخزعلی، اکرم الکعبی به عنوان جانشین وی، اداره امور را به دست گرفت. او که از سال ٢٠٠٤ به بعد دوره های نظامی زیادی را در ایران گذرانده بود، حضورش پر دردسر شد. سال ٢٠٠٨ ارتش عراق دوباره کنترل شهرک «صدر» که محل تجمع و فعالیت های این نیروها بود را به دست گرفت و سپاه مهدی را غیرقانونی اعلام کرد. اکرم الکعبی همراه بسیاری از جنگ‎جویان و رهبران عصائب اهل حق به ایران گریخت. در همان سال وزارت خزانه داری امریکا الکعبی را فردی خطرناک برای امنیت ملی امریکا معرفی و نام او را در لیست تحریم های خود ثبت کرد.
سال ٢٠١١ الکعبی به نمایندگی از عصائب اهل حق به سوریه رفت تا زمینه های تشکیل یک گردان نظامی را در آن جا فراهم کند. در این دوران، قیس الخزعلی هم از زندان آزاد و دوباره چهره مهم عصائب اهل حق شده بود.

رفتن الکعبی به سوریه، مقدمه تشکیل یک نهاد تازه شد. او سال ۲۰۱۳ گردان «عمار بن یاسر» را در سوریه راه اندازی کرد ولی نهاد اصلی که متولد شد، «جنبش مقاومت اسلامی حرکت حزب الله النجباء» بود که به اختصار، النجباء نامیده می شود.

النجباء یک گروه اسلامی – جهادی است که به حاکمیت مطلق اسلام اعتقاد دارد و با الگو قرار دادن «حزب الله» لبنان، خود را ملتزم به تبعیت از تز «ولایت فقیه» و پیروی از آیت الله علی خامنه ای می داند. عصائب اهل حق هم پیرو و مبلغ خامنه ای بودند و سال ۲۰۱۲ پوسترهای رهبر جمهوری اسلامی را در عراق پخش می کردند. ولی وابستگی النجباء بیش تر بود.

شبکه تلویزیونی «الکوثر» که متعلق به این گروه است، به صورت روزانه سرودی را با عنوان «یا خامنه ای، سیدی» پخش می کند که در آن از رهبر جمهوری اسلامی به عنوان «قائد»، «رهبر» و «مرشد» نام برده می شود.

هرچند مرکز فعالیت های النجباء، عراق است ولی خود را مدافع ممالک و بلاد مسلمانان می داند. این گروه حرکت در مسیر آماده سازی شرایط برای ظهور امام زمان و مقابله با امریکا و اسراییل را مهم ترین اهداف خود بیان و هم‏سویی با جمهوری اسلامی را در این راستا تفسیر می کند. فرماندهان النجباء به ارتباط نزدیک و تنگاتنگ خود با جمهوری اسلامی افتخار می کنند و این رژیم را اصلی ترین حامی و پشتیبان خود می دانند.

اکرم الکعبی در این رابطه گفته است: «باید اعتراف کنم که جمهوری اسلامی در همه موارد از ما حمایت می کند؛ به ویژه در زمینه تسلیح و آموزش نیروهایمان.»

در سایت این گروه به نقل از الکعبی آمده است: «ما همواره خود را نیروی سردار رشید اسلام، حاج «قاسم سلیمانی» [فرمانده سپاه قدس] دانسته و با مشورت با ایشان به حرکت خود ادامه می دهیم. با توجه به ارتباط مستقیم او با ولی فقیه، برای ما نماینده اسلام و مسلمین محسوب می شود.»

تعداد نیروهای النجباء در سال۲۰۱۷، ١٠ هزار نفر تخمین زده شده است. این نیروها در قالب چندین گردان نظامی به نام های «عمار بن یاسر»، «امام حسن مجتبی» و «حمد» سازمان‎دهی شده اند. گردان عمار بن یاسر از اوایل سال ٢٠١٣ در حومه دمشق و شعبا فعالیت خود را آغاز کرد و تأمین امنیت مسیر فرودگاه دمشق به آن ها سپرده شد. سپس نیروهای این گردان در جنگ حلب شرکت و هم‌زمان با آن یک آکادمی نظامی را در آن جا برپا کردند.
فرمانده سپاه قدس ایران در سال ٢٠١٦ از این آکادمی بازدید کرد و پس از آن بود که دولت سوریه مسوولیت حفاظت از فرودگاه حلب را به تکاوران النجباء واگذاشت. نیروهای گردان های عمار بن یاسر و حمد نیز در طول پنج سال حضور خود در سوریه، در بیش تر مناطق این کشور به دفاع از رژیم «بشار اسد» پرداخته اند. نیروهای گردان حمد که در به کارکیری سلاح های سنگین استعداد و توانایی دارند، همراه با دیگر جنگ‎جویان النجباء در سوریه نقش مهمی در تغییر معادلات نظامی به نفع دولت بشار اسد داشته اند.

هرچند بخشی از نیروهای النجباء در تشکیل نیروی حشد شعبی سهیم بوده اند ولی این گروه خود را بزرگ تر از آن می داند که فعالیت هایش را به عراق و حشد شعبی محدود کند و علاوه بر عراق، اقدام به جذب نیرو از کشورهای دیگر نیز کرده است. النجباء ١٩ ماه ٢٠١٣ در بیانیه ای کشته شدن نُه عضو سعودی، هشت عضو یمنی و شش عضو کویتی خود را در سوریه اعلام کرد. ملیت کشته شده ها، ترکیب چند ملیتی این گروه را به خوبی نشان می داد.

چند ماهی است که گروه النجباء تهدیدات خود علیه امریکایی ها را تشدید کرده و به آن ها در مورد حمله به نیروهای جهادی شیعه در عراق و سوریه هشدار داده است. این گروه مخالفت خود را نیز با حضور نیروهای امریکایی در عراق اعلام و از دولت عراق درخواست کرده است جای استفاده از مستشاران نظامی امریکایی، از نیروهای حشد شعبی و سپاه قدس استفاده کند.

اکرم الکعبی چند ماه پیش به هنگام سفر به بیروت، با حضور در استودیوی تلویریون «المنار» حزب الله، نقش ائتلاف غربی/ عربی را در تحولات عراق مخرب و شیطنت آمیز دانست و هشدار داد در صورت تداوم اقدامات امریکایی ها، آن ها را هدف قرار خواهند داد.

در سطح منطقه ای نیز النجباء در تلاش است با حزب الله لبنان یک ائتلاف تشکیل دهد. سفر الکعبی به این کشور و دیدار با «سید حسن نصرالله» را باید در این راستا تفسیر کرد؛ رویدادی که نگرانی اسراییل و امریکا را در پی داشته است.
تشکیل گردان «جولان» توسط النجباء که هدفش عقب راندن اسراییل از بلندی های جولان اعلام شده، یک گام دیگر این گروه برای یافتن متحدان تازه است.

این گروه در انتخابات پارلمانی عراق که ماه می ۲۰۱۸ قرار است برگزار شود، به صورت مستقل شرکت ندارد و در چهارچوب ائتلاف «فتح المبین» که «هادی عامری» رهبر آن است، حضور دارد. هادی عامری که از نزدیک ترین چهره ها به قاسم سلیمانی است، اگر بتواند بازی انتخاباتی آینده را ببرد، این شانس را دارد که نخست وزیر عراق شود. در این صورت، دوران تازه ای برای گروه هایی مثل النجباء شروع می شود؛ دورانی که محصول سرمایه گذاری و طراحی ایران برای تصرف هرچه بیش تر عراق است.