روایت سه مستمری‌بگیر از کمک‌های کمیته‌امداد؛‌ فقر دارد ما را می‌کشد

پنج روز پیش، به عنوان یک مددجوی نیازمند کمک با بخش «ارتباط با ما»ی کمیته امداد منطقه پنج تهران تماس گرفتم. گفتم «یک زن تنها هستم که از تامین هزینه‌های دو فرزند بیمارم بر نمی‌آیم. برای کمک به فرزندانم به بهزیستی مراجعه کردم اما کمیته پزشکی بهزیستی من را تایید نکرده است. در حال حاضر در خانه پدر و مادر پیرم زندگی می کنم که هر دوی آنها تحت پوشش کمیته هستند و هیچ منبع درآمدی ندارند. همسرم معتاد بوده و چند سالی است ما را رها کرده و رفته است. چطور می توانم درخواست بدهم که تحت پوشش و حمایت آن کمیته باشم.» پاسخی که گرفتم به شدت ناامید کننده بود: « شما عملا سرپرست خانوار محسوب نمی‌شوید، چون طلاق نگرفته اید.»

می‌گویم چند سال پیش ما را ترک کرده و ما از او بی خبریم و من عملا تنها نان آور خانواده هستم. اما مسئول رسیدگی می گوید قبل از مراجعه به کمیته امداد باید برای طلاق غیابی اقدام کرده و ثابت کنم سرپرست خانوارم. او تاکید می کند افراد نیازمند و آسیب پذیر، از جمله یتیمان و زنان شوهر مرده یا مطلقه یا پیرمردها و پیرزن‌های بالای هفتاد سال زیادی هستند که در لیست انتظار قرار دارند.

«صدیقه» از اهالی روستای «آب دره» شهرستان لنده هم بارها درخواست داده که تحت پوشش کمیته امداد قرار بگیرد اما موفق نشده است. او می گوید گاهی هفته های متوالی چیزی برای خوردن ندارند و خودشان را با تکه های نان خشکی سیر می کنند که توی کوچه پس کوچه ها و حوالی ساندویچی ها یا یک رستوران سر راهی که در معبر جاده روستا قرار دارد، پیدا می کنند.

 مادرش سال 92 در سن چهل و پنج سالگی از فقر و رنجوری مرد.

صدیقه می‌گوید یک هفته قبل از مرگ مادرم ما روزهای متوالی گرسنه بودیم. گاهی از خانه عمویم تکه نانی یا ظرف ماستی برایمان می فرستادند: «نه اینکه آنها وضع بهتری داشته باشند اما چون تحت پوشش کمیته امداد هستند، یک حداقل هایی در حد نمردن در بساطشان پیدا می شد. درست چند روز بعد آنقدر مادرم غصه خورد و گرسنگی کشید و نگران  من و برادر کوچکم و پدر معتادم بود که نیمه شب سکته کرد و بعد از سه روز که در حالت کما مانده بود، ما را ترک کرد و راحت شد.»

مادر صدیقه که مرد، این بار برادر کوچکترش در سن سیزده سالگی راهی بازار کار شد: «اولش هر جا رفت کاری به او نمی دادند. جثه ضعیفی داشت و برای کارگری مناسب نبود. به هر حال از سر فقر مدرسه را رها کرد تا کار کند، از شاگردی در نانوایی روستا گرفته تا کار خانه و حمل بار به مغازه. برادرم به شدت به تحصیل علاقه داشت و نمره هایش عالی بود. چندین بار مدارک‌مان را به کمیته امداد لنده بردم. آنها من را به مددکار معرفی کردند. تمام زندگی‌مان را شرح دادم، از برادرم که دارد زندگی و رویاهایش را هدر می دهد تا مرگ نابهنگام مادرم از زور فقر و نداری. اما گفتند شرایط ما برای تحت پوشش بودن مناسب نیست. چون پدرم زنده بود و زندانی هم نبود.»

صدیقه می گوید از آنچه که در رسانه‌ها می‌گویند، بگذرید، آنچه از نزدیک به شما می گویند، متفاوت است: «جوری با تو برخورد می کنند انگار دارند از ثروت شخصی شان به تو چیزی می بخشند. شرایط مدد جویانی که می توانند از مزایای کمیته امداد بهره ببرند این است که یا نان آور خانواده زندان باشد یا برای زن کار به طلاق و متارکه کشیده باشد. سرپرست خانواده فوت کرده باشد یا زمین گیر باشد و به هیچ وجه قادر به تامین مخارج خانواده  نباشد. دیگر نمی گویند مرد معتادی که عملا مثل طاعون به جان خانواده اش افتاده و هیچ منبع خیری هم نیست، از یک پدر مرده بدتر است. پدر مرده کتکت نمی‌زند. تکه نانی که سر راه پیدا کرده ای، را از دستت نمی‌قاپد. برای آنها بیکار بودن و شرایط حاد مالی یا بی مسولیتی و اعتیاد سرپرست خانواده دلیل کافی برای بهره مندی از تسهیلات نیست.»

میثم جوان ۳۱ ساله، هنگام جوشکاری در محل کار یکی از چشم هایش را از دست داده و چشم دیگرش فقط 55 درصد بینایی دارد. او دیگر قادر به ادامه کار جوشکاری نیست. دادگاه تشخیص داد که سهل انگاری از خود میثم بوده، چون از عینک ایمنی استفاده نکرده است. به همین دلیل هم شرکت  پیمانکاری مورد قرارداد میثم زیر بار پرداخت هیچ هزینه ای نرفت. او را چند ماهی نگه داشتند و بعد که دیدند کارآمد نیست، اخراجش کردند. بیمه بیکاری مخارج یکسال و نیم میثم را به طور کجدار و مریز پوشش داد و او با وجود مراجعه مکرر برای انجام تنها کاری که در آن تخصص داشت، موفق نشد کاری پیدا کند. او را به دلیل ضعف در دید استخدام نمی کردند. او به کمیته امداد مراجعه کرد. هشت ماه طول کشید که مدارکش را تایید کنند و حالا ماهانه 95 هزار تومان دریافت می کند: «اولش زیر بار نیم رفتند. گفتند سنت کمتر از ۵۰ سال است و یکی از چشم هایت ۵۵درصد بینایی دارد. اما به سختی و با مدارک پزشکی قانع شدند ماهانه 95 هزار تومان را پرداخت کنند اما با وام خوداشتغالی موافقت نکردند. حالا به فرض اینکه من جا برای خوابیدن داشته باشم، آب و برق و تلفن و هزینه درمان هم نداشته باشم، با این مبلغ می توانم روزانه یک نان، دو عدد تخم مرغ، یک عدد سیب متوسط و ماهی یک شیشه روغن یک لیتری بخرم، همین.» 

«نادره» سی و نه ساله ، مطلقه و مادر دو فرزند هفده و چهارده ساله، از سه سال پیش تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی قرار دارد: «برای دریافت این کمک زیاد دویدم. اصلا آسان نبود. در آنجا فرض بر این است که تمام ادعاهای تو برای سرکیسه کردن کمیته است، مگر اینکه خلافش اثبات شود.»

نادره می گوید ماهیانه ۷۰ هزار تومان به او و فرزندانش پرداخت می شود: « قول داده اند حقوق را تا سقف صد هزار تومان افزایش می دهند.  ولی الان ۷ ماه از سال ۹۷ گذشته و فعلا خبری نشده و همان ماهی ۷۰ هزار تومان را هم هر دو ماه یکبار پرداخت می کنند.»

نادره سالی دو بار یک سبد کالا دریافت می کند. تا سال گذشته دفتر و لوازم التحریر هم می دادند اما امسال به بهانه تورم، لوازم التحریر مدرسه نیز قطع شد: «امسال چیزی به ما ندادند. علاوه بر این مشکل بیمه هم داریم. افراد تحت پوشش زیر نظر کمیته امداد باید به مراکزی مراجعه کنند که طرف قرارداد کمیته باشند. اکثر مراکز درمانی، بیمارستان‌ها و پزشکان متخصص با این کمیته قرارداد ندارند.»

اگر اتفاق خاصی هم بیفتد که دیگر واویلا: « پسرم سال گذشته رفته بود قالی را روی دیوار پهن کند که پایش لیز خورد و داخل حیاط افتاد. سه دندان جلویی اش شکست. او را نزد دندان پزشک بردیم، وقتی از اتاق دندانپزشک بیرون آمد هر سه دندان او را کشیده بودند. شوکه شدم و اعتراض کردم. گفتند قرارداد ما با کمیته امداد شامل ترمیم و پر کردن و عصب کشی نیست. این تنها کاری بود که می توانستیم برایش انجام بدهیم که درد نکشد. دیگر باید خودتان دنبال کار ایمپلنت دندان فرزندتان بروید، الان ماه‌هاست میروم ومی آیم، اما کاری برایمان نکرده اند. پسرم ۱۷ سال دارد، اعتماد بنفسش را از دست داده و به شدت خجالت می‌کشد حرف بزند. هزینه ایمپلنت دندانش بیش از  ده میلیون تومان می شود.»

علاوه بر حقوقی که کمیته امداد می‌دهد، یارانه افراد تحت پوشش کمیته امداد با یارانه افراد عادی کمی متفاوت است. آنها 90 هزار تومان یارانه دریافت می کنند، اما زور تورم و گرانی خیلی بیشتر است: «وقتی رب گوجه فرنگی ۲۰هزار تومان است با این مبالغ چه می‌توانم بکنم؟»

«پرویز فتاح» ، رئیس کمیته امداد امام خمینی ناچیز بودن کمک‌های این سازمان به مددجویانش را تایید و تاکید می کند که تورم افسارگسیخته این روزها به کلی محاسبات کمیته امداد را برای امداد و کمک رسانی بهم ریخته است. او گفته است: « ممکن است با راهکارهای کنونی به نتیجه نرسیم و فقر از ما پیشی بگیرد و افراد تحت پوشش فقیرتر شوند.» صدیقه و نادره می‌گویند اما کار از «ممکن است» گذشته، فقر آنها را نابود کرده است.