واکنش به بازداشت مائده هژبری؛ برقص تا برقصیم

دختر نوجوان، گریه‌کنان در پاسخ شخصی که او را سوال جواب می‌کند، می‌گوید پشیمان است که کلیپ‌های رقص خودش را منتشرکرده، قصدی نداشته و برای دل خودش بوده است.

این چند لحظه آزاردهنده، بخشی از یک برنامه تلویزیونی بود که از صدا و سیمای جمهوری اسلامی پخش شد و تاثر بسیاری را برانگیخت و موجی از همدلی با افراد بازداشت شده، راه انداخت. این مستند تلویزیونی، «بی‌راهه» نام داشت و روایتی بود از برخورد با رقصنده‌هایی که در اینستاگرام حضور داشتند.

برخورد با آنها از اردیبهشت ماه امسال شروع شد. ابتدا صفحه‌ اینستاگرام‌شان را بستند. مائده هژبری، شاداب و الناز قاسمی، سه رقصنده‌ای بودند که صفحه‌ اینستاگرام‌شان بسته و در صفحات‌شان نوشته شد: «این صفحه حسب دستور مقام محترم قضایی به علت انتشار محتوای مجرمانه مسدود گردید.» اما خبری از بازداشت‌شان منتشر نشد تا زمانی که مستند «بی‌راهه» پخش شد. 

در این برنامه، به شیوه‌ی سابق، بازداشت‌شدگان را مقابل دوربین نشانده بودند تا ابراز پشیمانی کنند.  

پس از انتشار این مستند، کاربران ایرانی هزاران توییت درحمایت از آن‌ها نوشتند و فیلم‌هایی از رقص خود منتشر کردند تا با آن‌ها همراهی کنند و بگویند رقصیدن جرم نیست. 

یکی از کسانی که فیلمی از رقص خود منتشر کرده که صدها بار باز نشر و هزاران بار پسندیده شده، به ایران وایر می‌گوید: «خواستم به این بچه‌ها نشان بدهم تنها نیستند. خواستم به جمهوری اسلامی بگویم اگر به نظرش رقص جرم است، ما همه مجرم ایم. تاکی برای هر چیز کوچک و طبیعی‌ای باید تن و بدن‌مان بلرزد؟ بگذارید زندگی کنیم.» 

یکی دیگر از کسانی که فیلمی از رقص خودش منتشر کرده، می‌گوید: «کاش کار بیشتری از ما بر می‌آمد. فعلا این برای این که بدانند ما ساکت نمی‌شویم، نمی‌توانید هر بلایی خواستید سر ما در بیاورید، هر کدام از ما می‌شد جای این دختران دستگیر شده باشد، امروز نوبت آن‌هاست، فردا شاید به بهانه‌ای سراغ ما بیایند، زن بودن در ایران جرم است.» 

الناز قاسمی، یکی از رقصندگانی که اکنون به کانادا بازگشته، در ویدئویی توضیح داده که با وثیقه آزاد و از ایران خارج شده و وکیلش پرونده او را دنبال می‌کند.

الناز قاسمی می‌گوید رقص را بدون آموزش یاد گرفته و چون این کار را دوست داشته، کلیپ‌هایش را در اینستاگرام گذاشته و هیچ وقت تصور نمی‌کرده «اینقدر قضیه بزرگ شود که به چنین دردسر وحشتناکی» بیفتد. او می‌گوید یک روز، ساعت شش صبح، چند مأمور مرد، به داخل خانه‌اش هجوم برده و اورا بازداشت کرده‌اند.

همزمان با این رویدادها، تورج کاظمی، رئیس پلیس سایبری در تهران، به خبرگزاری ایلنا گفته پلیس با «شاخ‌های اینستاگرام» برخورد می‌کند. منظور او برخورد با برخی چهره‌های مشهور ایرانی در اینستاگرام است. او گفته وقتی صفحات شاخ‌های اینستاگرام توسط فتا ناجا شناسایی می‌شوند، مدیران این صفحات در هر کدام از استان‌هاکه باشند، به آن استان اعلام می‌شود.

رئیس پلیس فتا در تهران گفته بیش از ۳۰ درصد پرونده‌های اینستاگرام مربوط به تهران است و تاکنون یک سوم این پرونده‌ها به نتیجه رسیده و مسئول یا مدیر صفحه به فتا احضار شده و اقدامات لازم انجام شده است.

به گفته کاظمی، در مواردی که این پرونده‌ها از مسئولیت پلیس سایبری خارج باشد، با همکاری پلیس امنیت اخلاقی بررسی و« به شدت با آنها برخورد می‌شود.» 

کمال هادیانفر، رییس پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا) اوایل اردیبهشت ماه اعلام کرده بود که نیروهای ویژه پلیس مشغول بررسی ۵۱ هزار صفحه اینستاگرام هستند که «محتوای مستهجن و مبتذل» دارند.

این نخستین بار نیست که با چهره‌های اینستاگرامی و یا فعالان حوزه رقص برخورد می‌شود. در سال ۱۳۹۳ دستگیری چند جوانی که با آهنگ معروف هپی رقصیده بودند، خبرساز شد. ریحانه طراوتی، یکی از بازداشت‌های این پرونده پس از دستگیری رقصنده‌ها در توییترش نوشت: «من را در سن ٢٣ سالگى بازداشت كرديد به جرم شادى، مائده را در سن ١٨ سالگى به همان جرم مسخره! با نسل بعد چه خواهيد كرد؟» 

انتشار ویدئوی رقص دختربچه‌ها در حضور محمدعلی نجفی، شهردار سابق تهران به مناسبت روز زن امسال در ایران هم واکنش شدید رسانه‌های اصولگرا و سپس خود شهردار را در پی داشت و عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران، مامور رسیدگی به این موضوع شد. نجفی بعد از انتشار گسترده این ویدئو در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های اصولگرا، در دستوری خواستار «حفظ شئونات اسلامی» در برنامه‌های شهرداری شد. گفته شد شناسنامه‌های این کودکان بررسی شده تا مشخص شود که آن‌ها به سن تکلیف رسیده‌اند یا نه. 

پیشتر افرادی هم در رابطه با فعالیت‌های «مدلینگ» در اینستاگرام بازداشت شده بودند. دادستان تهران در اردیبهشت سال ۱۳۹۵ گفت که  بر صفحه‌های فیس بوکی و اینستاگرامی مرتبط با «مدلینگ» نظارت اطلاعاتی و قضایی وجود دارد و تعدادی از آرایشگاه‌ها، مزون‌ها و آتلیه‌های عکاسی، «تحت شاخه اطلاعاتی و قضایی» درآمده‌اند.

ندا کلاهی، ملیکا زمانی، نیلوفر بهبودی، دنیا مقدم، دانا نیک، شبنم مولوی، الناز گلرخ و حمید فدایی افرادی هستند که در این پروژه دستگیر شدند. برخی از این افراد چون الناز گلرخ که در زمینه مدلینگ و آموزش آرایش فعالیت می‌کند یا مثل حمید فدایی، فعال مدلینگ پس از آزادی از ایران خارج شدند. 

الهام عرب، مدل لباس عروسی هم که به دلیل پرطرفدار بودن در اینستاگرام به برنامه تلویزیونی ماه عسل دعوت شد، هم در جمع بازداشت شدگان بود. همان زمان، فیلمی از او توسط رسانه‌های حکومتی ایران منتشر شد که خطاب به دادستان تهران ابراز ندامت کرد و گفت: "در دام شبکه فریبنده مدلینگ افتاده بود." او نیز از ایران خارج شده و در دوبی زندگی‌ و‌ کار می‌کند.

نحوه برخورد با دختران جوانی که در حوزه رقص فعال بودند، شبیه رویکردهای قبلی بود.  بعید به نظر می‌رسد انبوه اعتراض‌ها و انتقادها به پخش مستند جدید که حتی از سوی برخی کاربران اصولگرای فعال در توییتر هم مطرح شد، تغییری در این رویکردها ایجاد کند ولی انبوه کاربرانی که در اینستاگرام و توییتر با هشتگ #برقص_تا_برقصیم»، نوشتند و فیلم‌های رقص خودشان را منتشر کردند، به مقام‌های قضایی و امنیتی گفتند که تبلیغات و‌ تهدیدهای چندساله‌شان علیه سبک زندگی مردم بی‌فایده بوده است.