«علی خامنهای»، رهبر جمهوری اسلامی هم با هدف کنترل بازار ناملایم و بحرانی ارز در ایران وارد میدان شد و از مردم خواست به سفر خارجی نروند.
بازار ارز در ایران بیش از چهار ماه است که تب شدید دارد. نرخ ارز در این مدت بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته و به مرحله بحرانی رسیده است. این افزایش بر روی قیمت کالا و خدمات در ایران هم تاثیر گذاشته و قدرت خرید مردم را ۵۰ درصد کاهش داده و قیمت مسکن، طلا و سکه را به طور سرسامآوری بالا برده است.
رسانهها گزارش میکنند نرخ دلار در بازارهای غیررسمی به بیش از هفت هزار و ۵۰۰ تومان رسیده، یورو به قیمت هشت هزار و ۵۰۰ تومان خرید و فروش میشود و پوند نیز به مرز ۱۰ هزار تومان نزدیک شده است. قیمت سکه هم بین دو میلیون و ۳۰۰ تا دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در نوسان است. خرید و فروش در بخش مسکن نیز به خاطر افزایش لحظهای قیمتها، تقریبا متوقف شده است.
دولت برای کنترل این وضعیت، چندین سیاست را به اجرا گذشته است که چند روز پیش سایت «ایرانوایر» گزارشی از این اقدامات و نقاط ضعف و قوت آن منتشر کرد. «اعلام تک نرخی شدن نرخ ارز»، «تعهد برای تأمین ارز مورد نیاز برای کلیه مصارف مجاز»، «الزام کلیه صادرکنندگان به فروش ارز حاصل از صادرات به شبکه بانکی» و «تلاش برای انتقال عملیات ارزی از شبکه صرافی به بانکها» از جمله این سیاست ها بوده است.
اما در کنار این سیاست ها، دولت تصمیمهای دیگری برای محدود کردن خروج ارز از ایران و درآمدزایی از مسافرتهای خارجی گرفت که البته با اعتراض گروهی از ایرانیان مواجه شد. دولت «حسن روحانی» در پی تحریمهای بینالمللی و خروج امریکا از توافقنامه «برجام»، به شدت در مضیقه مالی قرار گرفته و برای تامین بخشی از هزینههای خود، سیاستهای انقباضی در پیش گرفته که اخذ عوارض خروج از مسافرتهای خارجی یکی از مصادیق آن است.
آمارهای رسمی حکایت از آن دارد که سال ۱۳۹۵ بیش از ۹ میلیون ایرانی به خارج از ایران سفر کردهاند که این آمار در سال ۱۳۹۶ به بیش از ۱۲ میلیون نفر رسیده است. دولت هم برای سال ۱۳۹۷ پیشبینی کرده است از آن جا که آمار این مسافرتها در سال جاری افزایش خواهد یافت، باید از از مسافرانی که پول به اندازه کافی برای سفر خارجی دارند، عوراض خروج دریافت کند.
این میزان مسافرت درست است که میلیاردها دلار ارز از ایران خارج میکند اما درآمد خوبی برای دولت از محل دریافت عوارض خروج دارد. اگرچه هزینه این سفرها بر اقتصاد کشور بیش از سود آن برای دولتی باشد که با تنگناهای مالی دست و پنجه نرم میکند. به همین خاطر نیز بانک مرکزی تصمیم گرفته است برای کاهش این هزینههای تحمیلی، ارز مسافرتی برای یکبار سفر در سال را تا حدود هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها به مسافران در مرزهای خروجی هوایی پرداخت کند.
براساس این تصمیم، ارز مسافرتی پرداختی به مسافران هوایی به کشورهای هممرز و مشترکالمنافع به غیر از عراق، ۵۰۰ یورو و یا معادل آن به سایر ارزها تعیین شد. اما مجموعه این تصمیمها بازهم نتوانست دولت را به خواسته مطلوبش برساند.
این مساله تا جایی پیش رفت که «ولیالله سیف»، رییس کل بانک مرکزی ایران مجبور شد در تلویزیون ظاهر شود و به صراحت بگوید: «کشور ما بیش از حد نُرم مسافر به خارج از کشور دارد که باید متعادل شود.»
سیف همچنین افزود: «حجمی از منابع ارزی که [به دلیل مسافرت به خارج] از کشور خارج و در کشورهای دیگر مصرف میشود، به ساختار اقتصاد ایران لطمه میزند.»
این مقام مسوول اشارهای به حجم ارزی که این مسافران از ایران خارج میکنند، نکرد اما یک گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی نشان میدهد که در سال ۱۳۹۳ بیش از هفت میلیون نفر حدود ۱۰ میلیارد دلار ارز از کشور خارج کردهاند.
خروج سیل آسای ارز از ایران که هرساله به دنبال افزایش آمار سفرهای خارجی اتفاق میافتد، از نظر بسیاری از کارشناسان اقتصادی ضربه سنگینی به اقتصاد این کشور وارد کرده است.
«مهرداد بائوج لاهوتی»، عضو فراکسیون گردشگری در مجلس به تازگی گفته است: «ایرانیها برای سفرهای خارجی خود به طور متوسط سالانه حدود ۳۰ میلیارد دلار ارز از کشور خارج میکنند.»
این در حالی است که برخی مقامهای سازمان گردشگری این آمار را رد کرده و گفتهاند امکان ندارد این میزان ارز طی یک سال از ایران خارج شده باشد.
«محمدباقر نوبخت»، سخنگوی دولت اما میزان خروج ارز مسافرتی از ایران را توسط مسافران در سال ۱۳۹۶، رقمی معادل ۹ میلیارد دلار اعلام کرده و گفته است: «سالانه ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر به مسافرت خارجی میروند که اگر هر کدام هزار دلار با خود ببرند، میشود ۹ میلیارد دلار که همین میزان برای دولتی که تامین ۲۰۰ میلیون دلار برایش سخت است، بسیار زیاد است.»
وی همچنین اضافه کرده است: «خروج ارز از کشور به بازار فشار وارد میکند و یکی از عوامل جلوگیری خروج ارز از کشور میتواند افزایش عوارض خروج مسافران باشد.»
از همه این اظهارنظرها، تاییدها و تکذیبها که بگذریم، ورود علی خامنهای به این حوزه معنای دیگری دارد. این دخالت رهبر جمهوری اسلامی شاید در نگاه نخست به معنای تلاش وی برای کنترل بحران بازار ارز ایران و به تبع آن، بحران مالی و معیشتی مردم کشور باشد اما در نگاهی دیگر، این دخالت را میتوان ادامه تلاشهای رهبر جمهوری اسلامی برای مقابله با تغییر سبک زندگی مردم ایران تعبیر کرد.
علی خامنهای از سالها پیش مبازره با این تغییرات را با محدود کردن تدریس علوم انسانی در دانشگاهها و آموزش زبان انگلیسی و نیز مخالفت با «برندپوشی» آغاز کرده بود. حالا درخواست او برای ترک سفرهای خارجی، تازهترین این اقدامات محسوب میشود.
سفر، بدن، اوقات فراغت، پوشش و غذا، پنج عنصر اصلی سبک نوین زندگی در ایران هستند که به سرعت در زندگی مردم ایران جایگاه ویژهای پیدا کردهاند.
اولویت پیدا کردن این عناصر در بین مردم ایران، علاوه بر دور شدن آن ها از سبک زندگی سنتی و مذهبی، باعث مصرفیتر شدن این جامعه شده است. حجم گسترده واردات در دولتهای «محمود احمدینژاد» و حسن روحانی، گویای این واقعیت غیرقابل انکار است.
گرایش روزافزون مردم ایران به مصرف و لذت بردن از زندگی که سفر یکی از مصادیق مهم آن است، همانطور که اشاره شد، هزینههای مالی و فرهنگی خاص خود را دارد که بخشی از هزینه مالی آن بر گرده دولتها افتاده و تمام بخش فرهنگی آن نیز دامن حکومت مذهبی ایران را گرفته است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر