از روز یک شنبه ۱۶ دی‌ماه که پیکر بی‌جان «زهرا نویدپور»، شهروند اهل ملکان به بیمارستان «فارابی» این شهر منتقل شد تا روز دوشنبه ۲۴ دی‌ماه که «مسعود پزشکیان»، رییس «هیات نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس شورای اسلامی» اعلام کرد این هیات با همکاری قوه قضاییه حواشی ایجاد شده در مورد نماینده ملکان را بررسی می‌کند، درباره مرگ مشکوک این دختر جوان، خبر، گزارش و تحلیل‌های بسیاری در رسانه‌ها و خبرگزاری‌های رسمی داخل کشور منتشر شده است. اما شاید بر خلاف تصور، مردم ملکان تاکنون چندان به این خبر واکنش نشان نداده‌اند.
این سکوت از این‌رو که نام زهرا نویدپور با نام «سلمان خدادادی»، نماینده شهرشان و مساله تجاوز او به خانم نویدپور پیوند خورده است، به این پرسش دامن می‌زند که بی‌تفاوتی ظاهری مردم ملکان در این باره را باید به عنوان نشانه‌ای از حمایت آن‌ها از سلمان خدادادی در این موضوع تعبیر کرد یا این سکوت دلایل دیگری دارد؟ فعالان ترک آذربایجانی تا چه حد در مورد این مساله فعال بوده‌اند و چه قدر این موضوع را در رسانه‌های اجتماعی بازتاب داده‌اند؟
زهرا نویدپور اهل و ساکن ملکان، برای مردم این شهر، نمایندگان دو دوره اخیر مجلس شورای اسلامی، فعالان سیاسی و روزنامه‌نگاران ایرانی نامی ناآشنا نیست. او چندی پیش با انتشار چند فایل صوتی و انجام مصاحبه‌ای تلویزیونی، مدعی شده بود که سلمان خدادادی سال ۱۳۹۳ در دفتر کارش در خیابان «ولی عصر» تهران به او تجاوز کرده است.
نویدپور تا پیش از مرگ، پی گیر شکایتش از نماینده شهرش بود. همین پی گیری‌ها و محتوای تهدید‌آمیز یکی از نوارهای صوتی که از مکالمه خودش با سلمان خدادادی منتشر کرده بود، این گمانه را تقویت می‌کند که برخلاف اعلام دادستان ملکان مبنی بر خودکشی خانم نویدپور، او به قتل رسیده باشد.
«اکبر اعلمی»، نماینده پیشین مجلس که برای نخستین بار مرگ این دختر جوان را در کانال تلگرامی خود منتشر کرد، مرگ او را مشکوک خواند و نوشت: «با توجه به عزم خانم نویدپور در رسیدن به حق و حقوقش، خودکشی وی قابل تامل برای دستگاه های ذی صلاح و موضوعی شک برانگیز است.»
در بخش‌هایی از فایل صوتی که زهرا نویدپور از گفت وگوی تلفنی خود با سلمان خدادی منتشر کرده است، این نماینده مجلس به طور ضمنی رابطه جنسی با خانم نویدپور را تایید می‌کند و از او می‌خواهد در این مورد سکوت کند تا او برای یافتن کار کمکش کند و در ادامه تهدید می‌کند که اگر خانم نویدپور ادعایش در مورد تجاوز را پس نگیرد، او را بی چاره خواهد کرد.
می گویند بعید است کسی هم چون سلمان خدادادی با سابقه کار در سطح مدیریت استانی وزارت اطلاعات چنین ناشیانه دست خودش را در یک گفت وگوی تلفنی باز کند. اما «احمد آزاد»، از اهالی ملکان می‌گوید: «فارغ از این‌که این نوار از نظر مراجع قانونی قابل استناد باشد یا نه، این صدای خدادادی است. خدادادی هرچند سابقه اطلاعاتی دارد اما از لحاظی، آدم ساده‌ای است و وقتی از موضوعی کلافه می‌شود، زیاد متوجه کاری که می‌کند و چیزهایی که می‌گوید نیست. مشخص است افشاگری خانم نویدپور به شدت کلافه‌اش کرده است و برای همین به این شکل تماس گرفته و چیزهایی گفته که نشان می‌دهد ادعاهای آن خانم درست بوده اند.»
خدادادی خرداد ۱۳۸۷، هم زمان با پایان عمر مجلس هفتم، به حکم شعبه پنجم دادگاه کیفری یک تهران به اتهام «فساد اخلاقی و ارتباط نامشروع» احضار و پس از مواجهه حضوری با دو زن که از او شکایت کرده بودند، به مدت یک هفته بازداشت شد. او اوایل مجلس هشتم هم به اتهام «آزار و اذیت جنسی»، در دادسرای ویژه کارکنان دولت مورد بازجویی قرار گرفت. با این سوابق، در شهری سنتی مثل ملکان، چه گونه سلمان خدادادی برای پنجمین دوره مجلس رای مردم را کسب کرد؟
احمد آزاد می‌گوید اقبال دوباره رای دهند‌گان ملکانی به خدادادی، به وجه مردمی او نزد اکثریت مردم این شهر برمی‌گردد: «او رابطه خوبی با مردم در حوزه انتخابیه‌اش دارد و جدای از لابی برای برآورده کردن خواسته‌های مراجعان، در موارد زیادی هم با رفتارهای فراقانونی برای خودش محبوبیت خریده است؛ مثلا با لابی موثر برای آزاد کردن زندانیان عادی، از جمله کسانی که با اتهامات قاچاق مواد مخدر و مشروبات الکلی به زندان می‌افتند، طیفی از مردم را همراه خود ساخته است. علاوه بر این، با شروع نخستین دوره نمایندگی خدادادی، طرح‌های آسفالته کردن جاده‌های روستایی، آب‌رسانی، برق‌رسانی و تلفن به روستاهای ملکان سرعت گرفت و همین او را نزد روستاییان ملکان بسیار محبوب کرده است.»
زهرا نویدپور در برخی از فایل‌های صوتی و نیز آن‌چنان‌که اکبر اعلمی نوشته است، در برخی نامه‌‌هایش از دو نفر از نزدیکان خدادادی اسم برده است که تلفنی او را تهدید کرده‌اند. مشخص نیست آیا اراده‌ای برای بررسی پرینت تماس‌های تلفنی این دو نفر وجود دارد یا نه اما به گفته آقای آزاد، فارغ از این‌که چنین بررسی انجام شود یا نه، باید فاکتور ترس از سلمان خدادادی را هم در ارزیابی واکنش‌ها به رفتار او در ملکان نظر گرفت. چون او جدا از پیشینه امنیتی در سطح بالا، سابقه ترساندن و آزار دادن منتقدان و مخالفانش را هم دارد: «خانواده همسر خدادادی که اکنون سال‌ها است ساکن تهران هستند، از مخالفان و منتقدان نظام و به تبع آن، آقای خدادادی هستند. در جریان تبلیغات انتخابات مجلس ششم در سال ۱۳۷۸، چند تن از نزدیکان خدادادی، آقای "ناصری"، برادر خانمش را ظاهرا به خاطر تبلیغات منفی او علیه نامزدی خدادادی کتک زده و مضروب کردند.»
احمد آزاد معتقد است علاوه بر همه این‌ها، این فرضیه را هم که خدادادی قربانی توطئه رقبایش شده است، باید در تحلیل بی‌اعتنایی نسبی مردم ملکان به این ادعاها در نظر گرفت. به گفته او، در انتخابات مجلس دهم، رقیب اصلی سلمان خدادادی، «شهروز افخمی»، نماینده این شهر در دوره نهم مجلس بود: «با توجه به این‌که برادر آقای افخمی معاون سپاه استان است، این تلقی در بین طرف داران خدادادی در ملکان وجود دارد که ادعاهای طرح شده در مورد این نماینده مجلس، توطئه سپاه است.»
«محمد آناهید»، از اهالی ملکان در توییترش نوشته است وقتی برای مراسم هفتم خانم نویدپور به ملکان رفته، در مورد احتمال اخاذی در این پرونده شنیده است: «از نزدیک گفت‌وگوهایی با برخی از دوستان آگاه داشتم که بعضی از آن ها فرضیه توطئه علیه سلمان خدادادی را محتمل می دانستند و تحلیل های مستند نیز داشتند. برخی هم به اخاذی بودن این قضیه معتقد بودند. مردم "تزه قالا" نیز به همین علت و با مقصر دانستن زهرا نویدپور، از شرکت در مراسم هفت او امتناع کردند.»
تصاویری که از مسجد جامع روستای «تازه قلعه»، محل برگزاری مراسم ختم خانم نویدپور در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، این نکته محمد آناهید را تایید می کنند.
فعالان ترک آذربایجانی در شبکه‌های اجتماعی نظری جز این منتشر کرده اند؛ برای نمونه، «سهیلا کارگر» در توییترش نوشته است: «سلمان خدادادی پیش تر با اعمال نفوذ توانسته بود افکار عمومی، رای هیات نظارت و نمایندگان را در جریان پرونده‌های مشابه به نفع خود هدایت کند. این‌بار نیز ظاهرا با همین شگرد توانسته است با مقصر نشان دادن مرحوم نویدپور در شهر کوچک ملکان، حساسیت‌ها را از خود دور کند.»
خانم کارگر، فعال ترک آذربایجانی ساکن ترکیه معتقد است این ترفندها اگرچه در ملکان موثر بوده اند اما جامعه مدنی آذربایجان و رسانه‌های نزدیک به فعالان ترک در انعکاس این موضوع و طرح خواسته محاکمه خدادادی خوب عمل کرده‌اند: «مصاحبه‌ها، مدارک، اسناد و تمام فایل‌های صوتی خانم نویدپور با هماهنگی فعالان مدنی آذربایجان در سطح وسیعی منتشر شدند. اولین گفت وگوی تصویری ایشان با تلویزیون "گوناز تی‌وی" انجام شد. در توییتر، دو هشتگ "محاکمه سلمان خدادادی" و "زهرا نویدپور" در بخش فارسی ترند شدند.»
«سویل سلیمانی»، فعال ترک ساکن سن‌دیگو کالیفورنیا می‌گوید فعالان ترک اگرچه با حساسیت بالا با خبر خودکشی خانم نویدپور برخورد کردند اما چون در چارچوب سیاست مقاومت، در شبکه‌های اجتماعی به زبان ترکی می‌نویسند و هشتگ ترکی می‌زنند، جامعه ایرانی اعتراضات فعالان آذربایجانی را نمی‌بیند: «علاوه بر این‌ها، جامعه مدنی آذربایجان رسانه موثری که بتواند گروه‌های غیرترک در ایران را در پوشش رسانه‌ای قرار دهد، نداریم و عملا صدای اعتراضات آن‌لاین جامعه مدنی آذربایجان بازتاب چندانی در فضای آن‌لاین فارسی پیدا نمی‌کنند.»
سویل سلیمانی می‌گوید برخی افراد مساله کشته شدن یک دختر کُرد در هتل «تارا» مهاباد را که منجر به اعتراض گسترده در این شهر و به آتش کشیده شدن هتل شد، با قضیه خانم نویدپور در ملکان مقایسه کرده‌اند که مقایسه نادرستی است: «فضای مذهبی و سنتی ملکان و البته شرایط خانواده زهرا نویدپور طبیعتا در واکنش نشان ندادن مردم این شهر به مرگ این دختر جوان و یا عدم شرکت در مراسم ترحیم او موثر بوده اند. نگاه نادرست به مساله تجاوز در این جا به نادیده گرفتن قربانی منجر شده است. البته مشکل روابط پیچیده و درهم تنیده در شهرهای کوچک هم بر همه این‌ها بار شده است. این هم از بدبختی‌های زندگی در جوامع کوچک سنتی و مذهبی است.»
خانم کارگر می‌گوید که فعالیت موثر فعالان ترک در شبکه‌های اجتماعی که حجم زیادی از محتوایشان هم به زبان ترکی تولید شده، بازتابی موثر در ملکان که از جمله جامعه هدف این نوشته‌ها بوده، نداشته است: «خدادادی نفوذ اطلاعاتی و امنیتی زیادی در این شهر دارد و عملا فعالیت رسانه‌ای موثر در آن‌جا وقتی متوجه ایشان باشد، بسیار دشوار است. موسس رسانه مستقل "شهر خبر ملکان" با شکایت همین آقای خدادادی، به ۱٨ ماه حبس محکوم و علیه تعدادی دیگر از فعالان ملکان هم با پی گیری آقای نماینده، پرونده‌های امنیتی تشکیل شده است. گفته می شود که قبل از مراسم عزاداری، نیروهای امنیتی با حضور گسترده در روستای تازه قلعه، به روستاییان توصیه کرده‌اند بهتر است از حضور در مراسم ختم خانم نویدپور خودداری کنند.»
با همه این‌ها، در روزهای آینده مشخص خواهد شد که آیا سلمان خدادادی هم چون اواخر دوره هفتم و اوایل دوره هشتم مجلس، بدون دادن هزینه چندانی از اتهام تجاوز و آزار جنسی خواهد جست یا این بار کار هم چون سال ۱۳۸۷ برای او آسان پیش نخواهد رفت. منتقدان می‌گویند شیوه موضع‌گیری مسعود پزشکیان، نایب رییس اول و رییس هیات نظارت بر رفتار نمایندگان که به گفته اکبر اعلمی، در دوره هشتم مجلس با لابی خود موجب شد اعتبارنامه سلمان خدادادی تایید شود، نشان می‌دهد که این بار نیز اراده‌ای برای برخورد قانونی با خدادادی وجود ندارد.
پزشکیان گفته است: «اگر تخلفی ثابت شود، با نماینده متخلف برخورد خواهد شد. در غیر این‌صورت، شایعه پراکنان تحت پی گرد قرار خواهند گرفت.»
پزشکیان که به گفته اکبر اعلمی، هم چون سایر اعضای هیات نظارت بر نمایندگان مجلس، مدارک و شواهد ادعاهای خانم نویدپور را دیده، ادعا کرده که تاکنون مستنداتی برای اثبات صحت و سقم این موضوع ارایه نشده است. به گفته منتقدان، همین موضع‌گیری، یعنی پزشکیان و هیات نظارت تحت مدیریتش از پیش در این مورد تصمیم خود را گرفته‌اند. این برخورد به گفته ناظران، خبر از نتیجه‌ای می‌دهد که در این‌گونه بررسی‌ها از این مجلس و این نمایندگان انتظار می‌رود.
مطالب مرتبط:
اعلمی خبر داد: مرگ مشکوک زهرا نویدپور در ملکان
مرگ قربانی تجاوز جنسی؛ متهم هم چنان رییس کمیسیون مجلس است
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر