اظهارات کم سابقه یک دیپلمات: خودسرهای ایران در اروپا فعال شده اند

در حالی که آلمان یک دیپلمات جمهوری اسلامی ایران را به اتهام شرکت در طراحی عملیات تروریستی در خاک اروپا بازداشت کرده و اتحادیه اروپا هم تحریم هایی را علیه ایران با همین استدلال به اجرا گذاشته است، «علی ماجدی»، آخرین سفیر ایران در آلمان، در اظهاراتی کم سابقه، اتهامات مطرح شده علیه نیروهای امنیتی ایران را جدی خوانده است.

ماجدی که اخیرا به دلیل بازنشستگی به تهران بازگشته، به خبرگزاری «ایسنا» درباره «عملیات خودسرانه» که اروپا از آن «طراحی تروریستی توسط نیروهای دولت ایران» یاد کرده، گفته است: «اروپایی‌ها در مورد ادعاهایی که مطرح کرده‌اند، اسنادی آورده‌اند که ما نمی‌توانیم آن ها را به راحتی رد کنیم. گرچه آن ها نیز نمی‌توانند این اسناد را به راحتی اثبات کنند.»

علی ماجدی با اشاره به اتهامات مشابهی که به ایران منسوب شده، گفته تکرار این وقایع باعث شده است اعتمادی که ذره ذره میان ایران و اروپا در حال شکل گیری بود، از بین برود.
اتحادیه اروپا به تازگی بخشی از وزارت اطلاعات ایران و دو نفر از کارکنان دولت جمهوری اسلامی را به دلیل آن چه شرکت در طراحی عملیات تروریستی در خاک اروپا خوانده، تحریم کرده است. یک دیپلمات ارشد سفارت ایران در اتریش هم در خاک آلمان بازداشت شده است و دو دیپلمات جمهوری اسلامی در هلند به اتهام دست داشتن در قتل دو ایرانی از این کشور اخراج شده اند.
دانمارک و فرانسه هم جمهوری اسلامی ایران را به دست داشتن در طراحی قتل و اقدام به بمب گذاری در کشورهای خود متهم کرده‌اند.

با گذشت حدود هشت ماه از طرح این اتهامات، اتحادیه اروپا ایران را برای اولین بار بعد از توافق هسته ای تحریم کرد. به نظر می رسد طی این مدت، مقام های ایرانی از متقاعد کردن اروپا در این که ماموران دولت جمهوری اسلامی ایران در عملیات های تروریستی دست نداشته اند، ناکام بوده‌اند.

یک روز پس از اظهارات صریح و کم سابقه علی ماجدی، وزارت امور خارجه ایران بیانیه ای منتشر و اعلام کرد: «در خصوص عملیات به اصطلاح خودسرانه که در اظهارات ایشان وجود دارد، چنان که از متن مصاحبه نیز مشخص است، ایشان به مورد مشخصی اشاره نداشته و یک نگرانی عمومی از برخی از این احتمالات را بیان کرده است.»

بیانیه وزارت خارجه ایران می افزاید: «اسناد و شواهد کشورهای اروپایی که برای برخی از این ادعاهای این کشورها ارایه شده اند، اصلا قابل اثبات نیستند و اسناد متقنی به شمار نمی‌روند... این عملیات احتمالا توسط گروهک‌های معاند در خارج از کشور به گونه‌ای انجام می شود که به پای ایران نوشته شود.»

این بخش از بیانیه، از قضا تکرار اظهارات علی ماجدی است. سفیر تازه برگشته ایران از آلمان گفته بود اگر گروه‌های مخالف یا خودسر به نام ایران اقدام به انجام برخی عملیات‌های خراب کارانه می‌کنند، باید بتوانیم آن را اثبات کنیم و این اعتماد را به وجود بیاوریم که این اقدامات در حالی به اسم ایران صورت می‌گیرد که از سوی ایران انجام نشده است.

در خط پایانی بیانیه، وزارت امور خارجه ایران منابع و رسانه‌های خارجی را مورد انتقاد قرار داده است: «روابط عمومی وزارت امور خارجه به رسانه های خارجی و برخی خارج نشینان معلوم الحال که برداشت های دل خواه خود را از این مصاحبه به عمل آورده اند، توصیه می کند ذوق زده نشده و آرزوهای قلبی خود را به دیگران نسبت ندهند.»​

«اسدالله اسدی»، دیپلمات ارشد ایرانی در وین در کشور محل ماموریت علی ماجدی، یعنی آلمان بازداشت شده است. دستگیری این دیپلمات در زمانی رخ داد که ماجدی هنوز سفیر ایران بود. ماجدی گفته ایران نتوانسته است اسنادی را که اروپایی ها ارایه کرده‌اند، به راحتی رد کند.
بازداشت این دیپلمات هم زمان با سفر رسمی حسن روحانی به اتریش انجام شد اما با وجود این که بازداشت نماینده رسمی کشور میهمان می توانست منجر به لغو سفر از سوی رییس جمهوری ایران به وین شود، دیدار او بی اعنتا به این بازداشت، مطابق برنامه ریزی انجام شد.

اتهام طراحی قتل و حملات تروریستی به جمهوری اسلامی ایران از سوی کشورهای اروپایی از بهار امسال مطرح شده بود. با بالاگرفتن تنش ها در این باره، «کمال خرازی»، وزیر خارجه پیشین ایران که اکنون با حکم آیت الله «علی خامنه ای»، رییس «شورای راهبردی روابط خارجی» است، در سفری به پاریس، همانند علی ماجدی، احتمال دست داشتن افراد خودسر در چنین اقداماتی را محتمل دانسته بود.

در فرهنگ اصطلاحات جمهوری اسلامی ایران، «خودسر» به معنی مامور دولتی است که بدون فرمان مافوق و صرفا بر اساس تشخیص فردی دست به اقدامی می زند که هم خوان با نیت رهبر جمهوری اسلامی است که به دلیل موقعیت ویژه‌اش نمی تواند تمایلاتش را صورت عمومی به زبان بیاورد.

این اصطلاح در زمانی فراگیر شد که وزارت اطلاعات ایران با انتشار بیانیه ای در دوره ریاست جمهوری «محمد خاتمی»، گروهی از کارکنان و مدیران ارشد این وزارت خانه را در قتل های زنجیره ای روشن فکران و نویسندگان، دخیل معرفی کرد و آن ها را خودسر خواند؛ یعنی اقدامی که این افراد انجام داده‌اند، هرچند به نام حکومت بوده اما ماموریت برنامه ریزی شده نظام جمهوری اسلامی نبوده است.

در سال های بعد، حمله به تجمعات دانشجویی، به هم زدن سخن رانی افرادی در سطح نایب رییس مجلس شورای اسلامی و حتی ورود به سفارت خانه ها و اماکن دیپلماتیک های خارجی در تهران، هربار بیش تر از قبل متوجه افراد خودسر می شد.

 ورود این افراد به سفارت بریتانیا در تهران و خسارت گسترده به ساختمان این سفارت و اقامتگاه کارکنان آن، به قطع رابطه چهار ساله دو کشور منجر شد. مقام های دولتی و انتظامی بعدها خبر دادند که خروج این افراد از اقامتگاه دیپلماتیک بریتانیا پس از آن رخ داد که از دفتر آیت الله خامنه ای با آن ها تماس گرفته و پیام رهبر به آن ها ابلاغ شد. آیت الله خامنه ای چند ماه پس از این واقعه که به محکومیت ایران از سوی «شورای امنیت» سازمان ملل هم منجر شد، «احساسات» افرادی که وارد سفارت شده بودند را ستود اما از عمل آن ها به صورت ملایمی انتقاد کرد.

چند ماه پس از آن، به دنبال اعدام یک روحانی شیعه توسط حکومت عربستان سعودی، این بار گروهی دیگر به سفارت این کشور در تهران حمله کردند و آن را آتش زدند. کنسول گری عربستان سعودی در مشهد نیز پس از آن مورد حمله قرار گرفت. این بار اعلام شد گروهی از افراد خودسر شامل اعضای بسیج و گروهی روحانی این حمله را انجام داده اند.

روحانی‌های متهم در دادگاه ویژه روحانیت و دیگر متهمان در دادگاه عمومی محاکمه شدند. عربستان روابط خود را با ایران از سه سال پیش تاکنون به دلیل این حمله قطع کرده اما با گذشت سال ها از زمان برگزاری دادگاه، حکم متهمان، حتی برائت احتمالی آن ها اعلام نشده است.
آیت الله خامنه‌ای این بار درباره متهمان به حمله به سفارت عربستان گفته بود: «عقل و فهم همین جوانان انقلابی و حزب اللهی و تحلیل آن ها در مورد مسایل، در موارد زیادی از برخی بزرگ‌ترها بهتر است. نباید این جوانانی که سینه چاک انقلاب و اسلام هستند، به بهانه حمله به سفارت عربستان و یا قبل تر، حمله به سفارت انگلیس که هر دو به ضرر کشور و اسلام است و بنده هم بدم آمد، تضعیف شوند و مورد تهاجم قرار گیرند.»

در اوایل استقرار حکومت جمهوری اسلامی، عملیات قتل و ترور افراد مختلف در خارج از کشور، به ماموران نظام نسبت داده می شد. قتل «شاپور بختیار»، آخرین نخست وزیر دوران پهلوی را جمهوری اسلامی حتی به صورت تلویحی پذیرفت اما پس از ماجرای ترور در رستوران «میکونوس» در آلمان، به نظر می رسید که دامنه رفتار خودسر به داخل ایران محدود شده است.
اما آیت الله خامنه ای سال گذشته، پس از انتخابات ریاست جمهوری که به پیروزی «حسن روحانی» منجر شد، از طرف داران خود خواست در مواجهه با مسایل کشور، از جمله موضوعات فرهنگی «آتش به اختیار» عمل کنند.

این احتمال که افرادی بر اساس تشخیص فردی خود دست به اقداماتی بزنند که منجر به هزینه های پیش بینی نشده مثل بحران کنونی در روابط ایران و اروپا بشود، منتفی نیست اما حمایت مستمر و سازمان یافته رهبر ایران و نهادهای نزدیک به او از این افراد، استدلال هایی از این دست که این رفتارها خودسرانه اند و حکومت جمهوری اسلامی نمی تواند مسوولیت آن ها را بپذیرد، اگر نگوییم محال، به شدت دشوار و باورناپذیر می نماید.

مطالب مرتبط:

۵۰ سال حضور ایران در وین؛ از ریاست شورای حکام تا دستگیری دیپلمات