بحران آب در خوزستان؛ مهاجرت برای یک لیوان آب شرب

بحران آب شرب آلوده در ماهشهر و بندر امام خمینی این روزها به اوج خود رسیده است و سلامتی مردم این دو شهر را تهدید می کند. رییس مرکز بهداشت این شهر اعلام کرده که در نمونه گیری های انجام شده از آب شرب مردم منطقه، این آلودگی به خوبی مشهود و قابل رویت است.

تابستان سال گذشته شیوع بیماری سرخک و انواع بیماری های عفونی و گوارشی مردم را راهی بیمارستان کرد و مسوولان بهداشت منطقه به فکر اجرای فوری طرح واکسیناسیون افتادند.

 موضوع نابسامانی فاضلاب، کمبود آب تصفیه شده و کلرزنی آب شرب دیگر یک مشکل عادی و روزمره این منطقه شده که صبح با بیدار شدن زندگی، این معضل هم با مردم بیدار می شود و شب با آن ها می خوابد؛ جوری که مردم به رنگ قهوه ای و گاه تکه های زباله مابین آب های سرازیر شده از شیر آب آشپزخانه عادت کرده اند. 

 مردم محلی می گویند گاهی در آب خارج شده از شیر منازل‎شان تکه های مدفوع و زباله پیدا می کنند! هیچ منبع یا خبر رسمی برای تایید این شایعه وجود ندارد اما باور عمومی بر این است که احتمالا به علت بروز یک جور نابسامانی و اختلال بین سیستم فاضلاب و آب‌رسانی، این اتفاق می افتد.

 سال گذشته «علی نوری»، رییس مرکز بهداشت بندر ماهشهر گفت در برخی مناطق بندر امام خمینی سیستم فاضلاب وجود ندارد و آب شرب برخی مناطق هم بدون تصفیه و کلزنی به سمت منازل سرازیر می شود.

«حمیدرضا کراهی» ساکن ماهشهر است. او به عنوان کارشناس محیط زیست با گرایش آب و فاضلاب و هم‏چنین ناظر اجرای طرح های مرتبط با آب و فاضلاب به «ایران وایر» می گوید:«مشکل آب ماهشهر با این طرح های کوتاه مدت و یا وعده های داده شده بدون تخصیص اعتبارات کلان قابل کنترل نیست. به همین دلیل هم حجم فاجعه باعث مهاجرت بی رویه مردم به شهرهای دور ونزدیک شده است. مردم در حال فرار کردن به شهرهای بالادست هستند. بی تردید به جز وجود ریزگردها و آلودگی ناشی از صنایع پتروشیمی، مشکل کمیت و کیفیت آب یکی از پارامترهای اساسی برای این مهاجرت های بی رویه است.»

محلی ها می گویند وجود لجن  و گل و لای و هم‎چنین بوی متعفن آب شرب برای ساکنین منطقه غیر قابل تحمل شده و زندگی را برایشان عملا مختل کرده است.

«مریم نیایی» ساکن شهرک «طالقانی» ماهشهر توان خرید آب از ماشین های فروش آب را ندارد: «این روزها بازار ماشین هایی که تانکر یا دبه های بزرگ آب می فروشند و یا مراکز فروش آب تصفیه شده که آب پاکیزه به مردم ارایه می کنند، رونق زیادی دارد اما بسیاری از مردم محلی توان خرید آب های عرضه شده در بازار را ندارند و ناچار به آب شرب لوله ها بسنده می کنند.»

حمیدرضا کراهی در مورد سرمنشا آب تامین شده این منطقه می گوید:  «آب شرب این منطقه از "کارون" به "کوت امیر" و"منصوریه» و سپس به "گرگر" و بعد از آن به بندر امام می رسد. از بندر امام نیز جهت تقسیم و توزیع به مناطق مختلف، به ایستگاه دریاچه نمک ارسال می شود. از ایستگاه دریاچه نمک تا سرمنشا آبی که از کارون به ایستگاه می­رسد، بیش از ۱۰۰ کیلومتر مسافت است.ایستگاه دریاچه نمک توسط چهار پمپ فعال، آب را به مناطق مختلف این شهرستان هدایت می­کند. اما مشکل این جااست که در شرایط فعلی، فقط یک پمپ از چهار پمپ تعبیه شده در این ایستگاه فعال هستند و سه پمپ دیگر از مدار خارج شده اند.»

با این که فرماندار فعلی ماهشهر بارها وعده بهبود وضعیت آب را به مردم داده و گفته است که تا چندین ماه آینده این معضل بزرگ برای آسایش ورفاه مردم حل خواهد شد اما «ابراهیم علوانی»، رییس اداره آبفای بندر ماهشهر به رسانه های محلی گفته است: «به دلیل مشکل اعتبارات، پروژه های در دست اجرا در میانه راه متوقف مانده اند و باید برای تأمین اعتبارات لازم، هرچه سریع تر اقدامات عملی و عاجلی صورت بگیرد.»

