فصل دوم
مجموعـه موقوفـات آسـتان قـدس رضـوی به عنـوان بـزرگ تریـن موقوفـه جهـان بـه دو بخش اموال منقول و غیر منقول تقسیم شده است.
اموال منقول شامل قرآ‌ن‌ها، کتاب خطی، جواهـرات، اشـیای نفیـس، ظـروف، پارچـه هـا، تابلوهـا و... است که بیشتر در مـوزه‌ها و خزانـه نگـهداری مـی‌شـود.
امـوال غیـرمنقـول هم شـامل املاک٬ اراضی، کشـتزارها، بـاغ‌ها، نهرها، ابنیه و عمارت‌ها هستند که هر کدام طبق مقررات خاص خود اداره می‌شود.
آسـتان قـدس رضـوی در اسـتان‌های مختلـف ایران دارای موقوفه اسـت شامل استان‌های خراسـان٬ گلستان٬ مازندران٬ گیلان٬ تهران٬ سمنان٬ قزوین٬ کرمان٬ یزد٬ خوزستان٬ فارس٬ اصفهان است.
براساس اعلام سال ۱۳۹۴ مقام‌های مسئول٬ آستان قدس رضوی در سراسر ایران ۸۰۰ هزار هکتار اراضی موقوفه داشته و ۴۳ تا ۴۵ درصد اراضی مشهد٬ موقوفات آستان قدس رضوی است.
این آستان در کشور‌های افغانستان٬ سوریه٬ آذربایجان و هنددوستان نیز دارای برخی موقوفات است.
موقوفات آستان قدس به دو صورت موقوفات مصارف خاص و مصارف مطلقه تقسیم می‌شود که این تقسیم‌بندی از وقفنامه ها استخراج شده است.
بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷ نیز تولیت آستان قدس رضوی به گروهی از کارشناسان حوزوی و دانشگاهی ماموریت دادند تا همه وقفنامهها را مورد مطالعه قرار داده و شناسنامه‌ای برای آنها تنظیم کنند که امروز وقف مطلق و یا خاص بودن موقوفات براساس همان شناسنامه ها مشخص می‌شود.
در وقفنامه‌های با مصرف مطلق٬ درآمد موقوفه با تشخیص تولیت در حرم هزینه می‌شود٬ اما در موقوفات با مصرف خاص که واقف تعیین کرده٬ آستان قدس موظف است براساس نیت واقف عمل کند.
آن‌طور که مقام‌های آستان قدس می‌گویند٬ در آمد موقوفات این آستان دقیق نیست چراکه به گفته آنها بیشتر در آمد‌های حوزه کشاورزی، دامداری و سپس عمران و آبادانی و واگذاری اراضی در چهار چوب اجاره است که با توجه به عوامل مختلف چون خشک‌سالی و کاهش آب و غیره شناور است.
معاونت املاک و اراضی آستان قدس رضوی
آستان قدس رضوی برای حفظ و نگهداری این موقوفات سال گذشته اقدام به ثبت مشخصات ۵۸۰ رقبه و دو هزار پلاک ثبتی خود در سامانه «حد‌نگار» کشور کرد.
مدیریت تمام این اراضی نیز بر عهده معاونت املاک و اراضی آستان قدس رضوی است. این معاونت براساس وظایف خود همواره با موضوع وقف و نیات واقفان و نیز ارباب رجوع ارتباط مستقیم دارد.
با توجه به گستردگی و پراکندگی موقوفات و اراضی آستان قدس رضوی ساختار اداری این معاونت به گونه‌ای طراح ریزی شده که به جز مدیریت‌های «حفاظت املاک و اراضی» و «فنی و واگذاری» که وظایف خاص خود را برعهده دارند، مدیریتی به نام آن منطقه تشکیل و کلیه امور مربوط به وقف، اجرای صحیح نیات واقفان و ... آن منطقه در آن انجام می شود.
بر همین اساس تاکنون هفت مدیریت در مجموعه معاونت املاک و اراضی تشکیل شده که هر یک بسته به نوع و گستردگی فعالیت خود شامل تعدادی ادارات زیرمجموعه هستند.
این معاونت همچنین سه سامانه اینترنتی دارد که بخشی از کار حفاظت و خرید و فروش‌ها را انجام می‌دهند.
معاونت املاک و اراضی یکی از چهار حوزه معاونت آستان قدس رضوی است که این وظایف را برعهده دارد:
۱- رسیدگی به کلیه امور اراضی شهری و مستغلات از قبیل حفظ اراضی و حراست از آنها و مشخص کردن اراضی قابل واگذاری و واگذاری اراضی در چهار چوب ضوابط و روش‌های اجرایی و پیشگیری و تحصیل حقوق موقوفه مترتب بر زمین‌های محدوده شهری.
۲- شناسایی، معرفی و پیگیری در تعقیب متخلفین و متجاوزین به حقوق موقوفه در اشکال مختلف تصرفات عدوانی، عدون از شرایط اسناد اجاره و عدم اجرای تعهدات مالی و نظایر آن.
۳- تعیین تکلیف اسناد مشمول قانون فسخ احداث و قانون ابطال اسناد فروش رقبات آب و اراضی موقوفه مصوب مجلس.
۴- رسیدگی به امور مستلزمات شهری آستان قدس رضوی
۵- ارائه خدمات مختلف به مستأجرین اراضی و مستغلات شهری از قبیل تجدید اجاره ها، تفکیک انتقال، اصلاح اسناد و انتقال آن بر اساس ضوابط و مقررات جدی.
۶- حفظ حدود و ثغور املاک وقفی و تثبیت وقفیت کلیه املاک وقف شده اعم از مزارع، باغات، مراتع، آبار، اشجار، انهار، چشمه‌ها و غیره.
۷- احیاء اراضی موقوفه و تحصیل درآمدهای متناسب به منظور تحقق هرچه کامل‌تر نیات واقفین
چارت سازمانی این معاونت و مسئول هر یک از مدیریت‌ها
- مدیریت املاک و اراضی ۱
مدیریت املاک و اراضی ۱ مشهد در قالب دو اداره٬ وظیفه پاسخگوئی به کلیه مستاجرین اراضی شهری شهر مشهد را به عهده دارد.
محدوده عملیاتی این مدیریت اراضی شهر مشهد بوده که روزانه پاسخگوی بخش عظیمی از مستاجرینی است که جهت دریافت خدمات املاکی خود به ادارات این مدیریت مراجعه می‌کنند.
عمده فعالیت‌های مدیریت املاک و اراضی ۱ در حوزه اراضی شهری با کاربریهای مختلف مسکونی٬ تجاری٬ صنعتی٬ آموزشی٬ بهداشتی٬ اداری٬نظامی٬ خدماتی و رفاهی است.
این فعالیت‌ها از طریق دو اداره زیرمجموعه این مدیریت شامل اداره ناحیه ۱ و اداره ناحیه ۲ و امور مستغلات صورت می‌گیرد.
اداره ناحیه ۱
اداره ناحیه یک آستان قدس رضوی از نظر ساختار تشکیلاتی جزء حوزه معاونت املاک و اراضی آستان قدس رضوی و زیر مجموعه مدیریت املاک و اراضی ۱ مشهد است.
این اداره متشکل از مناطق ۱ و ۲ اراضی بوده که در مجموع دارای ۱۸ کارشناس مسئول منطقه، کارشناس اراضی، حسابدار وصول، نماینده محاضر و ... است.
حوزه استحفاظی و پراکندگی جغرافیایی حوزه عملکرد این اداره منطبقبر مناطق یک تا شش شهرداری مشهد است.
انجام اقدامات لازم جهت درخواست و تکمیل پرونده متقاضیان انتقال، تفکیک، تجمیع، صلح، تجدید اجاره و ابتدا به ساکن، بررسی و ارسال جواب استعلام مربوط به نهادها و ادارات ذیربط اعم از درون سازمان و خارج از سازمان پیرامون امور مستاجرین موقوفه، آستان قدس رضوی و انجام امور مربوط به تنظیم قراردادهای اجاره، نقل و انتقالات و .... آن از مهمترین وظایف و امور محوله به این اداره است.
اداره ناحیه ۲ و امور مستغلات
اداره ناحیه دو و امور مستغلات آستان قدس رضوی از نظر ساختار تشکیلاتی جزء حوزه معاونت املاک و اراضی آستان قدس رضوی و زیر مجموعه مدیریت املاک و اراضی ۱ مشهد است.
این اداره متشکل از مناطق ۳ و ۴ اراضی و بخش مستغلات بوده که در مجموع دارای ۱۷ کارشناس مسئول منطقه، کارشناس مستغلات، کارشناس اراضی، حسابدار وصول، نماینده محاضر و ... است.
حوزه استحفاظی و پراکندگی جغرافیایی حوزه عملکرد این اداره منطبق بر مناطق شش تا ۱۱ شهرداری مشهد است.
- مدیریت املاک اراضی ۲
با توجه به گسترش روزافزون شهر مشهد، اداره املاک مشهد و حومه سابق از سال ۱۳۸۹ به «مدیریت املاک و اراضی۲ مشهد» ارتقاء یافت.
این مدیریت که در قالب دو اداره ناحیه سه و چهار فعالیت می‌کند، وظیفه کلیه امور املاک و اراضی شامل تنظیم سند، تجدید اجاره، نقل و انتقالات و همچنین امور کشاورزی و منابع آب و... را در شهرستان مشهد و شهرستان بینالود (طرقبه و شاندیز) بر عهده دارد.
با توجه به ورود به محدوده اراضی زراعی و تغییر بهره‌برداری آنها و ساخت و سازهای فراوان در حومه شهر مشهد، تعیین تکلیف تصرفات و صدور سند اجاره خریداران قولنامه‌ای از عمده فعالیت‌های این حوزه است.
حوزه استحفاظی این مدیریت با مساحتی بالغ بر ۶۰ هزار هکتار شامل ۹۱ رقبه که از مجموع ۹۱ رقبه، ۳۶ رقبه در حوزه استحفاظی اداره ناحیه سه و ۵۵ رقبه در حوزه استحفاظی اداره ناحیه‌ی چهار این مدیریت قرار دارد.
علاوه بر رقبات موقوفه در حوزه مدیریت املاک و اراضی ۲ مشهد، تعداد ۱۹۶ حلقه چاه، هفت رشته قنات و سه مورد حق آبه از سدها (سد کارده، سد طرق و بند گلستان) وجود دارد.
از کل اراضی مدیریت املاک و اراضی ۲ مشهد حدود هفت هزار هکتار در محدوده طرح‌های تفصیلی مشهد، شاندیز و طرقبه و همچنین طرح مجتمع های صنعتی شامل شهرک‌های صنعتی واقع در مزارع طرق ،گازرگاه،کنه بیست و منزل آباد است و حدود ۶۰ روستا با مساحتی بالغ بر چهار هکتار اراضی در محدوده طرح هادی شامل کاربریهای غیر زراعی در رقبات مدیریت املاک و اراضی دو مشهد واقع شده است.
اداره ناحیه ۳
حوزه فعالیتی این اداره در رقبات موقوفه حومه شمال و شرق مشهد است که ۳۶ رقبه را با مساحت حدود ۲۷ هزار هکتار را شامل می‌شود و وظیفه تنظیم سند، تجدید اجاره و نقل و انتقالات و ... را با توجه به تغییر کاربری اراضی حومه شهر مشهد و تبدیل بسیاری از اراضی زراعی به مسکونی، صنعتی و باغداری و غیره را بر عهده دارد.
اداره ناحیه ۴
حوزه فعالیتی این اداره در رقبات موقوفه حومه شمال و شرق مشهد است که ۵۵ رقبه را با مساحت حدود ۳۳ هزار هکتار را شامل می‌شود.
- مدیریت فنی و واگذاری زمین
مدیریت فنی و واگذاری زمین آستان قدس رضوی یکی از مدیریت های زیرمجموعه معاونت املاک و اراضی آستان قدس رضوی و شامل سه اداره «واگذاری املاک و اراضی»٬ «نقشه برداری» و «امور ثبتی» با حدود ۵۵ نفر پرسنل تحت مدیریت است که از سال ۱۳۹۰ تشکیل شده است.
امور محوله ادارات زیر مجموعه این مدیریت شامل مشخص کردن اراضی قابل واگذاری و آماده سازی آنها در چارچوب ضوابط و روش های اجرایی، ارائه خدمات در زمینه وصول حق تقدیمی، تنظیم و تایید اعتبار نامه اشخاص و تشکیل پرونده قطعات جهت تنظیم سند، استقرار بانک اطلاعات و املاک و استفاده از فناوری‌ها و نرم‌افزارهای نوین در خصوص جغرافیای املاک و اراضی آستان قدس رضوی است.
نقشه‌برداری، تایید کروکی و اطلاح اسناد املاک و اراضی آستان قدس رضوی، تهیه و به روز رسانی اطلاعات مربوط به طرح‌ها و پروژههای آماده سازی و واگذاری و انطباق آن با پروژههای عمرانی شهری و تهیه و تدوین بودجه سالیانه از دیگر وظایف این مدیریت است.
اداره نقشه‌برداری
نقشه برداری آستان قدس رضوی از جمله اداراتی است که با سابقه‌ای بیش از ۷۰ سال در ارتباط مستقیم با اربابان رجوع، سایر ادارات آستان قدس رضوی و دیگر نهادهای زیربط مانند شهرداری، ثبت اسناد، مسکن و شهرسازی، منابع طبیعی و ... است.
از جمله فعالیت های این اداره در بخش اجرایی شامل نقشه برداری ثبتی، حقوقی، کارشناسی نقشه برداری قطعات مشتمل بر مسکونی تا قطعات با وسعت چند صد هکتار و تحویل زمین، همکاری با هیئت‌های کارشناسی دادگاه، تهیه نقشه‌های توپوگرافی، پروفیل طولی و عرضی و نقشه‌های پلان معماری و در بخش کنترل و نظارت شامل نظارت بر فعالیت‌های پیمانکاران و مشاوران امور مختلف نقشه برداری زمینی، ممیزی حوزه‌های مختلف است.
اداره نقشه برداری آستان قدس رضوی به عنوان تنها متولی تولید اطلاعات مکانی و توصیفی با متوسط سالیانه ۱۹ هزار کروکی و نقشه تولیدی در سطح آستان قدس رضوی ایفای نقش می‌کند.
اداره واگذاری املاک و اراضی
این اداره وظایفی همچون مشخص کردن اراضی قابل واگذاری و آماده‌سازی و انطباق آنها با ضوابط و روش‌های اجرایی و پروژههای شهری، ارائه خدمات در زمینه وصول حق تقدیمی، تنظیم و تأیید اعتبار نامه اشخاص و تشکیل پرونده قطعات جهت تنظیم سند و مشارکت در طرح‌های مربوط به آماده سازی اراضی را بر عهده دارد که فعالیت این اداره در دو بخش کلی واگذاری و آماده سازی املاک و اراضی صورت می‌گیرد.
اداره امور ثبتی
اداره امور ثبتی، پیش‌تر به عنوان (بخش امور ثبتی) در اداره نقشه برداری و امور ثبتی و زیرمجموعه معاونت املاک و اراضی آستان قدس رضوی فعالیت می‌کرد٬ اما از سال ۱۳۸۴ با تصویب چارت سازمانی معاونت امور حقوقی و موقوفات، این اداره در زیرمجموعه معاونت مذکور شروع به فعالیت کرد و از آذرماه ۱۳۹۳ به حوزه مدیریت فنی و واگذاری زمین الحاق شد.
این اداره با استفاده از کارشناسان ثبتی و به کارگیری نیروهای تحصیل کرده در رشته حقوق و فقه و مبانی حقوق اسلامی در جهت تثبیت مالکیت رقبات موقوفه و همچنین افراز و تفکیک سهمی موقوفه در اراضی مشاعی و اخذ اسناد مالکیت فعالیت می‌کند.
دفاع از حقوق موقوفه در دعاوی حقوقی و کیفری همکاری مؤثری با اداره محاکمات و وکلای دعاوی آستان قدس رضوی دارد و در اجرای قرارهای کارشناسی و معاینه محل و همچنین بررسی نظریات ابرازی کارشناسان منتخب دادگاه و احکام صادره از جهت انطباق با سوابق ثبتی با اداره محاکمات از جمله فعالیت‌های این اداره است.
ـ مدیریت املاک و اراضی شهرستانها
مدیریت املاک و اراضی شهرستانها زیر مجموعه حوزه معاونت املاک و اراضی آستان قدس رضوی است که خود متشکل از ۱۰ اداره املاک و اراضی به این شرح است:
۱- اداره املاک و اراضی شهرستان تربت حیدریه
۲- اداره املاک و اراضی شهرستان کاشمر(خلیل اباد- بردسکن)
۳- اداره املاک و اراضی شهرستان فریمان(تربت جام – تایباد)
۴- اداره املاک و اراضی شهرستان درگز
۵- اداره املاک و اراضی شهرستان نیشابور(سبزوار)
۶- اداره املاک و اراضی شهرستان قوچان(فاروج- شیروان)
۷- اداره املاک و اراضی شهرستان اسفراین(بجنورد- جاجرم)
۸- اداره املاک واراضی استان گیلان
۹- اداره املاک و اراضی استان گلستان و مازندران
۱۰- اداره املاک و اراضی استان اصفهان و فارس
عمده فعالیت حوزه مدیریت املاک و اراضی شهرستانها در زمین‌های کشاورزی، باغداری، فرهنگی و واگذاری اراضی با کاربری، زراعی، مسکونی، تجاری، صنعتی به متقاضیان با محوریت عمل به نیات واقفینو حفظ، صیانت و احیاء و آبادانی اراضی موقوفات است.
مهمترین وظایف این ادارات به این شرح است:
-حفاظت و صیانت از اراضی رقبات وقفی حوزه استحفاظی و جلوگیری از تضییع حقوق موقوفه با به کارگیری مامورین حفاظت و تامین وسایل و امکانات مورد نیاز جهت گشت زنی
- تعیین مال الاجاره ( ابتدا به ساکن/ تجدید اجاره/ تجدید نظر) اراضی کشاورزی و انجام امور مربوط به نرخ گذاری املاک، مستغلات و تعیین محاسبه نرخ محصولات و فرآورده‌های کشاورزی املاک و اراضی شهرستانها
- تنظیم قراردادهای اجاره، تجدید اجاره، انتقال، تفکیک برای اراضی کشاورزی، باغی، مسکونی و تجاری
- پیگیری امور مربوط به حفر، تغییر محل، کف شکنی و برقی کردن چاه‌های کشاورزی موقوفه
- تحصیل درآمد از رقبات مورد اجاره مستاجرین و تدوین ساز وکار مناسب برای تادیه بدهی‌های معوقه مستاجرین
- انجام مطالعات امکان سنجی و شناسایی پتانسیل‌های بالقوه حوزه املاک و اراضی شهرستانها جهت ارتقاء و بهره وری و ارزش افزایی
- مدیریت حفاظت و اجرای موقوفات
مدیریت حفاظت املاک و اراضی یکی از مدیریت‌های هفتگانه حوزه معاونت املاک و اراضی آستان قدس رضوی است که دارای چهار پایگاه حفاظت املاک و اراضی است.
حوزه مدیریت حفاظت املاک و اراضی آستان قدس رضوی متشکل از کارکنانی با تخصص‌های گوناگون در امور حقوقی و ثبتی، انتظامی و قضایی، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، نقشه برداری و کشاورزی است.
این افراد در قالب اکیپ‌های گشتی ساماندهی و ه بصورت میدانی و شبانه روزی امر صیانت از موقوفات را انجام برعهده دارند.
تعیین تکلیف تصرفات قدیمی و فاقد سند اجاره معتبر و رسمی از آستان قدس رضوی نیز از جمله وظایف این حوزه مدیریت است.
فعالیت‌های این حوزه مدیریت با محوریت اقدامات پیش‌گیرانه، حفاظتی و مراقبتی است.
پایگاه شماره یک
پایگاه شماره یک حفاظت املاک و اراضی آستان قدس رضوی در جنوب شرقی مشهد قرار دارد و برخوردار از شش اکیپ حفاظت است.
این پایگاه دارای حوزه استحفاظی وسیعی به مساحت ۲۴۵۴۰ هکتار است که مناطقی همچون پلاک‌های ثبتی طرق، بازه آبشر، معجونی،خلج، محمدآباد گل خطمی، ده غیبی و کلاته برفی، عارفی، کرتیان سربند، الندشت، گودسلوک، عسگریه، علی کوری، اردمه، قسمتی از اراضی خیابان و ... را شامل می‌شود.
پایگاه شماره دو
پایگاه شماره دو حفاظت املاک و اراضی آستان قدس رضوی در شهر ییلاقی طرقبه، قرار داشته و برخوردار از شش اکیپ حفاظت است.
این پایگاه دارای حوزه استحفاظی به مساحت ۹۰۴۷ هکتار است که مناطقی همچون پلاک‌های ثبتی چاه خاصه، منزل‌آباد، حاجی‌آباد، مردارکشان، سورون، خین چماقی، شمس‌آباد، عاشقان، کلاته برفی، آبکوه، خایقان، سمزقند، احمد‌آباد ملک آباد، ذکریا، بیلدر، داغستان طرقبه، مایان، قطعات تحویلی در اراضی کلاته سید علی، نصوح آباد بازه طلخان، سر برغ بیلدر، طرقبه پلاک‌های ۳۵ و ۳۳ و ۲۳ فرعی طرقبه، حضرتی، مایان و ... را شامل می‌شود.
پایگاه شماره سه
پایگاه شماره سه حفاظت املاک و اراضی آستان قدس رضوی در بخش شرقی شهر مشهد قرار داشته و برخوردار از شش اکیپ حفاظت است.
این پایگاه دارای حوزه استحفاظی وسیعی به مساحت ۲۴۸۱۵ هکتار است که مناطقی همچون پلاک‌های ثبتی خیابان، شادیشه، چاقه و نظریه، محرابخان، پایین خیابان، التیمور، کنه بیست، شادکن، قاسم آباد، جلالی، حلوایی، کج درخت، سیس آباد، نوکاریز، قوزقان، ابراهیم آباد، چلاقی، خدربیک، سنگور، دشت تبادکان، سلیم آباد، حسین آباد خواجه ربیع و... را شامل می‌شود.
پایگاه شماره چهار
پایگاه شماره چهار حفاظت املاک و اراضی آستان قدس رضوی در بخش شمال غربی مشهد قرار داشته و برخوردار از شش اکیپ حفاظت است.
این پایگاه دارای حوزه ی استحفاظی وسیعی به مساحت ۸۹۸۸ هکتار است که مناطقی همچون پلاک‌های ثبتی کشف، خارستانک، پرکن آباد، امیر آباد، مهدی آباد، کلاته مؤذن ها، نصرآباد، کنوگرد، کلاته بوغا، رزان، گوجگی، عوضی، ماریان، بایره حسینی، کلاته هندو، گوارشکان، اخنجان، اسماعیل آباد، خرق، فارمد، گازرگاه، ده مظفر، زیرکن، شوراب، ماریان، آسیاب التیمور ،خین عرب و ... را شامل می‌شود.
ـ مدیریت املاک و اراضی سرخس
شهرستان سرخس در شمال شرق استان خراسان رضوی و به فاصله ۱۸۲ کیلومتری از شهر مشهد واقع شده است.
آستان قدس رضوی در این محدوده بالغ بر ۵۰۰ هزار هکتار اراضی در اختیار دارد که از فاصله ۹۶ کیلومتری سرخس به مشهد با پلاک مزدوران اغاز و تا فاصله ۱۰۰ کیلومتری از شهر سرخس تا پلاک چهل کمان ادامه پیدا می‌کند و مالکیت حدود ۹۸ درصدی کل اراضی شهرستان سرخس را در اختیار دارد.
- مدیریت املاک و اراضی قزوین
آستان قدس رضوی در استان قزوین از سال ۱۳۵۸ زیر مجموعه دفتر مرکزی تهران بود که با توجه به موقعیت و مرغوبیت اراضی و حساسیت در منطقه از سال ۱۳۸۲ به صورت مدیریت و با تشکیل هیات اجرایی دارای دو اداره در قزوین و آبیک در جهت احیاء و حفظ موقوفه و استیفای حقوق موقوفه اقدام می‌کند.
اداره موقوفات در استان‌های قم، مرکزی، آذربایجان شرق و غربی و کردستان هم از سال ۱۳۹۴ برعهده این مدیریت قرار گذاشته شده است.
عمده فعالیت‌های مدیریت املاک و اراضی قزوین در حوزه اراضی شهری و روستایی با کاربریهای مختلف منجمله مسکونی، تجاری، صنعتی، آموزشی، بهداشتی، اداری، نظامی، خدماتی، رفاهی و.. بوده که در همین راستا از طریق دو اداره زیر مجموعه این مدیریت شامل اداره املاک و اراضی و اداره حفاظت فعالیت می‌کند.
عملکرد معاونت امور حقوقی موقوفات
هدف اصلی این معاونت، رسیدگی و مراقبت در امور دعاوی حقوقی و محاکماتی به منظور حفظ حقوق، حدود و تثبیت موقوفات است.
در واقع وظیفه اصلی این معاونت حفظ و حراست حقوقی از کلیه موقوفات آستان قدس رضوی به وسیله وکلا و حقوق‌دانان است.
این معاونت برای انجام وظایف و رسیدگی به امور محوله از دو مدیریت «امور حقوقی و ثبتی» و «امور موقوفات» تشکیل شده که هر کدام از این دو مدیریت تشکیلات رسمی خاص خودش را دارند.
۱-مدیریت امور حقوقی و ثبتی
وظیفه اصلی مدیریت امور حقوقی و ثبتی، رسیدگی حقوقی و قضایی به پرونده‌های مختلف آستان قدس رضوی در محاکم قضایی است.
آستان قدس رضوی می‌گوید این پرونده‌ها از جایی ناشی می‌شود که اشخاص حقیقی و حقوقی در اموال، رقبات و زمین‌های وقفی تصرفی ایجاد کرده و مانع عمل به نیت واقف شده‌اند.
آستان قدس رضوی پس از طرح شکایت علیه آن شخص حقیقی یا حقوقی از طریق مراجع قضایی پرونده را پیگیری می‌کند.
این مدیریت از چهار اداره تشکیل شده که هر کدام، وظایف خاصی دارند که در زیر به آن اشاره خواهد شد.
اداره محاکمات
شاخص‌ترین وظیفه این اداره بررسی حقوق و تهیه گزارش مقدماتی از اعلانات واحدهای مربوطه به دستور مدیریت حقوقی است. در واقع این اداره است که مستندات لازم حقوقی را برای طرح شکایت علیه یک شخص حقیقی یا حقوقی، جمع‌آوری می‌کند.
اداره امور اجرایی احکام
اداره امور اجرایی احکام، کار اداره قبلی را ادامه داده و تقاضای صدور اجرائیه نسبت به احکام و قرادادهای قطعیت یافته محاکم دادگستری به استناد و همچنین تقاضای صدور اجرائیه نسبت به اسناد رسمی لازم الاجرا، از طریق دوایر اداره ثبت محل را انجام می‌دهد.
اداره امور ثبتی
اداره امور ثبتی نیز کار اداره قبلی را کامل کرده و بر نحوه عملیات ثبتی و احقاق حقوق موقوفه نظارت می‌کند. مهمترین وظیفه این اداره احقاق حقوق موقوفه در تعامل با کارشناسان و بخش‌های مختلف ثبتی و نقشه‌برداری است.
در واقع این اداره به کمک کارشناسان نقشه‌برداری که دارد، تمام سعی و تلاش خود را در روشن کردن حدود و ثغور املاک موقوفه انجام می‌دهد.
اداره تنقیح مقررات و بررسی قراردادها
همان‌طور که از نام این اداره مشخص است، وظیفه اصلی این اداره بررسی قراردادها و تهیه و تدوین لوایح قانونی، تصویب‌نامه‌ها، اساسنامه‌ها و آئین‌نامه‌های مورد نیاز و ارسال آن به مراجع و ارگان‌های مربوطه است.
این اداره از طریق کارشناسانی که دارد یکی از حساس‌ترین مسؤولیت‌های آستان قدس رضوی را برعهده دارد.
۲- مدیریت امور موقوفات
مدیریت امور موقوفات، معاونت امور حقوقی و موقوفات، بخش دوم وظایف این معاونت که رسیدگی به امور موقوفات است را انجام می‌دهد.
این مدیریت با سه اداره‌ای که تحت پوشش خود دارد به محاسبات وقفنامهها رسیدگی می‌کند، موقوفات را شناسایی کرده و به کار ناظران و متولیان موقوفات نظارت می‌کند.
هرکدام از این وظایف سه گانه که عنوان شد را یکی از این سه اداره انجام می‌دهد.
اداره رسیدگی و محاسبات وقفنامه
از آنجایی که هر موقوفه هزینه‌ها، درآمدها و مصارف خاص خودش را دارد، اداره با این عنوان در مدیریت امور موقوفات شکل گرفته تا براساس نیات واقفین بودجه سالیانه هر موقوفه به صورت جدا و جمعی تنظیم و بر اجرایش نظارت شود. بنابراین به شکل خلاصه مهمترین وظیفه این اداره انجام تمامی عملیات‌های لازم برای برنامه‌ریزی و حسابرسی از موقوفات مختلف آستان قدس رضوی است.
اداره شناسایی موقوفات و امور وقف
همان‌طور که از نام این اداره بر می‌آید، شاخص‌ترین فعالیت این اداره اتخاذ تدابیر لازم در زمینه مطالعه و بررسی وضعیت تملک رقبات و موقوفات، برنامه‌ریزی در راستای گردآوری، تدوین و روزآمدسازی اطلاعات رقبات و موقوفات است.
از آنجایی که این وظیفه یک وظیفه تخصصی است، مسؤولان این اداره با کارشناسان و متخصصان امر، همکاری نزدیکی باید با یکدیگر داشته باشند.
اداره نظارت بر عملکرد متولیان و ناظران موقوفات
فعالیت‌های یک موقوفه در صورتی به شکل مورد نظر واقف انجام می‌شود که متولی یا ناظر آن موقوفه به وظایف و مسؤولیت‌هایی که برعهده دارد اشراف داشته و آنها را به درستی انجام دهد.
از طرفی درست انجام شدن این امور و عمل به نیات واقفین یکی از وظایف آستان قدس رضوی محسوب می‌شود و بر نحوه عملکرد متولیان این موقوفات نظارت می‌کند.
از آنجایی که این امر یک کار کاملاً مستقل و تخصصی است، یک اداره با همین عنوان در مدیریت امور موقوفات شکل گرفته است.
مهمترین عملکرد واحدهای این معاونت در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۶ به این شرح است
مطالب مرتبط:
شرکت‌ها و فعالیت‌های اقتصادی آستان قدس رضوی-فصل اول
تشکبلات موقوفات و رقبه‌ها آستان قدس رضوی-فصل دوم
موسسه‌های فرهنگی و آموزشی آستان قدس رضوی-فصل سوم
موسسه‌های اجتماعی، پزشکی و آموزشی آستان قدس رضوی-فصل چهارم
آستان قدس رضوی در دوران ابراهیم رئيسی- فصل پنجم
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر