«ابراهیم رئیسی» دو سال پس از شکست در انتخابات ریاست جمهوری، به عنوان رییس قوه قضاییه ایران منصوب شد و به جای قوه مجریه، قوه قضاییه را در دست گرفت. او برخلاف پنج رییس پیشین این قوه، پیش از رسیدن به این سمت، سابقه فعالیت در دستگاه قضایی را دارد.
رییسی همچنین اولین رییس قوه قضاییه است که پیش از تصدی این سمت، جایگاه حوزوی جدی نداشته است. برخلاف دیگر روسای قوه قضاییه، او از حدود ۱۸ سالگی حوزه علمیه را ترک کرده و در ساختار سنتی آن درس نخوانده است. رییس جدید قوه قضاییه برعکس روسای سابق که درس خارج خود را نزد چند مرجع تقلید و روحانی شاخص گذرانده‌‌اند، او تنها در درس خارج فقه رهبر جمهوری اسلامی و آیت‌الله «مجتبی تهرانی» حضور یافته است.
رییسی دیپلم دبیرستان ندارد اما در شرح زندگی او در سایت شخصی وی نوشته شده که با اتمام دوره سطح حوزه، به دوره کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی راه یافته و پس از دفاع از پایان نامه خویش با عنوان «ارث بلا وارث» در سال ۱۳۸۰، با قبولی در کنکور دکترای مدرسه عالی «شهید مطهری»، در رشته فقه و حقوق خصوصی ادامه تحصیل داده است.
با استانداردهای آموزشی ایران، نمی‌توان در این شرح حال روند کامل تحصیلی او را تا دوره دکترا پیدا کرد اما با همین مدرک دکترای فقه و اصول، در دانشگاه تدریس می‌کند. او در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای «دانشگاه امام صادق»، مدرسه عالی شهید مطهری و دانشگاه آزاد اسلامی به تدریس دروس تخصصی فقه قضا، فقه اقتصاد، اصول فقه و قانون مدنی می‌پردازد.
ابراهیم رییسی متولد ۱۳۳۹ در مشهد است. در پنج سالگی پدرش که روحانی بود، فوت می‌کند. خودش می‌گوید: «من به یتیمی بزرگ شدم. درد فقر را نشنیدم، لمس کردم.»
ورود به قوه قضاییه در ۱۸ سالگی
او سابقه جدی فعالیت علیه حکومت شاه را ندارد و شاید تنها اقدام انقلابی وی، سر زدن به آیت‌الله علی خامنهای در زمان تبعید در ایرانشهر بوده است.
پس از پیروزی انقلاب، رییسی درحالی که حدود ۱۸ سال سن داشت، وارد ساختار قوه قضاییه شد. او از ابتدا مامور برخورد با گروه‌های مخالف حکومت بود و البته نام برخی از سرکوب‌هایش را اقدامات فرهنگی گذاشته است. در وبسایت شخصی او آمده است: «به دنبال شورش‌های مارکسیستی و ایجاد مشکلات متنوع در مسجد سلیمان، به همراه گروهی از طلاب در قالب فعالیتهای فرهنگی به آن منطقه رفت. پس از بازگشت از مسجد سلیمان، مجموعه سیاسی-عقیدتی پادگان آموزشی صفر- دو در شاهرود را تأسیس و برای مدت کوتاهی آن را اداره کرد.»
در این وبسایت به دوره دادیاری او در کرج که سال ۱۳۵۷ و هنگامی که ۱۸ سال بیشتر نداشت، اشاره‌‌ای نشده است. دو سال بعد، هنگامی که ۲۰ ساله بود، به سمت دادستان انقلاب کرج ارتقا یافت. این شهرستان به دلیل وجود باغ‌ها و کاخ‌های برخی از اعضای خانواده پهلوی و همچنین وجود برخی از گروه‌های مسلح مخالف حکومت، شهر مهمی محسوب می‌شد. در سایت رییسی نوشته شده که او به «حمیدرضا پهلوی»، آخرین فرزند رضاشاه که ایران را ترک نکرده و زندانی شده بود، مرخصی داده است.
رئیسی همچنین با حفظ سمت دادستانی کرج، از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۳ دادستان همدان هم بود. او در سال ۱۳۶۳ به سمت معاون گروهکی «علی رازینی»، دادستان انقلاب مرکز منصوب شد. در سال ۱۳۶۴ هم به عنوان جانشین دادستان انقلاب تهران انتخابش کردند. گفته شده که انتقال «نورالدین کیانوری»، دبیرکل «حزب توده» و «مریم فیروز» همسرش از زندان به خانه امن وزارت اطلاعات با دستور رئیسی انجام شده است.
او هنگام اعدام‌های تابستان ۱۳۶۷هم معاون دادسرای انقلاب اسلامی بود و در پیوند با این سمت، یکی از چهار عضو اصلی هیات تصمیمگیر درباره اعدام دسته جمعی زندانیان سیاسی شد.
پس از درگذشت روحالله خمینی، ابراهیم رئیسی با حکم رییس وقت قوه قضاییه، به سمت دادستان تهران منصوب شد و از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۳، به مدت پنج سال این مسوولیت را برعهده داشت.
سال ۱۳۷۴ با ریاست «محمد یزدی» بر قوه قضاییه، ابراهیم رییسی هم رییس سازمان بازرسی کل کشور شد. او سال ۱۳۸۳، در زمان ریاست «محمودهاشمی شاهرودی» بر قوه قضاییه، معاون اول این قوه شد. پیش از رییسی، «حسینعلی نیری»، دیگر عضو کمیته تصمیمگیر در اعدام‌های ۱۳۶۷، معاون اول قوه قضاییه بود. «صادق لاریجانی» نیز در دوره اول ریاست خود بر قوه قضاییه، رئیسی را در سمت معاون اول ابقا و در دوره دوم، «غلامحسین محسنی اژه‌‌ای» را به این سمت منصوب کرد. در این دوره، گزارش‌هایی درباره برخی اختلافات بین لاریجانی و رئیسی منتشر شد.
این سمت از این جهت اهمیت داشت که صادق لاریجانی پیش از انتصاب به سمت رییس قوه قضاییه، سابقه‌‌ای در این قوه نداشت و بخش عمده‌‌ای از اقدامات را معاون اول انجام می‌داد.
پاسخ به نامه کروبی
یکی از مهم‌ترین اتفاقات در این دوره، اعتراضات به انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ بود. رئیسی پاسخ به نامه‌‌ای که «مهدی کروبی» درباره آزار جنسی دستگیرشدگان در جریان اعتراض پس از انتخابات نوشت، گفت: «مستندات و مدارکی برای تایید ادعای آزار جنسی وجود نداشته...ادعاهای مطرح شده عاری از حقیقت است و با کسانی که با نشر اکاذیب و ایراد تهمت و افترا موجب تشویش اذهان عمومی و هتک حیثیت و اعتبار نظام شدهاند، برخورد قاطع صورت میگیرد.»
رئیسی سال ۱۳۹۳ تا اسفند ۱۳۹۴ نیز به عنوان دادستان کل کشور جایگزین غلامحسین محسنی اژه‌‌ای شد که به جای او به عنوان معاون اول قوه قضاییه منصوب شده بود. گفته می‌شود که این دو نفر به همراه «علی خلفی»، رییس حوزه ریاست قوه قضاییه، مثلث سه نفره‌‌ای هستند که این قوه را می‌گردانند.
ابراهیم رئیسی از سال ۱۳۹۱ تا کنون نیز دادستان ویژه روحانیت است و پس از پخش فایل صوتی آیت الله «حسینعلی منتظری»، این دادسرا «احمد منتظری» را احضار و برای او حکم زندان صادر کرد. اما پس از درخواست آیت الله «موسی شبیری زنجانی» از رهبر جمهوری اسلامی، این حکم اجرا نشد.
رئیسی در سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ با حفظ سمت‌های خود، دادستان کل کشور شد. او پس از فوت «ناصر واعظ طبسی» در سال ۱۳۹۴، به سمت تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد، درحالی که پدرزنش امام جمعه مشهد بود.
با وجود سوابق قضایی بالای رئیسی، او درفضای سیاسی عملا با انتصاب به تولیت آستان قدس رضوی مطرح شد. رئیسی از اعضای «جامعه روحانیت مبارز» بود اما هیچگاه در فضای سیاسی به صورت جدی مطرح نشده بود.
حجتالاسلام، آیت‌الله شد
از مهرماه ۱۳۹۵، به مدت چند ماه وبسایت شخصی و اینستاگرام تولیت آستان قدس رضوی از ابراهیم رئیسی به عنوان آیت‌الله یاد میکردند. این اقدام در کنار اقدامات دیگری، از جمله دیدار با فرماندهان سپاه و دریافت گزارش از آن‌ها، از نظر برخی از تحلیلگران، به عنوان مطرح شدن او به عنوان گزینه جایگزینی آیت الله خامنهای تعبیر شد. هر چند که پس از نامزدی رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری، این تحلیل خدشه پیدا کرد.
ورود رئیسی به انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶ یک اتفاق غیرمنتظره برای نزدیکان «حسن روحانی» بود. شاید به همین دلیل برخی از اصولگرایان بر روی پیروزی او حساب باز کرده بودند. روحانی نیز درمقابل گفت که نتیجه عملکرد رئیسی در ۳۸ سال گذشته تنها اعدام و زندان بوده است.
از سوی دیگر، رئیسی نتوانست جریان جدید سیاسی را در انتخابات ریاست جمهوری ایجاد کند. شعارهای او نیز به نوعی تقلید از شعارهای «محمود احمدینژاد» محسوب می‌شدند. مشاوران اقتصادی او، «فرهاد رهبر» و «مسعود میرکاظمی»، از مدیران اقتصادی محمود احمدی نژاد بودند. سخنان اقتصادی رئیسی در مناظره‌های انتخاباتی مورد تمسخر «اسحاق جهانگیری»، یکی از رقبای او قرار گرفت. «مصطفی میرسلیم» نیز وعده‌های او برای پرداخت یارانه چندین برابر را امکانناپذیر توصیف کرد.
ابراهیم رئیسی پس از انتخابات ریاست جمهوری همچنان در فضای سیاسی فعال ماند. او با به روز کردن سایت اختصاصی خود در مقام تولیت آستان قدس رضوی، سعی داشته است با اقشار مختلف جامعه ارتباط برقرار کند. رئیسی در سفر به شهرستان‌های مختلف کشور، با مردم دیدار می‌کند. او بتازگی سفری به کرمان داشته است.
رئیسی و زنان
رئیسی در سال ۱۳۶۲، در سن ۲۳ سالگی با «جمیله سادات علمالهدی»، دختر ارشد «سیداحمد علمالهدی» ازدواج کرد. در آن زمان، علمالهدی رییس کمیته انقلاب اسلامی منطقه یک تهران بود؛ کمیته‌‌ای که مخالفان سیاسی، از جمله اعضای «سازمان مجاهدین خلق» را به شدت سرکوب می‌کرد.
در فیلم انتخاباتی دوازدهمین دوره ریاست جمهوری، رییسی هنگام صحبت درباره برنامه‌هایش در حوزه زنان، به عملکرد خود درباره خانواده‌‌اش اشاره کرد تا بگوید: «زن‌ها باید کار و شغل در شان داشته باشند و در اجتماع نقشآفرین باشند.»
او در این فیلم گفت: «اول ازدواجم با خانمم، ایشان خیلی علاقه به تحصیل داشت. به من گفت که "اجازه می‌دهید" درس بخوانم، گفتم حتما. ایشان دکترای تعلیم و تربیت دارد و یکی از همکاران شورای انقلاب فرهنگی است.»
جمیله علمالهدی دانشیار رشته فلسفه علوم تربیت «دانشگاه شهید بهشتی» تهران، رییس سابق پژوهشگاه علوم انسانی و رییس کمیسیون تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی است. آن‌ها دو دختر دارند که هر دو ازدواج کرده‌اند. در همان ایام انتخابات، ویدیویی از سخن‌رانی همسر ابراهیم رئیسی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد که او را در حالی که به زبان انگلیسی اشتباه و با اضطراب سخن‌رانی می‌کرد، نشان می‌داد.
رئیسی نه تنها اعتقاد دارد که همسرش باید از او اجازه تحصیل بگیرد و فعالیت زنان را به «کار و شغل در شان» محدود می‌کند بلکه به جداسازی جنسیتی نیز اعتقاد دارد. او مردادماه ۱۳۹۳ در جمع خبرنگاران درباره اجرای طرح تفکیک جنسیتی در شهرداری تهران گفت: «به نظر من این کار حرکت بسیار خوبی است. زیرا قاطبه زنان برای انجام یک کار بهتر به یک فضای کاملاً آرام و مناسب نیازمند هستند.»
رئیسی نخستین دبیر ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر کشور هم بوده است. او یکی از نیروهای سرکوب جمهوری اسلامی بوده و پس از سال‌ها برخورد شدید با مخالفان، هنوز در ۵۸ سالگی از جوان‌ترین مقام‌های رده بالای جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود. رهبر جمهوری اسلامی با انتصاب او امیدوار است که چهره‌‌ای «پاکدست» و «قاطع» از قوه قضاییه نمایش دهد؛ به ویژه این که قوه قضاییه در وضعیت پس از تحریم‌ها قرار است در موضوعات اقتصادی برخورد شدیدی از خود نشان دهد.
برخلاف صادق لاریجانی، درباره شخص رئیسی و اطرافیانش کمتر گزارشی درباره فساد اقتصادی منتشر شده است. رسانه‌های اصول‌گرا در ایام انتخابات ریاست جمهوری بر پاکدستی فردی که هزاران میلیارد تومان سرمایه و درآمد آستان قدس را در اختیار گرفته است، تاکید کردند.
او در فیلم انتخاباتی خود گفته بود که چند سال اجارهنشین بوده و سپس خانه‌‌ای خریده و از خانه‌هایی که از طرف دولت به مقامات فروخته می‌شده، استفاده نکرده است.
رئیسی در وضعیتی به سمت ریاست قوه قضاییه منصوب می‌شود که جمهوری اسلامی نگران شورش‌هایی از جنس شورش‌های دی ماه ۱۳۹۶ است. او شاید از این بابت نگرانی ندارد چرا که در صدور حکم اعدام و زندان طولانی مدت خبره است وعدد برایش معنا ندارد. اگر عمر جمهوری اسلامی همچنان برقرار باشد و ریاست رئیسی مانند روسای سابق ۱۰ ساله، او می‌تواند رکورد ۴۸ سال اعدام و زندان را در کارنامه خود ثبت کند.
انتصاب رئیسی به سمت ریاست قوه قضاییه تنها یک سال پس از شکست در انتخابات ریاست جمهوری، دهن کجی رهبر جمهوری اسلامی به حسن روحانی و انتخاب کنندگانش محسوب می‌شود. اما آیت‌الله خامنهای از مدت‌ها پیش دیگر حتی به حفظ ظاهر نیز اهمیت نمی‌دهد و چه بسا بر بی‌تاثیر بودن انتخابات بر محدوده قدرت خود اصرار هم دارد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر