نام برند، زندان دوز

رخساره میلانی - شهروند خبرنگار - کرج 

هر کالا و محصولی برای آن که در بازار خوب بفروشد، به یک ویژگی و برند شناخته می شود. در بازارِ لباس، کفش و صنایع دستی هم یک برند وجود دارد که نامش «زندان دوز» یا «زندان بافت» است. این عنوان کالاها و محصولاتی است که در زندان ها و به دست زندانیان بافته می شوند و مشتریان خاص خود را دارند. حتی یک وب سایت فروش آنلاین برای رساندن این محصولات به دست مشتریان هم وجود دارد که اسم، لوگو و همه جزییاتش بر همین اساس گذاشته شده است.

در قسمت «درباره ما» این فروشگاه اینترنتی می خوانیم: «فروشگاه اینترنتی زندان بافت در پاییز سال ۱۳۹۵ و به منظور ارایه صنایع دستی زندان بافت با بالاترین رده کیفی و نازل ترین قیمت، همراه با ارایه ضمانت ویژه استرداد سه روزه کالا برای تمامی کالا ها افتتاح گردید.»

آن گونه که در این بخش توضیح داده شده است، زندان بافت تمامی محصولات خود را از طریق دریافت سفارش به صورت آنلاین و تحویل کالا به مشتری از طریق پست «پیشتاز» و «تیپاکس» عرضه می کند.» براساس اطلاعات ارایه شده در این سایت، تمامی سفارشات دریافتی در داخل زندان ها و توسط زندانیان تهیه و در «اسرع وقت» به دست مشتریان می رسد.

البته این سایت اعلام نکرده است که چه قدر از مبلغ فروش هر کالا به فرد تولید کننده و یا زندانیان می رسد و فروشگاه چند درصد به عنوان حق فروش بر می دارد. اما محصولات ارایه شده در این فروشگاه آنلاین همه مشخصات و ویژگی های محصولات تولید شده به دست زندانیان را دارا است.

در قسمت سوالات متداول سایت، در پاسخ به این سوال که سفارشات به چه صورت تهیه می شوند، این پاسخ نوشته شده است: «سفارشات شما فوراً به کارگاه های زندانیان گزارش می شود و زندانیان در اسرع وقت سفارش شما را آماده و برای ارسال تحویل شرکت می دهند.»

در بخش دیگری، وب سایت قیمت فوق العاده، حمایت از زندانیان و کیفیت عالی و دست ساز کالاها را دلیلی برای خرید از زندان‌بافت عنوان کرده و در توضیحات بیش تری نوشته است: «فروشگاه زندان بافت پلی میان شما و دستان محکوم ولی هنرمند زندانیان است. محصولات را بدون واسطه و با قیمت فوق العاده تهیه فرمایید. با خرید از فروشگاه زندان بافت، روزی رسان خانواده های زندانیان باشید. تمامی محصولات با بهترین کیفیت و به صورت دست ساز در زندان های ایران تولید می شوند.»

«نوید نوبخت»، مدیر و موسس این فروشگاه اینترنتی در سایت خود نوشته است: «پیدایش محصولات زندان بافت، ثمره تلاش برای ایجاد شغل برای نیازمندان و هم‏چنین تهیه صنایع دستی با قیمت های بسیار مناسب بود. چیزی که به وسیله اش افراد نیازمند بتونن حتی از پشت میله های زندان روزی خانواده و فرزندانشون رو برسونند. زندان بافت تمامی واسطه های خرید و فروش رو حذف کرده و اجناس مستقیما از تولید کننده به مصرف کننده میرسن. بنابراین محصولات به قیمت واقعی به دست شما خواهد رسید.»

این وب سایت نشان «اعتماد الکترونیکی» را هم دارد. این نشان در ایران به وب سایت هایی داده می شود که دارای مجوز فروش آنلاین و اینترنتی هستند.

محصولات ساخت زندانیان نه فقط در خود زندان که حتی در بیرون زندان هم با عنوان و برند زندان دوز یا زندان بافت تولید و عرضه می شوند؛ برای نمونه، یک نوع شلوار کُردی حتی در خیاطی های سطح شهرها هم به عنوان شلوار کردی زندان دوز دوخته و به فروش می رسد.

اما در میان محصولات تولید شده در زندان و به دست زندانیان، می توان بیش تر از همه به صنایع دستی مختلف منجوق دوزی شده اشاره کرد. زندانیان با تولید انواع محصولات، اعم از جاخودکاری، جا کلیدی، صندل و دمپایی، جای دستمال کاغذی، دست بند و مچ بند، گیره مو و ده ها مدل کالای دیگر که به وسیله منجوق دوزی تزیین شده اند هم در زندان وقت خود را سپری و هم به این شکل برای خود درآمدی کسب می کنند.

طبق آمارهای رسمی در ایران، نزدیک به 250 هزار زندانی وجود دارد که در بین آن ها طبق گفته مسوولان سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی، هر سال هزاران نفر در 200 رشته مختلف فنی حرفه‌ای به شکل داوطلبانه آموزش می بینند.

مدیرعامل بنیاد تعاون و حرفه‌آموزی زندانیان سال 92 در گفت وگو با روزنامه «جام جم» در همین زمینه گفته بود: «هم‌اکنون حدود 60 هزار زندانی را نیز مشغول به کار کرده‌ایم که نسبت به آمار زندانیان کشور، رقم خوبی است. اما از نظر ما به عنوان بنیاد تعاون، قانع‌کننده نیست. چون ما با سرعت می‌توانیم این آمار را به صدهزار نفر برسانیم و از نظر فضا و زیرساخت‌ها هم مشکلی نداریم. اما برای توسعه اشتغال، منابع کافی در اختیار نداریم الان سه سال است مجلس بودجه‌ای را به عنوان تسهیلات وام برای ما در نظر گرفته که اگر این تسهیلات به بنیاد پرداخت شود، می‌توانیم 40 هزار شغل برای زندانیان ایجاد کند. (تسهیلات در نظر گرفته برای سال 90، 620 میلیارد تومان و برای سال 91 و 92، 2880 میلیارد تومان).

او درباره اینکه زندانیان بابت کار در زندان چقدر حقوق می‌گیرند نیز گفت: " برخی از زندانیان حقوق می‌گیرند و برخی دیگر کارمزدی هستند. 50 درصد درآمد ماهانه زندانیان را به خانواده‌های آنها می‌دهیم، 20 درصد را برایشان پس‌انداز می‌کنیم و هنگام آزادی در اختیارشان قرار می‌دهیم و 5 درصد را هم برای بیمه عمر و سرمایه‌گذاری زندانیان هزینه می‌کنیم. در واقع آیین‌نامه‌ای داریم که تاکید دارد باید به کارگران ساده 35 درصد حقوق قانون کار، به کارگران نیمه‌ماهر 45 درصد و به کارگران ماهر 55 درصد بدهیم. البته زندانیانی که کارمزدی هستند وضعشان فرق دارد مثلا در قالیبافی افراد «رج مزدی» هستند و هر چقدر فرد رج‌های بیشتری ببافد، دستمزد بیشتری می‌گیرد. در تولید کفش و لباس هم به صورت تکه‌دوزی دستمزد می‌دهیم.»

گفته می شود زندانیان در زندانهای ایران به صورت داوطلبانه و روزانه بین چهار تا ده ساعت کار می کنند.