سال ۱۳۹۷ را شاید بتوان سال اعتراضات کارگری نامید؛ سالی که کارگران در شهرها و استان‌های مختلف بارها و بارها نسبت به عدم پرداخت حقوق خود، نداشتن امنیت شغلی و خصوصی‌سازی تجمع‌های اعتراضی برگزار کردند. حرف اصلی آن‌ها یک جمله بود: «کار می‌کنیم، چرا حقوق نمی‌گیریم؟»
صدا و تصاویر اعتراضات کارگری به مدد شبکه‌های اجتماعی به طور وسیع منتشر و بسیاری از اقشار جامعه مثل معلمان با کارگران همصدا شدند. در این مجموعه گزارش، مروری داریم به مهمترین اتفاقات کارگری در استان‌هایی که بیشترین اعتراضات کارگری را در سال گذشته داشته‌اند.
استان خوزستان رکوردار برگزاری تجمعات کارگری است. در بخش نخست مرور اعتراضات کارگری، به تجمعات شهرستان‌های خوزستان پرداختیم. در این بخش مروری داریم بر تجمعات مرکز استان خوزستان؛ تجمع‌هایی که در سال گذشته بیش از دیگر تحصن‌ها و تجمع‌های عمومی افکار عمومی را به خود جلب کردند.
تجمع کارگران آبفای خوزستان
۱۴مهرماه ۱۳۹۷، جمعی از کارگران اداره آب و فاضلاب روستایی استان خوزستان در اعتراض به پرداخت نشدن هفت تا ۱۲ ماه مزد خود، مقابل ساختمان این اداره تجمع کردند. کارگران پارچه نوشته‌ای خطاب به مدیرعامل آب و فاضلاب استان به همراه داشتند که مطالباتشان بر آن نوشته شده بود. آن‌ها می‌گفتند: «در سال‌های اخیر دریافت منظم حقوق به دل‌مان مانده است.»
یکی از این کارگران گفته بود: «یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان حقوقمان است اما در هفت ماه گذشته پولی دریافت نکرده‌ایم و امرار معاش‌مان با دست‌فروشی و یا مسافرکشی می‌گذرد و درآمدش کفاف زندگی‌مان را نمی‌دهد.»
او از قراردادهایی حرف می‌زد که برای امضا به آن‌ها داده می‌شود و آن‌ها ناچار به پذیرش امضای آن هستند.
تجمع کارگران کارخانه قند و شکر تصفیه اهواز
دهم آذرماه ۱۳۹۷، کارکنان «کارخانه قندوشکر تصفیه اهواز» با حضور در مقابل استانداری خوزستان، خواستار پرداخت هشت ماه حقوق معوقه خود شدند.۳۰ نفر از این کارکنان پیش‌تر نیز با حضور در برابر ساختمان استانداری، خواستار مطالبات عقب افتاده خود شده بودند. مالکیت این شرکت در اختیار بانک‌های «ملی» و «ملت» است و مدت‌ها است که در حالت نیمه تعطیل قرار دارد. وجود مافیای واردات شکر یکی از دلایل توقف فعالیت این شرکت عنوان می‌شود. تعداد زیادی از کارگران این شرکت طی سال‌های گذشته اخراج شده‌اند و تنها حدود ۵۰ نفر از کارگران رسمی و با سابقه بالای ۲۰ سال هستند که هنوز در این کارخانه حضور دارند.
منابع موثق می‌گویند با وجود تلاش مالکان این شرکت برای ورشکسته نشان دادن این کارخانه، کارشناسان به دلیل سرمایه‌های موجود از پذیرفتن این خواسته اجتناب می‌کنند.
تجمع تک‌نفره مقابل شرکت حفاری
اول دی‌ماه ۱۳۹۷، یکی از کارگران «شرکت ملی حفاری اهواز» در اعتراض به مشکلات معیشتی خود دست به اعتراض زد. این کارگر با در دست داشتن یک پلاکارد، مقابل مجتمع بسط نشست. او که فرزند معلولی در خانه دارد، هزینه‌های بالای نگه‌داری و درمان فرزندش را کمرشکن توصیف کرد و خواستار توجه بیشتر مسوولان به معیشت کارگران شد.