به گفته کراهی، کارشناس محیط زیست، مساله بحران آب ماهشهر فقط به آلودگی آب شرب برنمی گردد:«موضوع کم آبی و قطعی روزانه آب و تهدید بیماری شبه وبا که به علت نابسامانی های سیستم فاضلاب زندگی مردم را آلوده کرده، همه ساکنان منطقه را عاصی کرده است. مردم درگیر گرما و ریزگردها هستند. تمامی خانه ها ناچارند یک دستگاه پمپ خانگی بخرند. خیلی ها توان خرید پمپ خانگی ندارند و اگر هم داشته باشند، فقط چند ساعت در روز قابل استفاده است. پمپ خانگی هم که کار می کند، آبی را به خانه تزریق می کند که قهوه ای رنگ است و بوی تعفن می دهد.»

وظیفه تعمیر و نگه‏داری پمپ های آب رسان وایستگاه دریاچه نمک برعهده شرکت آبفای استان خوزستان است که برای تعمیر،نگه‏داری و بازسازی این مجموعه متعهد شده است. اما تماس مکرر خبرنگار «ایران‏وایر» با شرکت آبفای ماهشهر به نتیجه نرسیده و کسی پاسخ نداده است.

«مریم نیایی»، شهروند ساکن ماهشهر می گوید چه طور ممکن است امارات متحده عربی توانسته باشد به اندازه نیاز شهری مثل تهران اقدام به شیرین کردن آب خلیج فارس کرده باشد و ما از چنین تکنولوژی ساده ای بی خبر باشیم؟

می گوید:«سال های سال است ساکن این شهرم. پدر و مادرم همین جا به دنیا آمده اند. همه ما می دانیم سهم ما از آب شرب منطقه صرف مصارف پتروشیمی می شود. صنعت عظیم پتروشیمی مثل یک اختاپوس خودش را روی سهم آب آشامیدنی مردم انداخته و آن چه برای ما باقی مانده، یک لیوان آب گل آلودی است که هر بار راهی بیمارستانمان می کند. ما نگران سلامت و بهداشت فرزندانمان هستیم.»

مسوولان محلی به مردم وعده داده اند که به زودی و تا فروردین ماه سال 1398 همه مشکلات آب مردم منطقه حل و فصل خواهد شد؛ وعده ای که در طول سال های گذشته به کرات تکرار شده است.
مریم می گوید: «در نشریات محلی خوانده ام که حدود ۱۵ میلیارد تومان توسط اداره آب وفاضلاب شهرستان و یک میلیارد تومان از بودجه ادارات دیگر جهت تعمیر و رفع مشکلات آب جمع آوری و پیمان‎کار مشغول به کار شده است. آن ها می گویند طبق تخمین خودشان، فروردین ماه سال 13۹۸ قرار است بهبود آب ماهشهر وسربندر اتفاق بیفتد اما ما حقیقتا خوش بین نیستیم.»

حمید رضا کراهی ، کارشناس محیط زیست مشکل را فقط کمبود آب نمی داند. او می گوید کیفیت آب هم در کنار کمبود آن، مساله را تبدیل به گره کور کرده است: «تمام طول شب آب قطع می شود. ساختار آب‎رسانی نیازمند بازبینی است. آب شهرستان به ایستگاه دریاچه نمک تحویل داده می شود و این دریاچه که سابق بر این چهار پمپ فعال داشت، با یک پمپ نیمه خراب کارش را راه می اندازد. بخش زیادی از آب قابل شرب هم در اختیار پتروشیمی است و آن ها هیچ تعهدی برای تصفیه آب بازپس داده شده نیستند و آب آلوده را راهی بیرون از صنایع می کنند. این دو عامل باعث قطعی آب می شوند. اما مشکل اساسی تر، آلودگی آب است. جوی های آب آلوده و فاضلاب که سرشار از زباله اند، راهی حوضچه های آبی می شوند که بعدها به سمت خانه های مردم هدایت می شوند.»

مریم می گوید خانه هایی که پمپ می خرند، به علت مصرف بالای برق، قادر به استفاده مدام از آن نیستند: «حتی با وجود کار کردن پمپ ها، باز هم فشار آب بسیار کم است. بدون پمپ هم آب جاری شده در لوله ها قطره قطره بیرون می آید. حالا تصورش را بکنید وسط روز که مداوم برق قطع می شود، مردم آب هم ندارند؛ یعنی قطعی برق باعث قطعی آب هم می شود.»

محلی ها می گویند نابسامانی سیستم فاضلاب در کنار قطعی آب امانشان را بریده است. مشکل دفع غیرعلمی فاضلاب ها سال ها است کودکان منطقه را به انواع بیماری های عفونی آلوده می کند. جوی های فاضلاب از کنار خانه ها و مناطق مسکونی عبور می کنند و گاهی به علت گرفتگی معابر، فاضلاب ها در سطح کوچه ها سرریز می شوند وحتی به خیابان می ریزند؛ به حدی که در هرساعت از روز شما می توانید شاهد سرریز شدن فاضلاب ها در معابر عمومی و کوچه ها باشید.

فاضلاب شهری ماهشهر به وسیله کانال های روباز هدایت می شوند. این کانال که تا به حال فجایع دهشتناکی به بار آورده اند؛ از کشته شدن کودکانی که درون آن ها غرق شده اند تا شیوع بیماری هایی همه گیر که مردم محروم منطقه را درگیر کرده است.

این روزها پایه میهمانی هرشهروند ماهشهری که باشی، صحبت از مهاجرت به شهرهایی است که امکان دست‎یابی به یک لیوان آب شرب قابل تحمل در آن جا وجود داشته باشد.