ریختن قبح سوت‌ها و پرچم‌های اشتباه

دو اظهارنظر از سوی دو داوری که پیش از این در فوتبال ایران محروم شده بودند، نه فقط فضای فوتبال کشور که فضای داوری را هم تغییر داده است.

«محسن قهرمانی»، داور بازنشسته فوتبال در گفت و گویی تلویزیونی، در مورد بازی جنجالی «استقلال»–«راه آهن» در دهه 80 گفته است: «مهاجم راه آهن دفاع استقلال را زد، گلر استقلال که "طالب لو" بود را هم زد و توپ را درون دروازه جای داد. "محمود فکری" گفت خطا بود یا نه؟ گفتم بله خطا بود ولی چون از روی سکوها، هواداران به من فحش دادند، گل خطای راه آهن را قبول کردم! آن‏ها حدود ۴۰ دقیقه به من فحاشی کرده بودند.»

در فاصله ۴۸ ساعت بعد، روزنامه «خبرورزشی» نوشت: «"مرتضی کریمی"، کمک داور یکی از شهرآوردهای دهه ۸۰ گفته بود در یکی از بازی های "پرسپولیس" و "استقلال"، دوست "پرویز مظلومی" ۱۶ میلیون تومان و یک "ال سی دی"(LCD) 50 اینچ به من پیشنهاد داد تا استقلال پرسپولیس را شکست دهد.»

این روزنامه در ادامه نوشت کریمی همان کمک داوری است که یک بار اعتراف کرده بود با این که می‌دانست «گل محمد نوری» به استقلال سالم است، آن را مردود اعلام کرد.

اما محسن قهرمانی کیست؟ او را می‌توان با یک محرومیت جنجالی ۱۶ ماهه به یاد آورد. ماجرای جنجالی محسن قهرمانی از شهریور 1392 آغاز شد و محرومیتش پس از قضاوتِ بازیِ پرحاشیه پرسپولیس و «سپاهان».
«علی دایی» در پایان مسابقه گفته بود: «می‌دانستم داور به سمت دیگر غش می‌کند. تیمی را از دقیقه دوم به عمد ۱۰ نفره می‌کنند. آقای قهرمانی! من شماره تلفن‌ها و شماره حساب‌ها را نمی‌دانم.»

«محمدرضا مولایی»، دستیار وقت علی دایی در برنامه ورزشی تلویزیونی «۹۰» گفت قهرمانی با او تماس گرفته و از دایی گله کرده زیرا او قبلاً برای راه آهن یک بازی را درآورده اما تیم راه آهن بد حساب بوده و بدهی خود را تسویه نکرده است!

همان زمان بخش اخبار ورزشی «شبکه خبر» صداوسیما به نقل از محسن قهرمانی اعلام کرد که خیلی‌ها را با خودش پایین خواهد کشید. او پس از تماس با «کمیته داوران» فدراسیون فوتبال کشور تهدید کرد مسایلی که درباره داوری و مدیران فدراسیون می‌داند را با مدرک افشا خواهد کرد. زیرا به باور او، اگر بنا بر محرومیت باشد، بسیاری دیگر هم باید تاوان بدهند.

محسن قهرمانی اما پس از یک محرومیت ۱۶ ماهه، دوباره به فوتبال ایران برگشت. یک فصل قضاوت کرد و بعد سوت و داوری را برای همیشه کنار گذاشت؛ اتفاقی که شاید هرگز نمونه‌اش در فوتبال اروپا نه وجود داشته است و نه تکرار شود.

در فوتبال روز جهان هم البته نمونه‌هایی از دست داشتن داوران در تغییر نتایج فوتبال به چشم می‌خورد. در ترکیه، وقتی فدراسیون فوتبال این کشور متوجه تبانی‌ باشگاه «فنرباغچه» (یکی از سه قطب بزرگ فوتبال ترکیه) شد، حکم به محرومیت حضور این تیم در رقابت‌های لیگ قهرمانان فصل ۲۰۱2- ۲۰۱1 داد.

در روسیه و پس از بالا گرفتن فساد و تبانی در فوتبال این کشور، مجلس وارد عمل شد. هفت سال زندان مجازات تخلفات و تبانی‌های مسوولان، مدیران و بازیکنان فوتبال روسیه بود.

در آلمان هنوز نام «روبرت هویزر» را به یاد دارند. این داور مشهور آلمانی در سال ۲۰۰۵ اعتراف کرد ۶۷ هزار یورو برای تبانی دریافت کرده است. او هفدهم نوامبر ۲۰۰۵ به جرم تقلب و کلاه‌برداری، به دو سال و پنج ماه حبس محکوم شد. روبرت ۷۵۰ هزار یورو خسارت به فدراسیون فوتبال آلمان وارد کرده بود و طبق حکم قاضی، موظف شد ۱۲۶ هزار یورو از آن را به صورت اقساط و در ۱۵ سال به DFB بپردازد.

در آسیا هم نمونه‌هایی روشن از نقش داوران در تغییر نتایج فوتبال وجود داشته و دارد؛ مثلا در کره‌جنوبی، «کیم جائه هونگ» و «جیون بیونگیوک»، دو داور کره‌ای به ترتیب به ۱۰ و پنج ماه حبس به دلیل تبانی در دیدارهای «کی لیگ» کره محکوم شدند.

اگر چند فرسخ دورتر از مرزهای فوتبال ایران، «استفانو پالاتزی»، دادستان ایتالیایی و حاکم و قاضی پرونده «کالچوپولی» بیش از ۳۰ مرتبه برای مبرا کردن باشگاه‌های «یوونتوس»، «میلان»، «فیورنتینا»، «لاتزیو» و «رجینا» تهدید به مرگ می‌شود، در فوتبال ایران نیازی به تهدید کردن وجود ندارد. دایره قضاوت و بازخواست از داوران و یا حتی متخلفان فوتبال ایران از فدراسیون فوتبال فراتر نمی‌رود.

سال ۲۰۰۶، در پرونده کالچوپولی، پلیس و دادستانی ایتالیا برای بررسی فساد، تبانی و «مچ‌ فیکسینگ» باشگاه‌ها، داوران، بازیکنان، مربیان و همین طور بنگاه‌های شرط‌ بندی وارد عمل شد. فدراسیون جهانی فوتبال با این که هرگونه دخالت سیاست در امور فوتبال را ممنوع کرده است، در قبال این پرونده موضعی مثبت گرفت. «سپ بلاتر»، رییس وقت فدراسیون جهانی فوتبال گفته بود: «این سرآغازی برای مبارزه با فساد در فوتبال جهان خواهد شد.»

البته آغاز این مبارزات و تحقیقات پلیسی در نهایت حتی به برکناری شخص او از ریاست فدراسیون جهانی فوتبال هم انجامید. اما در ایران نه تنها دایره بررسی احتمالات تبانی یا سوت‌‌های مشکوک به فدراسیون فوتبال خلاصه می‌شود که حتی در دل همین فدراسیون هم میلی برای برخورد جدی با متخلفان وجود ندارد.

سال 1392، پرونده محسن قهرمانی در فدراسیون فوتبال توسط «کمیته اخلاق» به ریاست حجت الاسلام «علیرضا علیپور» بررسی می‌شد. آذرماه همان سال، «علی حاتم»، از همراهان دایی در راه آهن و پرسپولیس به خبرگزاری «مهر» گفته بود: «علیپور یا زورش نمی‌رسد یا خودش هم آلوده است. رگ و ریشه‌هایی در فدراسیون وجود دارد که می‌خواهند مسایل ماست‌مالی شوند. ناظر بازی به من زنگ می‌زد و ۳۰ میلیون پول طلب می‌کرد. ما این را گزارش کردیم اما هیچ اتفاقی نمی افتاد.»

همان زمان مرتضی کریمی که این روزها دوباره نامش بر سر زبان‌ها افتاده است، با حکم کمیته اخلاق فدراسیون فوتبال ایران به مدت ۱۰ سال از هرگونه فعالیت در فوتبال محروم شد.

البته حالا «پرویز مظلومی»، سرمربی وقت استقلال هم نسبت به خبری که روزنامه خبرورزشی منتشر کرده، واکنش نشان داده و گفته است اگر یک بار دیگر کریمی اظهارات خود را تکرار کند، از او شکایت خواهد کرد.

به نظر می‌رسد نیازی به تکرار اظهارات مرتضی کریمی یا حتی محسن قهرمانی نباشد. فضایی که این روزها از گفته‌های داوران فوتبال ایران به وجود آمده است، نه تنها بی اعتمادی دو چندان نسبت به جامعه داوری ایجاد می‌کند که حتی قبح سوت‌های اشتباه و تعمدی را هم می‌ریزد.