close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
گزارش

آیا در ایران قاچاق انسان انجام می‌شود؟ ابعاد آن چه‌قدر است؟ چه کسانی قربانی هستند؟

۱۶ تیر ۱۳۹۷
فرامرز داور
خواندن در ۸ دقیقه
آیا در ایران قاچاق انسان انجام می‌شود؟ ابعاد آن چه‌قدر است؟ چه کسانی قربانی هستند؟

آیا شهروندان ایرانی با موضوع قاچاق انسان که یک جرم فراگیر بین‎المللی است، به نحوی درگیر هستند؟ آیا ایرانی‎ها هم دست به این جرم می‎زنند؟ آیا شواهدی در این زمینه وجود دارد؟
پاسخ به هر سه سوال، مثبت است.

قاچاق انسان می‏تواند براساس تهدید قاچاق‏چی (اجباری) یا با میل فردی (اختیاری) انجام شود. اما در هر دو حالت، وقتی عمل جا به جایی افراد یا ورود آن‏ها به محلی دیگر یا حتی عبورشان از منطقه‏ای به شکل غیرقانونی و پنهانی رخ دهد، در ردیف قاچاق انسان قرار می‎گیرد که مطابق قوانین ایران، می تواند جرم محسوب شود.

عمده قاچاق انسان در ایران مربوط به چه افرادی است؟

آمار دقیق رسمی که به طور مرتب در این زمینه منتشر شود، در ایران وجود ندارد و دولت ایران در این زمینه اطلاعات سالانه ارایه نمی‏کند. اما با این همه، بر اساس شواهد و قراین، به نظر می‎رسد که بیش‎ترین قاچاق انسان در ایران، در درجه اول مربوط به قاچاق دختران و زنان به کشورهای حاشیه «خلیج فارس»، همسایگان شمال غربی (ترکیه و گرجستان) و برخی کشورهای اروپای شرقی است.

هدف عمده از قاچاق این افراد، بهره‏کشی جنسی است. در برخی موارد، این قاچاق بدون رضایت افراد و با روش‏های فریب‏کارانه انجام می شود.
گاهی نیز تلاش برای کسب درآمد فوری، برخی از قربانیان را آگاهانه هدف قاچاق به خارج از مرزهای ایران با هدف تن فروشی می کند. برخی از متقاضیان مهاجرت هم در صورتی که نتوانند هزینه‏های مورد درخواست قاچاق‏چیان را تا به انتها فراهم کنند، به دلیل این‎که مدارک هویتی‎شان در اختیار آن‏ها است، به کارهای اجباری که در صدر آن‏ها ارایه خدمات جنسی است، مجبور می‎شوند.

حضور دختران و زنان قاچاق شده از ایران در کشورهایی که مقصد اصلی گردش‏گران ایرانی است، نظیر امارات متحده عربی، ترکیه، ارمنستان و گرجستان بیش‏تر از دیگر کشورها گزارش شده است. در گزارش سالانه وزارت خارجه امریکا آمده است که کردستان عراق، به ویژه شهر سلیمانیه از مقصدهای تازه‌ای است که دختران و زنان ایرانی به آن‏ها قاچاق می‏شوند.

همین گزارش می افزاید که قاچاق جنسی در تهران، تبریز و آستارا نسبت به سال‏های پیش افزایش داشته و شیراز به پایگاهی برای انتقال دختران آذری به امارات متحده عربی، به ویژه دبی بدل شده است.

با این همه، قاچاق دختران و زنان ایرانی گرچه سهمی بزرگ در قاچاق انسان از ایران دارد اما همه نرخ قاچاق انسان در ایران را تشکیل نمی‏‏ دهد.  

پس از دختران و زنان، چه کسانی قربانی قاچاق انسان در ایران هستند؟

متقاضیان مهاجرت از ایران، دومین گروه بزرگ هدف قاچاق در این کشور هستند. مقصد اصلی گروه بزرگی از قربانیان، عمدتا کشورهای غرب اروپا و در صدر آن‏ها، بریتانیا، سپس استرالیا، کانادا و امریکا است. قاچاق‏چیان انسان عمده مشتریان خود را با وعده فرستادن آن ها به کشورهای اروپایی از طریق ترکیه که در حال حاضر شهروندان ایرانی نیازی به ویزا برای ورود به آن ندارند، جذب می‎کنند.
یکی از راه‎های دیگر قاچاق‎چیان، رد کردن افراد از مرزهای غربی در مجاورت کردستان عراق یا مرزهای زمینی ایران و ترکیه است.

در سال های اخیر، دستگیری مهاجران غیرقانونی ایرانی در کشورهای غربی، به ویژه بریتانیا و استرالیا و نیز درخواست این کشورها از دولت ایران برای بازگرداندن آن‏ها از کمپ‎های مهاجرتی به ایران، به یکی از مسایل روابط خارجی ایران بدل شده است. بریتانیا در دوره‏ای برای بازگشایی سفارت خود در تهران شرط گذاشته بود که ابتدا باید بیش از دو هزار ایرانی متقاضی پناهندگی که پرونده آن‏ها رد شده و در کمپ ها نگه‏داری می شوند را به ایران بازگرداند.

 استرالیا هم در سال‏های اخیر کمپی در یکی از جزایر خارج از این کشور برای نگه‏داری متقاضیان پناهندگی تاسیس کرده است که عمده افراد ساکن در آن را متقاضیان ایرانی تشکیل می‏دهند.

قاچاق‏چیان مشتریان خود به مقصد استرالیا را سوار بر قایق‏های کوچک و عمدتا نامناسبی برای عبور از دریا می‏کنند که طی آن خطرات متعدد جانی سرنشینان را تهدید می‎کند. بیش‏ترین خطرها، واژگونی قایق به علت سرنشین بیش از حد مجاز و گرفتاری در حوادث دریایی و نداشتن تجهیزات لازم برای مسیرهای طولانی دریایی است.

یک پدیده تازه؛ قاچاق مهاجران مقیم ایران به جنگ

پدیده جدیدی که در سال‏های اخیر، هم‏زمان با شدت گرفتن نبردهای منطقه‏ای و جنگ‏های نیابتی در منطقه نزدیک به ایران ظهور کرده، قاچاق اتباع خارجی مقیم ایران به میدان‏های نظامی در عراق و به بیش‏تر از آن، به سوریه است.

 سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از زمان آغاز نبرد با گروه موسوم به «دولت اسلامی» (داعش) در سوریه، یگان های نظامی متشکل از اتباع خارجی مقیم ایران تاسیس کرده است. از بزرگ‏ترین این واحدهای نظامی، لشکرهای «فاطمیون» (شیعیان افغانستان)  و «زینبیون» (شیعیان پاکستان) نام دارند. دسته‏های نظامی متشکل از شیعیان عراقی هم با حمایت ایران تشکیل شده‎اند که نفرات آن‏ ها بیش‏تر شامل مهاجران عراقی در ایران است. مهم‏ترین این سازمان‏ها، سپاه «بدر» است که هسته اصلی آن در زمان جنگ ایران و عراق، با حضور پناهدگان عراقی به ایران و اسرای جنگی این کشور تشکیل شد و در سال‏‏های اخیر تقویت هم شده است.

آمار رسمی از تعداد این مهاجران که در نبردهای منطقه‎ای به کار گرفته می‎شوند، وجود ندارد اما در برخی از گزارش‎ها آمده است که در مقطعی بیش از دو هزار و ۵۰۰ تبعه افغان عضو فاطمیون در جبهه های مختلف سوریه در حال نبرد بوده‏اند.

 برخی از متقاضیان مهاجرت به کشورهای غربی که می‏گویند از اعضای این واحدهای نظامی بوده و موفق به فرار شده‎اند، ادعا کرده‎اند که ایران با وعده حل مشکلات اقامتی، نظیر اعطای ملیت ایرانی و صدور شناسنامه برای آن‏ها یا اعضای خانواده‏شان، این افراد را تشویق یا حتی تهدید به حضور در جبهه‏های سوریه و عراق و پیوستن به جنگ کرده است.

ایران این گزارش‏ها را رد می‎کند و می‏گوید که حضور مستشاری یا نظامی در عراق و سوریه دارد که به درخواست رسمی این دو کشور بوده است و صورتی کاملا قانونی دارد.

جا به جایی انسان به اجبار و تحت فشار یا با وعده هایی که افراد از سر اکراه و ناچاری می‎پذیرند، در عمل به معنی قاچاق انسان است و یکی از شکل‎های مدرن قاچاق به شمار می رود که بر اساس قوانین بین‎المللی، جرم محسوب می‎شود.

قاچاق انسان در ایران شکل‏های دیگری هم دارد؟  

یکی از اهدف قاچاق‏چیان انسان، از جمله مرتکبان قاچاق در ایران، اعضای بدن انسان با هدف فروش آن‏ها به متقاضایان پیوند اعضا در خارج از این کشور است. قاچاق‏چیان از راه خرید اعضای بدن متقاضیانی که آن را به فروش می‏گذارند یا دزدی افراد، به ویژه کودکان و سپس قطع اعضای بدن، آن‏ها را به خارج از کشور قاچاق می‏کنند.