حق اعتراض برای کارگران محفوظ است
اول دی‌ماه ۱۳۹۷، جمعی از کارگران پیمانی پروژه ساخت «قطار شهری اهواز» برای چندمین بار اعتراض خود را با تجمع مقابل ورودی محل کار خود آغاز کردند. یکی از این کارگران پیش‌تر به «ایران‌وایر» گفته بود:«در آخرین تجمعی که به مدت سه روز در روزهای ۱۱، ۱۲و ۱۳ آذرماه انجام شد، کارفرما وعده داد که مطالبات ما را حداکثر تا پایان آذرماه پرداخت کند. ولی با وجود اتمام مهلت، اتفاق خاصی در خصوص پرداخت ۱۹ ماه مطالبات مزدی مربوط به سال گذشته و سال جاری رخ نداده است.»
روز به روز بر بدهی‌های ۲۰۰ کارگر قطار شهری اهواز افزوده می‌شود ولی هنوز راه‌حل مناسبی برای دریافت مطالبات آن‌ها از سوی کارفرما و مسوولان سازمان قطار شهری اهواز ارایه نشده است.
۲۵ دی‌ماه ۱۳۹۷ خبر رسید کارفرما یک‌ماه از حقوق معوقه کارگران را پرداخت کرده است ولی ۳۰ دی‌ماه جمعی از این کارگران دوباره در مجاورت ساختمان قطار شهری تجمع کرده و اعتراض خود را ادامه دادند. دو روز بعد از قول مدیرعامل به کارگران گفته شد: «شورای تامین استان به مدیران شرکت پیمان‌کاری "کیسون" به عنوان مجری پروژه قطار شهری ضرب‌العجل پرداخت معوقات مزدی را حداکثر تا روز شنبه داده‌اند. در غیر این‌صورت، مطالبات کارگران به صورت قانونی پی‌گیری خواهند شد.»
۱۵بهمن ماه به دنبال ۲۳روز تجمع اعتراضی، چهار ماه از مطالبات ۱۹ ماهه کارگران قطار شهری اهواز پرداخت شد. ولی هم‌چنان ۱۵ماه از مطالبات معوقه آن‌ها باقی ماند. کارگران خواستار پاسخگویی مدیرعامل قطار شهری اهواز و مدیریت شرکت پیمان‌کاری کیسون مجری پروژه شده بودند.
«شهرام شاهینزاده»، مدیرعامل قطار شهری اهواز با بیان این که حق اعتراض برای کارگران محفوظ است و به عنوان مدیرعامل از آن‌ها حمایت می‌کند، گفته بود: «طی ۲۰ روز گذشته، معادل چهار ماه و نیم از حقوق کارگران این طرح پرداخت شده است و تا پیش از پایان سال نیز تلاش می‌کنیم حدود پنج ماه دیگر از معوقات مزدی کارگران مترو اهواز را پرداخت کنیم.»
شاهینزاده اضافه کرده بود: «من به عنوان مدیرعامل قطار شهری مسوولیت پذیرفته‌ام و طبق نظر شورای تامین، وظیفه نظارت بر پرداخت حقوق کارگران را برعهده دارم.»
شهرداری اهواز
کارگران معترض بخش‌های مختلف شهرداری اهواز هم سال پر آب چشمی را پشت سر گذاشتند. ۱۸خردادماه ۱۳۹۷، جمعی از کارگران شهرداری منطقه ۵ اهواز با پهن کردن سفره خالی جلوی شهرداری، نسبت به معوقات مزدی چند ماهه خود اعتراض کردند.
۲۰ تیرماه ۱۳۹۷، معاون مالی اقتصادی شهرداری اهواز در واکنش به تجمع کارگران پیمانی مناطق شهرداری گفت:«تنها در یک منطقه حقوق خردادماه کارگران به تعویق افتاده است و در سایر نقاط حقوق‌ها به موقع پرداخت می‌شود.»
«عباس آبیار» گفته بود با نمایندگان این کارگران برای حل مشکل گفت‌وگو کرده است و یادآور شده بود:«شهرداری اهواز به صورت مستقیم با این کارگران طرف قرارداد نیست زیرا این‌ها به صورت حجمی و از طریق پیمان‌کار به کارگیری شده‌اند. با این وجود، برای احقاق حقوق آن‌ها رایزنی می‌کند.» درنهایت پیمان‌کار متعهد به پرداخت این مزایا شد.
۱۵ شهریور ۱۳۹۷، کارگران شهرداری منطقه۴ اهواز در اعتراض به عدم پرداخت معوقات مزدی خود دست به اعتصاب زدند. این کارگران برای سه روز متوالی اعتصاب کردند. به گفته آن‌ها، پیمان‌کار کارگران را تهدید به اخراج از کار کرده بود.
کارگران خدماتی و فضای سبز مناطق هشت گانه شهرداری اهواز از روز ۲۷ تیرماه ۱۳۹۷ تجمعی اعتراضی را آغاز کردند که تا سوم مردادماه ادامه یافت. آن‌ها مقابل استانداری خوزستان تجمع کرده و خواستار پی‌گیری مسوولان این نهاد دولتی در خصوص مطالبات خود شدند. حاضران در این تجمع گفته بودند: «بیش از پنج هزار کارگر پیمانی فضای سبز شهرداری اهواز خواهان تبدیل وضعیت قراردادشان از پیمانی به مستقیم هستند. ولی از جانب استانداری و مدیریت شهرداری اهواز پاسخ مشخصی به این خواسته‌ها داده نشده است.»
هشتم مهرماه ۱۳۹۷ ، کارگران پیمانی اداره فضای سبز شهرداری اهواز در اعتراض به تاخیر در پرداخت سه ماه دست‌مزد و دیرکرد در پرداخت برخی مزایای مزدی خود مقابل ساختمان استانداری خوزستان تجمع کردند. این کارگران که تحت مسوولیت شرکت پیمان‌کاری فعالیت دارند، روز اول تجمع اعتراضی خود را مقابل ساختمان مرکزی شهرداری اهواز و روز دوم در مقابل ساختمان استانداری برگزار کردند. به گفته این کارگران، کارفرما اهمیتی به پرداخت مطالبات معوقه آن‌ها نمی‌دهد.
«مجتبی یوسفی»، شهردار منطقه ۳ این شهر با اشاره به این که شهرداری نهادی غیردولتی است و درآمد آن از طریق دریافت عوارض مردمی حاصل می‌شود، علت این مشکلات را رکود ساخت و سازها در اهواز و کاهش درآمد شهرداری دانسته بود.
۲۷ آبان ماه ۱۳۹۷، جمعی از کارگران اجراییات شهرداری منطقه۴ اهواز مقابل درب ورودی شهرداری و ساختمان شورای شهر در اعتراض به معوقات پنج ماهه خود اقدام به برگزاری تجمع اعتراضی کردند.
۱۵ دی‌ماه سال ۱۳۹۷، به دنبال پی‌گیری رسانه‌های محلی خوزستان، «لطفعلی‌زاده»، شهردار منطقه یک اهواز دستور پرداخت حقوق مهرماه کارکنان اداره فضای سبز و رانندگان را صادر کرد و مقرر شد تا ۱۰ روز بعد یک حقوق عقب افتاده مربوط به پرسنل اجراییات پرداخت شود. پیش‌تر گزارش شده بود کارگران فضای سبز منطقه یک اهواز در اعتراض به عدم پرداخت دست‌مزد‌هایشان اعتصاب کرده‌اند.
۱۴ و ۱۵ اسفند ماه ۱۳۹۷ نیز کارگران و پاکبانان شهرداری منطقه۳ اهواز در اعتراض به عدم دریافت چندین ماه حقوق ماهیانه خود دست به اعتصاب زدند. گزارش‌ها حاکی از آن بود که در معابر و سطوح خیابان‌های این منطقه که شامل خیابان‌های مرکزی این شهر می‌شود، زباله‌ها انباشته شده و کارگران دست از کار کشیده بودند.
کشت و صنعت نیشکر هفت تپه
اخبار تجمعات اعتراضی کارگران «شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه» بارها و بارها در رسانه‌ها منعکس شد اما پاسخ مقامات مسوول به جای رسیدگی، اتهامات امنیتی و برچسب وابستگی و خطگیری از معاندان و مخالفان نظام بود. بی اساس بودن این اتهامات زمانی نمایان شد که نام مدیرعامل این شرکت را در کنار سایر متهمان حاضر در دادگاه‌های مبارزه با مفاسد اقتصادی دیدیم.
مجتمع نیشکر هفت‌تپه در آذر ۱۳۴۰ آغاز به کار کرد. سال ۱۳۵۷رکورد تولید شکر در این مجتمع به بیش از ۱۰۰ هزار تن رسیده بود؛ وضعیتی که البته دوام چندانی نداشت. با وقوع انقلاب و جنگ و در پی بلاتکلیفی مالی طرح توسعه این مجتمع، هرج و مرج مدیریتی و واگذاری پر حرف و حدیث کارخانه سبب شد تا وقتی در سال ۱۳۹۳سازمان خصوصی‌سازی اسناد واگذاری شرکت را منتشر کرد، حجم تولید شکر به سطح ۴۶ هزار تن رسیده باشد. در دی‌ماه ۱۳۹۲، یکی از کارگران در تشریح وضعیت بیمه کارگران این شرکت به رسانه‌ها گفته بود: «شرکت کشت و صنعت هفت تپه طبق توافقی که با بیمه انجام داده است، حق بیمه کارگران را به صورت شش ماه از سال پرداخت می‌کند. با این حساب، هر کارگری باید ۶۰ سال کار کند تا مشمول بازنشستگی و استفاده از مزایای بیمه شود.»
این توافق در دوره‌ای انجام شده بود که دولت هنوز مالک این شرکت بود.
آذرماه سال ۱۳۹۳، مدیر کل دفتر امور واگذاری بنگاه‌ها در سازمان خصوصی‌سازی از واگذاری ۱۰۰ درصدی سهام این شرکت در چهارم آذر از طریق مزایده خبر داد.
«مهرداد رستمی چگنی» و «امید اسدبیگی»، دو جوان ۲۸ و ۳۱ ساله پیروز این مزایده بودند. صاحبان جدید این شرکت، دو شرکت «زئیوس» و «آریاک» هستند که با پیش پرداخت شش میلیارد تومانی، صاحب این شرکت شدند. رستمی چگنی در حال حاضر در بازداشت است.
۱۱ دی‌ماه ۱۳۹۷ ، شعبه اول دادگاه ویژه رسیدگی به جرایم اقتصادی پرونده دو تن از متهمان اخلال در بازار ارز را رسیدگی کرد. نماینده دادستان در این جلسه امید اسدبیگی، مدیرعامل شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه را «متهم متواری» معرفی کرد و گفت: «اسدبیگی از متهمین تحت تعقیب دادسرا است.»
با این همه، وقتی صدای اعتراض کارگران برای حقوق معوقه‌شان بلند شد و به رسانه‌ها کشید، سهم آن‌ها از حجم تولید، تغییر وضعیت مالکیت شرکت از دولتی به خصوصی و حتی اعتبارات ارزی که مدیرعامل به اسم کارخانه از دولت گرفته بود، نه تنها پرداخت حقوق و بیمه نبود که نمایندگان کارگران و جمعی از آن‌ها در یورش‌های شبانه ماموران امنیتی و ضد شورش به منازل‌شان بازداشت و زندانی شدند. از این میان، «اسماعیل بخشی» و «علی نجاتی» بازداشت طولانی‌تری را تحمل کردند.
اسماعیل بخشی هم‌چنان تحت بازداشت است. او در مدت بازداشت اولیه خود مجبور به اعتراف تلویزیونی بر علیه خویش و سایر کارگران شد. بازداشت مجدد اسماعیل بخشی تا لحظه تنظیم این گزارش ادامه دارد و روزهای متوالی مادر او به همراه چند نفر از نزدیکانش برای پی‌گیری وضعیت این کارگر زندانی به دادستانی مراجعه کرده‌اند. در یک نوبت هم مادر این فعال کارگری به دلیل فشار ناشی از هجوم مأموران در دادگاه، دچار حمله عصبی شد و به دلیل وخامت حال عمومی، به بیمارستان انتقال یافت.
مقامات امنیتی هم‌زمان با بازداشت اسماعیل بخشی، «سپیده قلیان»، فعال مدنی حامی حقوق کارگران این استان و سپس «عسل محمدی»، «امیرحسین محمدی‌فرد»، «ساناز الهیاری» و «امیر امیرقلی»، اعضای تحریریه نشریه «گام» که اخبار کارگری را پوشش می‌دهد را نیز دستگیر کردند.
گروه ملی صنعتی فولاد ایران
«گروه ملی صنعتی فولاد ایران» واقع در اهواز ، یکی از زیر مجموعه‌های هولدینگ «امیر منصور آریا»، متعلق به «مه‌آفرید خسروی» در خوزستان بود. تشکیل پرونده قضایی برای مه‌آفرید خسروی، سرمایهگذار، مالک و مدیرعامل آن و اتهام اختلاس توسط او و مجموعه‌اش با برگزاری یک دادگاه فشرده به اعدام وی منجر شد. به دنبال اعدام مه‌آفرید خسروی، اداره کل شرکت‌های زیر مجموعه هولدینگ او گروه ملی صنعتی فولاد ایران زیر نظر قوه قضاییه قرار گرفت.
پس از این اتفاقات، مالکیت بیش از ۷۰ درصد سهام این گروه به بانک ملی ایران تعلق گرفت. این بانک به حل و فصل مشکلات رغبتی نشان نداد. در نهایت هم پس از برگزاری مزایده‌ای، کل سهام آن را واگذار کرد تا شرکت به بخش خصوصی منتقل شود. حواشی این واگذاری و مدیران جدید آن نیز در سال‌های گذشته کم نبوده‌اند.
در آخرین مورد، ۳۰ آبان ماه ۱۳۹۶، «سیدعبدالرضا موسوی»، مالک «شرکت هواپیمایی زاگرس»، «پارک دلفیناریوم» و «هتل بزرگ داریوش» در کیش، در صفحه اینستاگرام خود از خرید سهام گروه ملی صنعتی فولاد ایران خبر داد: «قرارداد خرید سهام گروه ملی صنعتی فولاد ایران امضا و تحویل شد.»
موسوی هم‌زمان باشگاه «استقلال» اهواز را هم به صورت استیجاری در اختیار دارد.
با بالا گرفتن اعتراضات کارگری گروه ملی صنعتی فولاد ایران ، موسوی در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «کسانی که در این اعتراضات مدعی هستند که کارگرند، مزدور و جیره خوارند.»
او که سهام گروه ملی صنعتی فولاد ایران را از بانک ملی ایران خریده بود، از قول این بانک، از مازاد بودن دو هزار نفر از مجموع چهار هزار و ۹۰۰ نیروی کار این مجموعه سخن گفت. معنای این سخن آن بود که تعداد زیادی از کارگران گروه ملی صنعتی فولاد ایران در آینده نه چندان دور کار خود را از دست خواهند داد.
مالک جدید هم‌زمان قول داد تمام تلاش خود را برای راه‌اندازی خطوط تولید و سامان‌دهی شرکت به کار خواهد بست. به فاصله کمی از اظهارات وی، چهار هزار کارگر این شرکت در اهواز با برگزاری تجمعات متعدد و اعتصاب در اعتراض به بروز مشکلات فراوان برای این واحد بزرگ صنعتی، خواستار لغو مالکیت عبدالرضا موسوی شدند؛ اعتراضاتی که در نهایت منجر به لغو این واگذاری شد.
۲۶ اسفند ۱۳۹۶، با اوج گرفتن اعتراضات کارکنان و کشیده شدن موضوع به تحصن مقابل استانداری خوزستان، مالک جدید در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «...همانگونه که همه می‌دانید، مشکلات گروه ملی سال‌ها است که گریبان گیر آن است و مشکل یکی دو ماه و دو سال و سه سال نیست بلکه چندین سال است.»
موسوی درباره تقاضای فسخ قراردادش توضیح داد:«با توجه به این که به دلیل عدم اجرای تعهدات و قول و وعده‌های بانک که به دلیل مشکلات خاص خود تاکنون عملی نشدند، تقاضا کردم در صورتی که مشکل فردا حل نشود، قرارداد فسخ شود.»
خواسته اصلی کارگران معترض این شرکت لغو خصوصی سازی، واگذاری شرکت به بخش دولتی، آزادی کارگران زندانی و پرداخت دست‌مزدهای معوقه بود. کارگران فولاد خوزستان چندین ماه است که حقوق نگرفته‌اند. آن‌ها از اواخر سال ۱۳۹۶ و در اعتراض به عدم دریافت حقوق، تجمعات اعتراضی متعددی را برگزار کرده‌اند. این کارگران در آبان و آذر سال ۱۳۹۷ ، با پیوستن به کارگران معترض نیشکر هفت تپه، تجمعات بزرگی را در شهرستان شوش و اهواز سازمان‌دهی کردند. با ادامه این اعتراضات، نیروهای امنیتی در یورش شبانه، عده زیادی از آن‌ها را در خانه‌هایشان بازداشت کردند. برخی از این بازداشت شده‌ها با صدور قرار کفالت آزاد شدند اما بنا به گفته منابع کارگری، نیروهای امنیتی به دلیل عدم حضور برخی از کارگران در منازل خود، موفق به بازداشت آن‌ها نشده‌اند.
دوم دی‌ماه ۱۳۹۷، وکیل تعدادی از کارگران بازداشت شده گروه ملی صنعتی فولاد ایران از آزادی شش تن از کارگر بازداشت شده خبر داد. روز بعد جمعی از خانواده‌های کارگران بازداشتی این شرکت مقابل استانداری خوزستان تجمع کردند و خواستار پاسخگویی مقامات استانداری و شورای تامین و آزادی همه کارگران بازداشتی شدند.
برخی از راهپیمایی‌های اعتراضی کارگران فولاد با همراهی خانواده‌های آن‌ها برگزار شد. آن‌ها بارها در مقابل ساختمان ادارات و نهادهای حکومتی، از جمله استانداری و دفتر نماینده رهبری و مصلای شهر تجمع و خواستار رسیدگی به وضعیت خود شده‌اند.
شعارهای ابتکاری کارگران معترض فولاد، واکنش‌های بسیاری را برانگیخت؛ شعارهایی که ماهیت فساد در جمهوری اسلامی و نهادهای حکومتی را نشانه رفته بودند. آن‌ها در خیابان‌های اهواز در حالی که نیروهای نظامی و امنیتی در مقابل آن‌ها صفآرایی کرده، یکصدا و متحد خواهان رسیدگی به مطالبات خود شده بودند و فریاد می‌زدند: «اهواز شده فلسطین، مردم چرا نشستید»، «اسلام را پله کردند، مردم را ذله کردند»، «دشمن ما همین‌جا است، دروغ می‌گن امریکا است»، «حسین حسین شعارشون، دزدیا افتخارشون»، «صدای هر کارگر، مرگ بر ستمگر»، «این‌همه بیعدالتی، هرگز ندیده ملتی»، «نصر من الله و فتح قریب، مرگ بر این دولت مردم فریب»، «استثمار، بیکاری، پرچم مایه‌داری»، «مرگ بر مافیا» و...
مطالب مرتبط:
محرومیت در جوار نفت؛ مرور اعتراضات کارگری استان خوزستان-بخش نخست
مرور اعتراضات کارگری در استان قزوین؛ ۴۸ هزار بیکار و ۲۰ تجمع کارگری
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر