حالا نهاد حقوق بشری فیفا ورود می‌کند؛ زنان کجا هستند؟

تمثیلی هست از حقیقتِ وجودِ ماه که گاهی پشت ابر پنهان می‌شود. اما گاهی حتی ابرها هم بخشی از تخیل هستند. واقعیت مثل روز پیش چشم ما است؛ تصویری از ضجه‌های دخترانی که فریب خورده در بیابان‌های اطراف تهران رها می‌شوند ولی نه به دست راهزن و متجاوز و «خفاش شب» و «بیجه» که دقیقا با فرمان نیروی انتظامی.

این دختران که شب دوازدهم آبان ماه امسال به ورزشگاه «آزادی» رفته بودند تا مسابقه تیم دلخواه خود را ببینند، توسط اتوبوس‌های نیروی انتظامی به بیابان‌های اطراف تهران منتقل شدند. آن ها البته جزو «زنان گزینشی» فدراسیون فوتبال و وزارت ورزش و جوانان نبودند.
قرار بود در روز فینال لیگ قهرمانان آسیا، «جیانی اینفانتینو»، رییس فدراسیون جهانی فوتبال و «شیخ سلمان»، رییس کنفدراسیون فوتبال آسیا شاهد حضور زنان ایرانی در ورزشگاه آزادی باشند. اینفانتینو کنار «مهدی تاج» روی پیست «تارتان» ورزشگاه آزادی قدم زد، مقابل حدود هزار زن گزینشی وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال که از میان خانواده های بازیکنان و یا از بین خبرنگاران انتخاب شده بودند ایستاد و با خیالی آسوده که درهای تنها ورزشگاه مردانه جهان به روی زنان هم باز شده است، به جایگاه ویژه بازگشت.

اینفانتینو در راه بازگشت به خبرنگاران ایرانی گفت: «از آن‌چه اتفاق افتاد، خرسندیم. ایران به تعهدات خودش در قبال مسایل حقوق بشر و مساوات میان زنان و مردان در ورود به ورزشگاه عمل کرد.»

تصویری که رییس فدراسیون جهانی فوتبال از ایران داشت اما با آن‌چه بیرون ورزشگاه برای حدود ۶۰۰ زن منتظر برای ورود ساخته شده بود، تفاوت می‌کرد. حد تمایزش هم در فریادهای پرهیجان دختران گزینشی در ورزشگاه و روی سکوها با ضجه‌ها و اشک‌های دخترانی بود که در بیابان‌های تاریک اطراف تهران تنها رها شدند. هنوز می‌توان ناله دختر نوجوانی که به یکی از زنان مامور نیروی انتظامی التماس می‌‌کرد که او را تنها رها نکنند را در تاریکی شب‌های تهران شنید. مامور زن بازوهای دختر را لای ناخن‌هایش فشرده و با دندان سابیدن گفته بود: «همین‌جا بمان و بمیر!»

فردای همان شب، «مازیار ناظمی»، رییس روابط عمومی وزارت ورزش و جوانان در توییتر خود نوشت که اینفانتینو از این که بدون خانواده‌اش به ایران آمده، ناراحت بود. رییس فیفا گفته بود که اگر می‌دانست زنان ایرانی تا این حد آزادانه به ورزشگاه‌ها می‌آیند، همسر و دخترش را با خود همسفر می‌کرد.

جمله اینفانتینو برای حاکمیت ایران پیروزی بود. یک هفته بعد اما «غلامحسین اسماعیلی»، رییس کل دادگستری استان تهران در جمع خبرنگاران آب پاکی را روی دست مرد و زن ایرانی ریخت: «حضور بانوان در ورزشگاه‌ها مشکل امروز مردم نیست. به مشکلات دیگر برسید.»

او اشاره نکرد که مشکل واقعی مردم چیست اما بخشی از چهره واقعی مردان قانون ایران را به نمایش گذاشت: «امروز فیفا گفته است که زنان باید در استادیوم حاضر باشند و فردا می‌گوید که زنان و مردان باید شانه به شانه هم و در کنار یک دیگر قرار بگیرند و روز دیگر موضوع حجاب را بیان می کنند. لذا نباید به موضوعات پیش پا افتاده بیش تر از آن چیزی که هستند، بها دهیم.» غلامحسین اسماعیلی تاکید کرد که یک بار برای آخرین بار ورود زنان به ورزشگاه آزاد شد تا فدراسیون فوتبال از خطر محرومیت رها شود!

اما حالا فدراسیون جهانی فوتبال باید در قبال آن‌چه در رسانه‌های جهان، برگرفته از فضای مجازی و اعتراض زنان ایرانی منتشر شد، پاسخ می‌داد. آیا فیفا به اصل چهارم اساس نامه خود مبنی بر پایبندی به حقوق بشر و تساوی و عدالت در برخورداری تمامی مردان و زنان، با هر نژاد و رنگ و دین از فوتبال پایبند می‌ماند؟

کمپین «حقوق بشر ایران» در گزارشی خبر داده است که پس از پی گیری‌های انجام شده از سوی برخی کاربران فضای مجازی و فعالان حقوق زنان، فدراسیون جهانی فوتبال بار دیگر ایران را به واسطه عدم پایبندی‌ به قانون ورود زنان به ورزشگاه‌ها زیر فشار می‌گذارد. «هادی قائمی»، مدیر اجرایی این نهاد غیردولتی گفته است که فیفا قصد دارد بار دیگر همه اقدامات لازم را جهت اطمینان یافتن از پایبندی فدراسیون ایران به مبانی حقوق بشر انجام دهد.
این کمپین از ورود نهاد حقوق بشری فیفا به موضوع ورود بانوان به ورزشگاه‌ها خبر داده است.

تماشا در یوتیوب

فدراسیون جهانی فوتبال طی یک دهه اخیر مانند بسیاری از فدراسیون‌های بین‌المللی دیگر، (ازجمله فدراسیون والیبال و بسکتبال) به عضویت سازمان حقوق بشر درآمده‌ است. به این ترتیب، فیفا به جز هیات رییسه همیشگی، یک هیات حقوق بشری متشکل از فعالان حقوق بشر، فعالان حقوق کارگری و فعالان حقوق زنان و کودکان را در دل خود جای داده است. حالا این گروه قصد راستی‌آزمایی عملکرد فدراسیون ایران در قبال زنان ایرانی را دارند. فدراسیونی که رییس آن تابستان سال 13۹۶ خورشیدی در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفته بود: «حضور در ورزشگاه اولویت بانوان نیست.»

مهدی تاج از سرداران بازنشسته سپاه پاسداران است که البته براساس قانون جدید «منع به کارگیری بازنشستگان»، باید تا پایان آذرماه از ریاست فدراسیون فوتبال استعفا دهد.

شاید مهم ترین عنصر در فدراسیون جهانی فوتبال برای پی گیری حقوق زنان ایرانی، «فاطما سامورا»، دبیر کل این فدراسیون باشد؛ زنی که طی ۲۱ سال اخیر سابقه فعالیت در سازمان ملل را داشته است و به عنوان یکی از مهم ترین فعالان حقوق بشر قاره آفریقا شناخته می‌شود. سامورا ماه گذشته دیداری با «مریم شجاعی»، از فعالان حقوق زنان ایرانی داشت. شجاعی موسس کمپین «NoBan4Women» است که برای ورود آزاد زنان ایرانی به ورزشگاه‌ها تلاش می‌کند.

سامورا پس از این دیدار گفته بود: «ما با او در ارتباط خواهیم بود؛ همان طور که مسوولان فیفا در ایران در تلاش هستند که دسترسی به استادیوم‌ها را برای همه میسر کنند و این اتفاق باید به صورت قطعی و روشن رخ دهد.»

پیش از این البته دخترانی بودند که برای ورود به آزادی، راهی متفاوت را رفتند؛ پنهان کردن چهره زنانه و نشستن روی سکوها با گریم و چهره‌ای مردانه. حالا نه تنها بازرسی‌های بدنی در ورزشگاه‌ها برای شناسایی زنان بیش تر شده است که حتی دوربین‌هایی که برای بالا رفتن ضریب امنیت در آزادی نصب شده بودند هم برای شناسایی دختران به کار گرفته می‌شوند.

فدراسیون فوتبال ایران و وزارت ورزش در قبال نگرانی جدید فیفا سکوت کرده‌اند. احتمالا باز هم گزینه زنان گزینشی آخرین راه حل حاکمیت ایران برای نجات خواهد بود. اما آن‌چه حقیقت دارد، این است که ماه پشت ابری نماند. البته از ابتدا ابری هم در آسمان نبود. دخترانی که در بیابان‌ها رها شدند تا تصویر بیرون ماندن آن ها از ورزشگاه به چشم جیانی اینفانتینو و شیخ سلمان نیاید، صدا و تصویرشان خیلی زود به اتاق‌های فدراسیون جهانی فوتبال رسید. آسمان فعلا صاف است.