گزارش دوره‏ای وزارت خارجه امریکا حاکی از آن است که ایران برخی از گروه‏های شبه نظامی عراق را تحت حمایت دارد و از کودکان برای اقدامات نظامی اجباری استفاده می کند. این اقدامات نوعی از قاچاق انسان محسوب می‏شوند که رفتاری خلاف تعهدات بین‏المللی ایران هستند.

قاچاق انسان فقط شامل افراد زنده است؟

خیر. قاچاق انسان می‏تواند به صورت قاچاق جسد و اعضای پیکر انسان هم باشد. یکی از اهداف قاچاق‏چیان انسان، فروش جسد یا اجزای پیکر فوت شده ها به موسسات تحقیقاتی و آموزشی است.

گزارش‏های متعدد از ایران در سال‏های اخیر حاکی از آن بوده‏اند که قاچاق‏چیان با نبش آرامگاه افراد تازه درگذشته، کل پیکر یا قسمتی از آن را برای فروش بیرون از مرزها، خارج می کرده‏اند. ایران خود یکی از متقاضیان خرید جسد برای مراکز تحقیقاتی است و برای تامین آن با مشکل رو به رو است. اما فروش جسد یا اعضای پیکر افراد در خارج از ایران برای قاچاق چیان ظاهرا سودآورتر و آسان‏تر است.

مقامات دروانی ایران بارها درخواست کرده‎اند که افراد پیکر خود را پیش از درگذشت، برای امور تحقیقاتی اهدا کنند تا پس از مرگ در اختیار مراکز تحقیقاتی و آموزش پزشکی گذاشته شوند. این تقاضا هم‏چون ایران، در دیگر کشورها هم وجود دارد و زمینه ای برای ارتکاب جرم توسط قاچاق‏چیان انسان شده است.

آیا اعضا و جوراح انسان هم از ایران قاچاق می‏شوند؟

فروش اعضای بدن در ایران عملی قانونی نیست. اما فروشندگان اعضا و جوارح عمدتا افرادی نیازمند هستند که برای تامین معاش، دست به فروش اندام خود می‏زنند. در سال های گذشته گزارش‏های غیررسمی در مورد امکان خرید کلیه در ایران که توسط قاچاق‏چیان خریداری و از ایران خارج می‏شوند، منتشر شده است اما مقام ها و سازمان های رسمی هرگز گزارشی در این بار منتشر نکرده اند.

آیا ایران مسیر ترانزیت قاچاق انسان هم هست؟

به جز ابعاد مختلف قاچاق انسان از خاک ایران به خارج از این کشور به دلیل موقعیت خاص و استثنایی جغرافیایی، ترانزیت قاچاق انسان یا قاچاق از مسیر ایران هم در این کشور وجود دارد.

 مسیر ترانزیتی ایران به دلیل مجاورت با کشورهای بحران زده یا توسعه نیافته و از سوی دیگر، دسترسی و نزدیکی به اروپا، جذابیت های متنوعی برای قاچاق‏چیان انسان دارد. دسترسی زمینی از راه های کوهستانی و صعب العبور که کنترل آن ها برای نیروهای مرزی و امنیتی دشوار است، کوتاه ترین مسیر دسترسی به اروپا از آسیای جنوب شرقی و ارزانی نسبی هزینه ها برای قاچاق‏چیان، ایران را یکی از مسیرهای پرتردد قاچاق انسان کرده است.

)در نوشتاری دیگر این موضوع بیش‏تر شکافته شده است(

***

شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]

مطالب مرتبط:

آیا قاچاق انسان بر اساس قوانین ایران جرم است؟ بر اساس تعهدات بین‌المللی ایران چطور؟

آیا در ایران قاچاق انسان انجام می‌شود؟ ابعاد آن چه‌قدر است؟ چه کسانی قربانی هستند؟

مبارزه با قاچاق انسان؛ ایران چه اسنادی امضا کرده و چه تعهداتی داده است؟

چرا ایران مسیر مناسبی برای قاچاق‌چیان انسان است؟

لغت‌نامه مختصر و فرهنگ کلمات و عبارت‌های حقوقی مربوط به موضوع قاچاق انسان

ثبت نظر

گزارش

آیا قاچاق انسان بر اساس قوانین ایران جرم است؟ بر اساس تعهدات...

۱۶ تیر ۱۳۹۷
فرامرز داور
خواندن در ۷ دقیقه
آیا قاچاق انسان بر اساس قوانین ایران جرم است؟ بر اساس تعهدات بین‌المللی ایران چطور؟