مطالبه، اعتراض، اخراج؛ مرور اعتراضات کارگری در استان لرستان

سال ۱۳۹۷ را شاید بتوان سال اعتراضات کارگری نامید؛ سالی که کارگران در شهرها و استان‌های مختلف بارها و بارها نسبت به عدم پرداخت حقوق خود، نداشتن امنیت شغلی و خصوصی‌سازی تجمع‌های اعتراضی برگزار کردند. حرف اصلی آن‌ها یک جمله بود: « کار می‌کنیم، چرا حقوق نمی‌گیریم؟ »

صدا و تصاویر اعتراضات کارگری به مدد شبکه‌های اجتماعی به طور وسیع منتشر و بسیاری از اقشار جامعه مثل معلمان با کارگران هم‎صدا شدند. در این مجموعه گزارش، مروری داریم به مهم‎ترین اتفاقات کارگری در استان‌هایی که بیش‎ترین اعتراضات کارگری را در سال گذشته داشته‌اند.

لرستان را می‌شود به واسطه نرخ بیکاری و جمعیت شاغلین یکی از استان‌های فقیر و دارای شرایط بحرانی محسوب کرد. نرخ بیکاری در استان لرستان مطابق آمار اشتغال سال ۱۳۹۶ بالاتر از متوسط کشوری است. مشارکت اقتصادی هم در این استان پایین‌تر ازسایر استان‌‌های ایران است و براساس برآوردهای منتشر شده در سال ۱۳۹۶، ۳۴ درصد جمعیت بالای ۱۵سال در این استان دارای شغل ثابت بوده و سایرین به ناچار تن به انجام کارهای موقت داده‌اند.

جدا از مساله بیکاری استان لرستان به جهت بحران منابع آبی در بخش کشاورزی و آب آشامیدنی با مشکلات متعددی دست به گریبان است، مشکلاتی که با فقر و معیشت ساکنان این استان به شکل مستقیم در ارتباط است.

۲۳اردی‌بهشت ماه ۱۳۹۷ خبرگزاری ایلنا خبر داد با گذشت بیش از ۵ ماه از اخراج ۱۸۰ نفر از کارگران کارخانه صدر فولاد خرم‌آباد، کارفرما مطالبه‌های حقوقی کارگران اخراجی را پرداخت نکرده است. کارگران از زمان اخراج پیگیر بازگشت به‌کار خود بودند. آذر ماه سال ۹۶ این ۱۸۰ کارگر با میانگین ۱۰ تا ۱۵ سال سابقه کار به دلیل عدم نیاز از سوی کارفرما اخراج شده بودند. همزمان ۳ نفر از پرسنل اداری صدر فولاد که در دفتر تهران کار می‌کردند نیز کار خود را از دست داده‌ و در لیست تعدیل قرار گرفتند.

کارگران این واحد صنعتی می‌گویند:« برای پیگیری وضعیت بازگشت به کارمان هرچند روزی یک‌بار مقابل ساختمان نهادهای مختلف دست به اعتراض می‌زنیم اما هنوز بلاتکلیف هستیم ». این کارگران در ۵ ماهی که از اخراج شدنشان می‌گذرد؛ به واحدهای صنعتی و خدماتی زیادی برای اشتغال مراجعه کرده‌اند اما به دلیل شرایط سنی‌شان، کاری برای آنها پیدا نشده است.

آن‌ها نه تنها اخراج شده‌اند که ۷ ماه مطالبات مزدی از کارفرمای خود طلبکار بوده و تحت پوشش بیمه بیکاری هم قرار ندارند. مدیریت این واحد صنعتی مدعی‌شده در شرایطی است که به دلیل مشکلات اقتصادی قادر به پرداخت دستمزد کارگران نبوده و امکان بازگشت به کار اخراج‌شدگان نیز وجود ندارد.

تجمعات این کارگران بصورت پراکنده تا پایان سال ۱۳۹۷ ادامه یافت. آن‌ها می‌گویند:«با وجود همه قول و قرارهای قبلی، مسئولان تاکنون هیچ‌گونه اقدامی برای رفع مشکلات کارخانه انجام نداده اند.»

علی آشتاب مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان آخرین وضعیت این واحد صنعتی را «در آستانه راه انداری مجدد» توصیف کرده و می‌گوید:« استاندار پیگری های لازم در خصوص رفع مشکلات این کارخانه را داشته بناست مدیریت کارخانه تغییر کند.»

کارخانه صدر فولاد خرم آباد در محدوده‌ای ۳۵ هکتاری با  ۱۸۰ نفر نیرو، سالانه ۶۰۰ هزار تن فولاد تولید می‌کرد. ظرفیت این کارخانه قرار بود گسترش یافته و به ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تن در سال برسد ولی، از یک سال پیش تعطیل شده است.

۳۰ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷  کارگران راه آهن شرق استان لرستان (زاگرس) در ادامه اعتصاب و تجمعات کارگران راه آهن سراسر کشور، نسبت به عدم پرداخت مطالبات مزدی، برای دومین روز متوالی دست از کارکشیده و تجمع کردند.

کارگران تراورس زاگرس ۲۹ اردیبهشت ماه نیز تجمع مشابهی در محل کار خود برپا کرده و گفته بودند:«پرداخت مطالبات مزدی آن‌ها به تاخیر افتاده و چند ماه حق بیمه آنها پرداخت نشده است.» این کارگران از به خطر افتادن امنیت شغلی خود بیم‌ناکند.

سوم مردادماه ۱۳۹۷ خبر رسید ۲۰ کارگر قراردادی شرکت سامان کاشی بروجرد به دلیل آنچه «کمبود مواد اولیه» عنوان می‌‌شود؛ بیش از ۴۴ ماه است حقوق و مزایا دریافت نکرده‌اند. به گفتهٔ کارگران علی‌رغم وعده‌های داده شده مبنی بر بهبود اوضاع از سوی مسئولان؛ هیچ اقدامی برای بازگشایی کارخانه و پرداخت معوقات حقوقی کارگران صورت نگرفته است. یکی از کارگران این شرکت به «ایران وایر» می‌گوید:« یک عالم وعده برای پرداخت‌های این مدت به ما دادند. اما هنوز هیچی. ما از فروردین ۱۳۹۴ حدود ۴۰۰ نفریم که بیکار شدیم. بیست نفرمان نگهبانی کارخانه را می کنیم و ۴۴ ماهه یک ریال به ما پرداخت نشده».

 ۱۳بهمن ماه ۱۳۹۷«عبدالعلی گیوکی»؛ رئیس اداره کار شهرستان بروجرد در ارتباط با وضعیت پرونده کارگران سامان کاشی بروجرد گفته بود: «کارگران این واحد تولیدی مجموعاً ۱۰ میلیارد تومان مطالبه دارند که طی بررسی‌های اداره کار به دادگستری ارجاع داده شده است.» کارگری که با ایران وایر گفتگو کرده است در پایان سال نیز در تماسی خاطرنشان کرد که هنوز هیچ اقدام مثبتی در این خصوص انجام نشده است.

۴ مهرماه ۱۳۹۷ «شریف خسروی»؛ فرماندار شهرستان الشتر از ۱۸ماه حقوق معوقه کارگران شهرداری الشتر خبر داد و گفت: « درآمد شهرداری کفاف پرداخت حقوق کارگرانش را نمی‌دهد.»

۱۳دی‌ماه۱۳۹۷«احمد مرادپور»؛معاون عمرانی استانداری لرستان اعلام کرد:« کارکنان شهرداری‌های بروجرد، خرم‌آباد     دورود، الشتر، کوهدشت و چغابل در این استان ۱۱۵ میلیارد تومان مطالبه معوق دارند که بیشترین مطالبات مربوط به شهرداری بروجرد هشت ماه حقوق یعنی ۴۱ میلیارد تومان بدهی به کارکنان خود دارد.»

30  دی‌ماه ۱۳۹۷ یک عضو شورای شهر الشتر از ۱۸۰ میلیارد ریال بدهی انباشته شهرداری این شهر و وجود معوقات مزدی کارگران شهرداری الشتر خبر داد و اعلام کرد در طول سه ماه سوم سال بخشی از معوقات مزدی کارگران شاغل در مجموعه شهرداری پرداخت شده است. اما به گفته او فعالیت‌های عمرانی صورت گرفته در این شهر با وجود بحران مالی حاکم بر شهرداری چشمگیر است. از تداوم اعتراضات احتمالی این کارگران بعد از این تاریخ خبری در رسانه‌ها موجود نیست.​​

کارگران شهرداری بروجرد از ۲۸ دی‌ماه ۱۳۹۷ به مدت سه روز در اعتراض به ۹ ماه معوقات مزدی خود مقابل ساختمان شهرداری و شورای شهر تجمع کردند.به گفته آن‌ها: «در شرایطی که دو ماه به آغاز سال نو باقی است نگران استمرار وضعیت فعلی و تامین هزینه‌های زندگی خود هستیم. شهرداری هیچ برنامه‌ای برای پرداخت بخشی از مطالبات‌مان را ندارد.»

فریبرز محسنی رییس کمیسیون عمران و خدمات شهری شورای شهر بروجرد، شروع ماجرای معوقات شهرداری‌های لرستان و بخصوص شهرداری بروجرد را داستانی کهنه می‌داند: «ممکن است برخی فکر کنند این افراد به‌طور مداوم و ممتد بین ۸ الی ۹ ماه است که دستمزد نگرفته‌اند اما این تعداد ماه، مجموع مطالبات باقی‌مانده آنها از سال‌های گذشته است. در واقع، از حدود سال ۸۹ به بعد، معوقات در شهرداری بروجرد آغاز شده است.»

به گفته این مقام مسئول دخل و خرج شهرداری با نیروهای مازادی که به کار گرفته مطابقت ندارد: «۶۰۰ نیرو، از سال ۸۹ مازاد بر چارت سازمانی مجموعه شهرداری بروجرد به کار گرفته شده‌اند. یعنی به جای ۸۰۰ نفر، تعداد نفرات ۱۴۰۰ نفر شده است. میانگین دریافتی این افراد، دو تا سه برابر دستمزد مصوب است. این دستمزد را بگذارید در کنار حق بیمه اینها، تا متوجه شوید چه بار مالی سنگینی بر دوش شهرداری است.»

تماس‌های ایران وایر برای تماس با این عضو شورا برای پاسخ به این پرسش که این نیروها چرا و به چه دلیل با شرایط متفاوت حقوقی به مجموعه شهرداری تحمیل شده‌اند بی نتیجه ماند .

۱۷ دی‌ماه ۱۳۹۷ تجمع کارگران راه آهن دورود- خرم‌آباد مقابل استانداری برگزار شد. آنها در اعتراض به عدم پرداخت مطالبات مزدی چندین ماه، نبود بیمه و ... این تجمع را برگزار کرده و خواستار پیگیری مطالبات و رفع مشکلات‌شان از سوی مسئولان شدند. در واکنش به این تجمع «سیامک کیانی»، مدیر حوزه طرح‌های شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور در لرستان گفت:«از مجموع مطالبات آنها، دو ماه حقوق به کارگران پرداخت شده و حق‌ و حقوق چندین ماهه ندارند.»  او عدم پوشش بیمه برای کارگران را تکذیب کرده و گفته بود: « انتظار بر این نیست کسی کار کند و بیمه‌ای نداشته باشند مگر اینکه با او تسویه شده باشد.»

پنجم بهمن‌ماه جمعی از کارگران بیکار شده کارخانه فارسیت درود مقابل این واحد تولیدی تجمع کرده و خواستار صدور حکم بازگشت به کار خویش شدند.این کارخانه به دلیل مشکلات نقدینگی و استفاده از ماده خطرناک آزبست تعطیل شده است. این کارگران پیمانی در سال ۱۳۹۴ نامه بازخریدی دریافت کرده بودند و تنها ۳۴ نفر کارگر رسمی این شرکت در کارخانه فولاد چدن به صورت «مأمور به خدمت»، موفق شده‌اند به کار بازگردند.

۱۱ اسفند ماه ۱۳۹۷ شماری از کارگران تراورس لرستان مقابل ساختمان فرمانداری درود تجمع کردند. دلیل تجمع آنها پرداخت نشدن دست‌کم سه ماه (آذر، دی و بهمن) از معوقات مزدی و تاخیر در پرداخت عیدی و پاداش پایان سال ۹۷ عنوان شد. این کارگران بخشی از نیروهایی هستند که از طریق شرکت‌های پیمانکاری «تراورس» در خطوط ابنیه فنی راه‌آهن ناحیه لرستان مشغول کارند و گفته می‌شود که مجموع کارگران پیمانکاری شاغل در خطوط ابنیه فنی راه‌آهن لرستان که تعدادشان به بیش از ۴۰۰ نفر می‌رسد، سال‌هاست که با عدم دریافت به موقع معوقات مزدی روبرو هستند.

بر اساس نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، استان لرستان با یک‌میلیون و ۷۶۰ هزار و ۶۴۹ نفر، شانزدهمین استان کشور محسوب می‌شود. از مجموع جمعیت لرستان، تعداد ۸۹۲ هزار و ۸۸۹ نفر مرد و ۸۶۷ هزار و ۷۶۰ نفر زن هستند که در قالب ۵۰۹ هزار و ۲۵ خانوار زندگی می‌کنند.

پنجم مهرماه ۱۳۹۶ جلسه کارگروه اشتغال استان لرستان که با حضور استاندار برگزار شد که تفاوت فاحش آمارهای رسمی اشتغال در لرستان را مشخص کرد. میان آمار ایجاد ۲۵ هزار شغل جدید در لرستان با آمار واقعی این حوزه، ۱۵هزار شغل تفاوت وجود داشت. در این جلسه علی آشتاب مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی این استان اعلام کرد: « طی سال گذشته بیش از ۳ هزار میلیارد تسهیلات در حوزه اشتغال پرداخت و برای ۲۵ هزار نفر ایجاد اشتغال شده است.»

پس از اعلام این آمار، استاندار لرستان از وی جمعیت شاغل استان در پایان سال‌های ۹۴ و ۹۵ را پرسید. آشتاب در پاسخ جمعیت فعال استان در سال ۹۴ را ۵۴۱ هزار و ۳۰۷ نفر و جمعیت شاغل آن سال ۴۶۹ هزارنفر  و در ادامه جمعیت فعال استان در سال ۹۵ را ۵۵۱ هزار نفر و جمعیت شاغل لرستان را ۴۷۹ هزار نفر  اعلام کرد.

خادمی استاندار لرستان با اشاره به همین آمار در جلسه گفته بود:«تفاوت میان جمعیت شاغل استان در سال ۹۴ و ۹۵، ۱۰ هزار نفر می شود؛ یعنی برای ۱۰ هزار نفر ایجاد اشتغال شده و این آمار با تعداد ۲۵ هزار شغل جدید تفاوت ۱۵ هزارتایی دارد. وقتی نرخ بیکاری در لرستان ۳ درصد کاهش می‌یابد نمی‌توانید بگویید ۲۵ هزار شغل ایجاد کرده‌اید.» استاندار لرستان در ادامه به وام‌های پرداختی جهت ایجاد اشتغال زایی اشاره کرده و گفته بود:« کسانی هستند وام می گیرند اما این تسهیلات تبدیل به کار نمی شود، افزود: فلان کارخانه اینقدر وام گرفته اما اشتغال ایجاد نکرده است و تسهیلات را صرف سرمایه در گردش کرده است، بنابراین شغل جدیدی ایجاد نشده است.»

۶ شهریورماه ۱۳۹۷ مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی آمارهای تازه‌ای از ایجاد اشتغال در سال ۱۳۹۷ اعلام کرد اما هنوز مشخص نیست واقعا چند شغل جدید ایجاد شده است.

بر اساس آمار اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران در بهار سالهای ۱۳۹۵- ۱۳۹۶ نرخ بیکاری در این استان از  ۱۴.۳ درصد به ۱۱.۸ درصد رسیده است. اما آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران در مورد بیکاری در بهار ۹۷ نسبت به سال قبل در این استان ۴.۱ درصد افزایش یافته و به ۱۵.۹ درصد رسیده است، موضوعی که ابهام در ایجاد شغل‌های واقعی را بیشتر می‌کند.

مطالب مرتبط:

مرور اعتراضات کارگری در استان قزوین؛ ۴۸ هزار بیکار و ۲۰ تجمع کارگری

محرومیت در جوار نفت؛ مرور اعتراضات کارگری استان خوزستان-بخش نخست

صدای اعتراض اسماعیل و همکارانش؛ مرور اعتراضات کارگری در استان خوزستان -بخش دوم