ایالات متحده امریکا اعلام کرده است که دیگر معافیت‌های خرید نفت ایران را تمدید نمی‌کند. به این ترتیب، یک تصمیم دیگر در تشدید تحریم‌های نفتی ایران گرفته شده که هدف از آن مطابق گفته‌های دولت «دونالد ترامپ»، صفر کردن درآمدهای نفتی ایران است. عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز اعلام کردهاند که جای خالی نفت ایران را برای مشتریان این کشور در بازار پر خواهند کرد.
در «قانون بودجه» سال جاری پیش بینی شده است که ۳۵ درصد درآمدهای دولت به صادرات نفت وابسته خواهد بود. نسبت به سال گذشته خورشیدی، منابع حاصل از درآمدهای نفتی ایران ۴۰ درصد رشد داشته است که حتی در صورتی که معافیت خرید نفت ایران هم صادر می‌شد، تحقق آن دور از انتظار بود.
حالا در شرایط جدید و در آغاز سال نو خورشیدی که دولت ایران با خسارات سنگین سیل هم رو به رواست، انتظار می‌رود که بخش گسترده‌‌ای از درآمدهای باقی مانده نفتی خود را هم از دست بدهد.
«مایک پمپئو»، وزیر خارجه امریکا گفته است که فشارها به ایران تا زمان عادی شدن رفتار حکومت آن ادامه خواهد داشت.
چرا الان درباره معافیت‌ها تصمیمگیری شد؟
شش ماه پس از شروع مجدد تحریم‌های فرا مرزی امریکا بر صنعت نفت و گاز ایران، موعد تصمیمگیری ایالات متحده درباره صادر شدن معافیت‌های تازه برای خریداران نفت است. دولت امریکا بر اساس مقررات تحریم ایران، موظف است که هر ۱۸۰ روز یک بار با بررسی بازار عرضه نفت و قیمت جهانی آن تصمیم بگیرد که برخی از مشتریان نفتی ایران را از تحریم و جریمه معاف کند یا نه.
۱۸۰ روز پیش، یعنی سیزدهم آبان ۱۳۹۷، ایالات متحده امریکا که از توافق هستهای «برجام» خارج شده بود، تحریم‌های نفتی ایران را به اجرا گذاشت و بر اساس آن، هر فرد و نهادی که در صنایع نفتی ایران سرمایهگذاری کند، نفت ایران را بخرد، آن را روی دریا جا به جا یا بارگیری و تخلیه کند، محموله‌های نفتی را بیمه کند و در نهایت پول نفت صادراتی ایران را به حساب‌های این کشور انتقال دهد، جریمه می‌شود و خطر تحریم دسترسی به بازارهای امریکا هم آن را تهدید می‌کند.
در واقع، امریکا با اعمال مقررات داخلی خود به دیگران در تحریم ایران، شرکت‌های نفتی، پالایشگاه‌ها، نفتکشها، بنادر، شرکت‌های بیمه، بانکها و موسسات مالی و اعتباری را درگیر تحریم‌های نفتی ایران کرده است. طی شش ماهی که از اجرای دوباره این تحریم‌ها می‌گذرد، صادرات نفت ایران از حدود دو میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز، به حدود یک میلیون بشکه نفت سقوط پیدا کرده است.
آیا تحریم‌های نفتی امریکا جدید هستند؟
تحریم خرید نفت ایران از جمله اولین تحریم‌های ایالات متحده از زمان استقرار جمهوری اسلامی ایران است که به دلیل گروگانگیری و اشغال سفارت امریکا در تهران آغاز شد و تاکنون نزدیک به ۴۰ سال است که بی‌وقفه ادامه داشته است. این تحریم محدود به داخل امریکا است و صرفا مشمول اتباع ایالات متحده می‌شود. تحریم‌های فرا مرزی نفتی امریکا علیه ایران در زمان ریاست جمهوری «بیل کلینتون» آغاز شد اما در عمل به شکل موثر اجرا نشد و تاثیر ویرانگری بر صنایع نفت و گاز ایران نگذاشت.
در دوره ریاست جمهوری «باراک اوباما» و تشدید بحران هستهای ایران، ایالات متحده امریکا بر مبنای قطع‌نامه‌های تحریمی سازمان ملل متحد، دست به تحریم گسترده و فراگیر صنایع نفت و گاز ایران زد و دامنه این تحریم‌ها را به خارج از ایالات متحده و اتباع غیرامریکایی گسترش داد و با جریمه افراد و شرکت‌ها، به طور کاملا موثری صادرات نفت ایران را از حدود دو میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه، به کمتر از ۸۰۰ هزار بشکه در روز رساند.
اتحادیه اروپا هم در این بین با تحریم‌های امریکا همراه شد و تحریم‌های مستقلی بر صنایع نفت و گاز ایران اعمال کرد. این تحریم‌ها با توافق برجام برچیده شدند اما با خروج امریکا از توافق، دوباره از سرگرفته شدند.
آیا دور جدید تحریم‌های امریکا در غیاب اروپا موفق بوده؟
در ۱۸۰ روزی که از آغاز دور جدید تحریم‌های امریکا بر صنعت نفت و گاز ایران می‌گذرد، سقوط صادرات نفت کشور مشابه دوره پیش است با این تفاوت که در دوره گذشته این تاثیر در طول دو سال پدیدار شد و اتحادیه اروپا و دیگر خریداران نفتی ایران هم از آن تحریم با قوت حمایت می‌کردند.
از دید طراحان دور جدید تحریم‌های نفتی ایران در امریکا، این تحریم موفق عمل کرده و توانسته است در این مدت نزدیک به دو سوم صادرات نفت ایران را کم کند. اما مسایل ایران به همین جا محدود نمی‌شوند. به دلیل مشکلات ایران در فروش نفت تحریم شده‌اش، ناچار شده است آن را به قیمت پایین‌تری به مشتریان پیشنهاد و عرضه کند؛ یعنی نرخی که در بازار نفت وجود دارد، در عمل عاید ایران نمی‌شود.
پس از فروش نفت، مشکل دیگری که سر راه جمهوری اسلامی ایران قرار دارد، گرفتن پول آن یک سوم نفت صادر شده به دلیل تحریم بانکی است. بخشی از این پول‌ها در حساب‌های بلوکه شده می‌ماند، برخی به صورت ارزهای محلی به ایران می‌رسد و بخشی به عنوان اعتبار برای واردات استفاده می‌شود. این وضعیت، درآمدهای دولت جمهوری اسلامی ایران را به طور قابل ملاحظه‌‌ای کاهش میدهد.
معافیت نفتی چیست؟
ایالات متحده امریکا می‌گوید درصدد است درآمد نفتی ایران را به صفر برساند اما همزمان برای برخی از مشتریان نفتی ایران معافیت از تحریم صادر کرده است. هدف از این معافیت‌ها این است که بازار نفت به طور تدریجی از نفت ایران خالی شود تا این کار خلایی در بازار ایجاد نکند که به افزایش قیمت منجر شود و ایران از این بابت به طور غیرمستقیم از تحریم منفعت ببرد.
ایالات متحده با این سیاست، جلوی گران شدن قیمت نفت را می‌گیرد و با این کار، هم ایران را از درآمد احتمالی بیشتر محروم می‌کند هم مانع افزایش قیمت نفت و ضرر و زیان ناشی از آن برای دیگر کشورها می‌شود. در واقع، ایالات متحده با صدور این معافیت‌ها، نفت ایران را بدون شوک سنگین به بازار و با کمترین هزینه از سبد نفتی مشتریان ایران حذف می‌کند.
چه کشورهایی از معافیت خرید نفت ایران استفاده کردند؟
هشت کشور ایتالیا، یونان، تایوان، ترکیه، ژاپن، چین، کره جنوبی و هند عمده‌ترین خریداران نفت خام و میعانات گازی ایران بودند که ۱۸۰ روز پیش در شروع دوباره تحریم‌های نفت و گاز ایران، معافیت دریافت کردند تا در صورت خریداری نفت ایران، از سوی امریکا جریمه و تحریم نشوند. این معافیت‌ها بی‌حدوحصر نبودند و دولت امریکا برای هریک از این کشورها، سقف مشخصی تعیین کرده بود که مجاز به خرید بیشتر از آن نبودند. نفت خام سنگین ایران ویژگی‌هایی دارد که برای برخی از پالایشگاه‌ها که سوخت آنها نفت خام سنگین است، مناسب است. کشورهای تولید کننده نفت خام سنگین زیاد نیستند، برای همین حذف نفت خام ایران از بازارهای جهانی، برای طراحان تحریم ایران در امریکا زمانبر بود.
با وجود صدور معافیت و مخالفت اتحادیه اروپا با تحریم مجدد ایران، دو کشور ایتالیا و یونان که عضو این اتحادیه هم هستند، به خرید نفت از ایران پایان دادند و رقم صادرات نفت ایران به آنها صفر شد. تایوان نیز طی این مدت محوله‌‌ای از نفت ایران نخریده است. به این ترتیب، با احتساب دیگر مشتریانی که قبلا خرید نفت از ایران را پایان داده‌‌اند، ۲۳ کشور دیگر از نفت ایرانی در پالایشگاه‌های خود استفاده نمی‌کنند و دیگر نفت‌ها را جایگزین آن کردهاند.
هند، ترکیه، ژاپن، چین و کره جنوبی چهار کشوری هستند که از مشتریان سنتی نفت ایران باقی مانده‌‌اند و حالا با تصمیم جدید امریکا، قاعدتا به ۲۳ کشور قبلی می‌پیوندند. ایران طی این مدت ابتدا با نفت‌کش و سپس از طریق جاده به سوریه نفت صادر کرده است که مشخص نیست باید آن را جزو درآمدهای دولت جمهوری اسلامی محسوب کرد یا کمک بلاعوض به دولت «بشار اسد» دانست!
مطالب مرتبط:
پیامدهای تحریم نفت ایران توسط آمریکا چه زمانی آشکار می شود؟
نفت در برابر غذا؛ وضعیت فعلی ایران مشابه عراق سال ۱۳۷۴ شده است؟
آیا می توان تحریم های امریکا را به نفع ایران بی اثر کرد؟
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر