این گزارش خلاصه‌ای از آمارها و اطلاعاتی است که نشان می‌دهد وضعیت فقر در استان‌های مختلف ایران چگونه است. این اطلاعات بر اساس داده‌های تحقیق مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان «خط فقر ایران در سال ۱۳۹۵» و تطبیق آن با سایر آمارهای رسمی، مانند سرشماری، تورم و بیکاری استخراج و محاسبه شده است.
از هر ۴ نفر یکی صاحب شغل
درست در میانه جدول فقر در ایران، استان البرز قرار دارد. منطقه‌ای که الگوی زندگی در آن شبیه هیچ کجای دیگر در ایران، به جز تهران نیست. در طول تاریخ ایران، به جز دوران معاصر، هیچگاه دامنه جنوبی البرز، کانون اصلی جمعیتی در سرزمین ایران نبوده است. اما در دوران معاصر با شکل‌گیری نوع خاصی از توسعه متمرکز، تهران از دهه ۱۳۴۰ خورشیدی تبدیل به کانون اصلی جمعیت ایران شد. به مرور زمان با سرریز جمعیت پایتخت، بازار کرج هم رونق پیدا کرد، چنانکه امروز کرج بعد از تهران و مشهد و اصفهان، چهارمین کلان‌شهر پرجمعیت ایران و استان البرز هفتمین استان پرجمعیت ایران است.
خط فقر چه در مناطق شهری و چه در مناطق روستایی استان البرز بالاترین نرخ خط فقر در سراسر ایران (به جز شهر تهران) است. با این حال بیش از ۱۶ درصد مردم استان زیر خط فقر مطلق و در شرایطی زندگی می‌کنند که از حداقل استاندارد زندگی پایین‌تر است؛ به عبارتی در معرض خطر گرسنگی و سوءتغذیه قرار دارند و درآمدشان به تهیه حداقل غذای مورد نیاز یک انسان (۲۱۰۰ کالری در روز) نمی‌رسد.
مرکز پژوهش‌های مجلس جمعیت فقرای کرج را بیش از ۱۰۰ هزار خانوار فقیر با جمعیتی بالغ بر ۴۳۷ هزار نفر برآورد کرده است. به عبارتی در هر خانواده فقیر ۴.۲ نفر زندگی می‌کنند که این عدد تقریبا یک نفر بالاتر از میانگین بعد خانوار استان است.
آمار اشتغال در سال ۱۳۹۶ نشان می‌دهد نرخ بیکاری در استان البرز حدود ۲درصد بالاتر از میانگین کشوری و برابر ۱۴ درصد و نسبت اشتغال جمعیت بالای ۱۵ سال، ۳۵درصد است. به عبارتی در استان کرج با جمعیتی بالغ بر ۲ میلیون و ۷۱۲ هزار نفر، فقط ۷۲۵ هزار نفر صاحب شغل‌اند، البته در کرج -مانند سایر کلان‌شهرها افرادی هم هستند که بدون داشتن شغل صاحب درآمدند و عمدتا از طریق اجاره ملک و خانه امورات‌شان می‌گذرد، اما اگر فقط کار و شغل را به حساب بیاوریم به این نتیجه می‌رسیم که از هر ۴ نفر یکی صاحب شغل و درآمد است، در حالی که با توجه به نرخ دستمزدها و مقایسه آن با خط فقر به نظر می‌سد دست‌کم هر خانواده برای فرار از فقر مطلق و گرسنگی به دو نیروی کار تمام وقت نیاز دارد.
فقر شهری
جمعیت فقیر شهری استان البرز در سال بالغ بر ۳۹۱ هزار نفر برآورد شده است. اکثریت فقرای شهرنشین در کرج زندگی می‌کنند و جمعیت آنها بیش از ۳۲۵ هزار نفر است. چیزی حدود ۱۷درصد جمعیت کرج.
خط فقر شهری در استان البرز در سال ۹۵ برای یک نفر ۵۰۶ هزار تومان و برای یک خانواده چهار نفری یک میلیون و ۵١٢ هزار تومان محاسبه شده است. اگر بر اساس تغییر شاخص قیمت‌ها در آبان ۹۷، خط فقر را به روز کنیم خط فقر سرانه در کرج حدود ۷۱۶ هزار تومان برای یک نفر و یک میلیون و ٩٣٢ هزار تومان برای یک خانواده چهار نفری محاسبه می‌شود. اگر حداقل نرخ دستمزد سال ۹۷ را حساب کنیم، حتی با احتساب دو نیروی کار فعال در یک خانواده، باز هم فاصله تا خط فقر مطلق بسیار کم و شکننده است و احتمال سقوط به ورطه فقر مطلق هنوز زیاد است.
فقر روستایی
اما وضعیت در روستاهای استان از این هم پیچیده‌تر است. در واقع در میان مناطق روستایی، استان البرز فقیر ترین منطقه کشور است که حدود ۲۳درصد مردم آن زیر خط فقر مطلق به سر می‌برند. البته نحوه زندگی در مناطق روستایی استان البرز متفاوت از سایر مناطق کشور است و بیشتر جنبه نوعی حاشیه‌نشینی در حریم شهرها و مناطقی را دارد که بر اساس تقسیمات کشوری، خارج از محدوده شهرها قرار گرفته‌اند.
خط فقر روستایی در استان البرز، بالاتر از سایر مناطق ایران است. این خط در سال ۹۵ حدود ۴۳۲ هزار تومان برای یک نفر و یک میلیون و ١۶٧ هزار تومان برای یک خانواده چهار نفری محاسبه شده که با احتساب آن ۱۱ هزار خانواده و ۴۷ هزار نفر زیر خط فقر قرار گرفته‌اند.
اگر این عدد را بر اساس تورم مناطق روستایی استان در آبان ۹۷ به روز کنیم، خط فقر چیزی حدود ۶۱۳ هزار تومان برای یک نفر و و حدود یک میلیون و ۶۵۴ تومان برای یک خانواده محاسبه می‌شود. این عدد از خط فقر شهری در برخی از مناطق ایران هم بزرگ‌تر است.
مطالب مرتبط:
اطلس فقر در ایران؛ سیستان و بلوچستان
اطلس فقر در ایران؛ آذربایجان غربی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر