برای درک بهتر مجموعه مطالب مربوط به «قاچاق انسان» در «ایران‌وایر» و اصطلاحات فنی و حقوقی به کار رفته در این مجموعه، مطالعه یا مراجعه به این فرهنگ مختصر میتواند مفید باشد.
***
قاچاق: هرآنچه مطابق قانون، خرید و فروش یا ورود و خروج آن از مرزها غیرقانونی باشد، قاچاق نام دارد.
قاچاق انسان: وارد یا خارج کردن و یا عبور دادن انسان به طور غیرقانونی از مرزها که با اجبار یا آزار و شکنجه و یا سوء استفاده از موقعیت قربانیان و با هدف بهرهکشی انجام شود، قاچاق انسان محسوب می شود. قاچاق انسان جرمی است که ارتکاب آن در سطح محلی، ملی و بین المللی قابل وقوع است.
قاچاق مهاجر: وارد یا خارج کردن و یا عبور دادن انسان به طور غیرقانونی از مرزها که با رضایت فرد انجام شود، قاچاق مهاجر گفته می شود.
قاچاق کودک: خرید و فروش، جا به جایی غیرقانونی با هر عنوانی مثل ازدواج در درون مرزهای ملی یک کشور یا عبور دادن افراد زیر 18 سال از مرزهای بین المللی، ولو با رضایت یا عدم مخالفت قربانی، قاچاق کودک است.
تفاوت قاچاق انسان، قاچاق کودک و قاچاق مهاجر: تقاوت قاچاق انسان و قاچاق مهاجر در عنصر «رضایت» است. اما در قاچاق کودک، عنصر رضایت یا به کار نبردن خشونت برای تعریف قاچاق، تعیین کننده نیست. عبور و مرور غیرقانونی افراد زیر 18 سال با هدف بهرهکشی در هر صورت قاچاق انسان محسوب می‌شود که یک جرم سازمان یافته بین‌المللی است.
در قاچاق مهاجر، نفس قاچاق هدف است و با انجام آن بزه، قاچاق خاتمه یافته تلقی می‌شود. در حالی که در قاچاق انسان با هدف بهره کشی، بعد از انجام قاچاق و رسیدن به مقصد، قصد تازه ای برای ارتکاب جرم آغاز می شود.
قاچاق انسان به عنوان جنایت علیه بشریت: به بردگی گرفتن، تجاوز، واداشتن افراد به بردگی جنسی و فحشا، یا هر شکل دیگری از تعرض جنسی گسترده یا سازمان یافته علیه جمعیت غیرنظامی و در برخی از موارد، جمعیت نظامی، قاچاق انسان به شمار میرود که جنایت علیه بشریت محسوب می‌شود. ارتکاب جنایت علیه بشریت توسط فرد یا افراد یک سازمان دولتی یا غیردولتی امکانپذیر است.
جرم سازمان یافته بین‌المللی: جرم سازمان یافته بین‌المللی یا جرم سازمان یافته فراملی به یک عمل غیرقانونی گفته می‌شود که از سوی کنوانسیونهای بین‌المللی یا در حقوق بینالملل جرمانگاری شده باشد و از سوی یک گروه سازمان یافته، در قلمروی بیشتر از یک کشور و با هدف کسب منفعت انجام یا برنامهریزی شود.
گروه سازمان یافته بین‌المللی: به گروهی که سه نفر یا بیشتر عضو داشته باشد و دست به جرایمی که در ابعاد بین‌المللی جرمانگاری شده است بزند، گروه سازمان یافته بین‌المللی می گویند.
مرز بین‌المللی: به آخرین حد از قلمرو و حاکمیت یک کشور در زمین، هوا و دریا گفته می‌شود و معیار تشخیص یک واحد ملی به نام کشور و جدایی قلمروی آن از کشور همسایه یا همسایگانش است.
عناصر جرم: هر عملی برای آن که در ماهیت جرم شناخته شود، باید دارای ارکان تشکیل دهنده جرم باشد. به جز رکن اختصاصی، همه جرایم دارای ارکان عمومی و مشترکی هستند که ارکان یا عناصر عمومی جرم خوانده میشوند و عبارتند از رکن قانونی، رکن مادی و رکن روانی.
رکن قانونی جرم: به عملی گفته می‌شود که قانون آن را جرم شناخته و برای آن مجازات تعیین کرده باشد؛ مثل جرم قاچاق انسان.
رکن مادی جرم: انجام عمل یا خودداری از عملی که باعث بروز رکن قانونی جرم شود، رکن مادی میگویند. رکن مادی در قاچاق انسان عبارت است از استخدام، حمل و نقل، پناه دادن، تحویل گرفتن اشخاص با هدف بهرهکشی با استفاده از تهدید، زور و یا دیگر شکلهای اجبار و تحمیل، آدمربایی، تقلب، فریب، سوء استفاده از قدرت یا تطمیع فردی که بر شخص دیگر کنترل دارد.
رکن معنوی یا روانی جرم: انجام عمل مجرمانهای که با علم و اختیار و بدون اجبار و اکراه واقع شود، رکن معنوی یا روانی جرم است. به بیان دیگر، اطلاع فرد از مجرمانه بودن عملی که مرتکب می‌شود، رکن روانی جرم است. در واقع، اراده و سوء قصد کسی که مرتکب جرم می‌شود، از عوامل تشکیل دهنده رکن معنوی یا روانی جرم به شمار میرود.
قصد مجرمانه: در جرم قاچاق انسان، قصد انجام فعل مجرمانه، سوء نیت قاچاقچی در منتقل کردن، تحویل گرفتن، مخفی کردن یا فراهم آوردن وسایل مورد نیاز برای این کار علیه قربانی است.
نتیجه مجرمانه: شامل بهرهکشی، تعرض و اجبار به فحشا یا هر نوع کار اجباری دیگر، برداشت اعضا و جوارح بدن و به بردگی کشاندن و ازدواج اجباری فرد قربانی قاچاق است.
عهدنامه: سند الزامآور حقوقی میان دو یا چند کشور را عهدنامه می گویند که دربر گیرنده بالاترین سطح از تعهد حقوقی دولتها در نظام بین‌المللی است. پیمان، میثاق و قرارداد، دیگر عباراتی هستند که برای عهدنامه در فارسی به کار می روند.
کنوانسیون: به مجموعه اسناد توافقی گفته می‌شود که بین دولتها به امضا می‌رسد و هدف آن ایجاد قواعد تازه در حقوق یا مسایل حقوقی دو یا چندجانبه است. کنوانسیون کلمهای فرانسوی است که در فارسی به «مقاوله نامه» هم ترجمه شده اما کاربرد وسیعی نیافته است.
اعلامیه: سندی است که دو یا چند کشور در آن درباره مسایل مشخصی اعلام موضع میکنند. اعلامیه سند الزامآور محسوب نمیشود.
پروتکل: به سندی گفته می‌شود که به یک معاهده از پیش موجود الحاق می‌شود و حقوق و تعهدات تازهای برای اعضای پذیرنده آن ایجاد میکند.
سند امضا شده توسط دولت: به اسناد الزامآوری که دولتها پیش از تصویب در مجالس خود و الحاق آن به قوانین داخلی و ملی امضا میکنند، سند امضا شده دولتی میگویند که هنوز موجب الزام دولت به اجرای آن نیست. به بیان دیگر، پیش از تصویب این اسناد در مجالس قانونگذاری ملی، دولتها الزامی به اجرای مفاد سند امضا شده ندارند اما تا زمانی که امضای خود را پس نگرفتهاند، نباید اقدامی خلاف مفاد و روح سندی که امضا کرده‌اند، انجام دهند.
الحاق دولت: پس از امضای سند توسط دولتها، موضوع در قالب لایحهای برای بررسی در مجالس قانونگذاری ملی به پارلمان میرود. بعد از تصویب در سلسله مراتب قانونگذاری (در ایران مثلا تصویب و تایید در مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان و در امریکا، تصویب و تایید در مجلس نمایندگان و مجلس سنا) و امضای آن توسط بالاترین مقام اجرایی، دولت اصطلاحا به سندی که پیشتر امضا کرده است، ملحق می‌شود. این الحاق به معنی وارد شدن آن سند در ردیف قوانین ملی و لازم اجرا شدن مفاد آن برای دولت پذیرنده است.
سند الزامآور: به هر سند بین‌المللی که دولتها به آن ملحق شده و متعهد به اقدام یا جلوگیری از اقدامی شوند، سند الزامآور میگویند. نقض سند یا خودداری از انجام تکالیف مقرر در آن اسناد به معنی نقض عهد است و موجب مسوولیت ملی و بین‌المللی دولتها می‌شود.
***
شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]
مطالب مرتبط:
آیا قاچاق انسان بر اساس قوانین ایران جرم است؟ بر اساس تعهدات بین‌المللی ایران چطور؟
آیا در ایران قاچاق انسان انجام می‌شود؟ ابعاد آن چه‌قدر است؟ چه کسانی قربانی هستند؟
مبارزه با قاچاق انسان؛ ایران چه اسنادی امضا کرده و چه تعهداتی داده است؟
چرا ایران مسیر مناسبی برای قاچاق‌چیان انسان است؟
لغت‌نامه مختصر و فرهنگ کلمات و عبارت‌های حقوقی مربوط به موضوع قاچاق انسان
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر