«ردپایی جز بیابان به جای نمی‌گذارند. همه چیز را می‌خورند و از بین می‌برند. نه محصولی برای کشاورز باقی می‌گذارند و نه برگی برای دامدار. هم برگ‌های سبز را می‌خورند و هم درختان خشک را. دولت که سم پاشی نمی‌کند، ما هم با دست خالی نمی‌توانیم از بین ببریمشان.»
این جمله‌ها، بخشی از درد و دل یک کشاورز سیستانی هستند که ملخ تمام محصولش را خورده و بر خلاف آن چه دولت ایران اعلام کرده، هیچ امکاناتی برای مقابله با این حشره در اختیار او و هم ولایتی‌هایش قرار نگرفته است.
بهمن ماه سال قبل موجی از ملخ‌ها که ایرانیان قدیم آن را «میگ» می‌نامیدند، وارد استان‌های جنوبی کشور شدند. گفته می‌شد که استان‌های خوزستان، بوشهر، فارس، هرمزگان، جنوب کرمان و سیستان و بلوچستان به میزبانی حشره‌‌ای رفته بودند که بین سه تا پنج ماه زنده می‌ماند؛ حشره‌‌ای که ماده آن نه تنها می‌تواند سه بار در طول عمر خود تخمگذاری کند که هر بار تا هزار تخم از خود بر جای می‌گذارد.
گرچه اراضی استان هرمزگان بیش‌ترین میزان ملخ‌ها را در خود جای داده‌‌اند اما خبرها حاکی از آن هستند که هجوم این حشرات به استان‌های یزد، ایلام و دیگر مناطق کشور نیز در حال توسعه است تا جایی که «فائو» (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد) این رخداد را تهدیدی برای امنیت غذایی ایرانیان اعلام کرده است.
بیست و هفتم فروردین ماه امسال بود که «سعید معین»، مدیرکل مبارزه با آفات عمومی و همگانی «سازمان حفظ نباتات» از هجوم ملخ‌ها به خبرگزاری «فارس» خبر داد: «حجم گسترده‌ای از ملخ صحرایی یا دریایی که خطرناک‌ترین نوع ملخ است، به استان‌های جنوبی کشور حمله کرده و گستره وسیعی از خاک این منطقه را تحت هجوم خود در آورده‌اند. ورود ملخ‌های صحرایی به کشور از هشتم بهمن ماه]سال گذشته[ از شبه جزیره عربستان که شامل کشورهای عربستان، قطر و عمان است، آغاز شده و به مناطق جنوبی کشور رسیده‌اند.»
او در همین حال، از کاهش اعتبار مبارزه با این حشرات ابراز نگرانی کرده است: «در حالی که ستاد بحران تصویب کرده بود ۱۲ میلیارد تومان برای مبارزه با این ملخ‌ها اعتبار داده شود، این رقم به ۱۰ میلیارد تومان کاهش یافت و هنوز نتوانسته‌ایم این اعتبار را از دولت دریافت کنیم.»
این ادعا را البته «علی باقرزاده همایی»، رییس اداره کل جهاد کشاورزی استان هرمزگان چهار روز بعد در مصاحبه‌‌ای با «ایسنا»، «شانتاژ رسانهای» عنوان کرد و گفت: «این که مبارزه صورت نمی‌گیرد، از سوی رسانه‌های خارجی امری نادرست و شانتاژ رسانهای است.»
در یک ماه گذشته اما موج جدیدی از ملخ‌ها وارد ایران شده‌‌اند؛ اتفاقی که ایرانیان دهه ۴۰ نیز آن را تجربه کرده بودند. در آن سال‌ها بیش از دو میلیون هکتار از زمین‌های کشاورزی در ایران از بین رفتند.
«محمدحسین رضایی»، یک کارشناس محیط زیست ششم اردیبهشت ماه امسال به خبرگزاری «آنا» گفته است: «به نظر می‌رسد با وجود به حجم حمله بی‌سابقه ملخ‌ها به کشور، هنوز برنامه مدونی در این خصوص از سوی مسوولان ارایه نشده است.»
او تاکید کرده است: «باید هرچه سریعتر راهکار مناسبی برای حمله ملخ‌ها اندیشیده شود.»
از دشمنی و شیطنت عربستان گرفته تا بارندگی‌های اخیر، دلایلی بودهاند که منابع رسمی در ایران برای حمله ملخ‌ها، آن هم پس از گذشت بیش از پنج دهه عنوان کردهاند. یک کارشناس محیط زیست در این باره به «ایران‌وایر» می‌گوید: «ملخ‌هایی که وارد کشور شده‌‌اند، قدرت جابهجایی بسیار زیادی دارند و در ۱۰ روز می‌توانند تا پنج هزار کیلومتر مسافت را طی کنند. محدودیت جغرافیایی برای حرکت این حشرات وجود ندارد و در گذشته حتی توانسته‌‌اند از آفریقا تا امریکای جنوبی نیز مهاجرت کنند.»
به باور او، هجوم ملخ‌ها به استان بوشهر خطر بزرگی برای استان خوزستان و فارس که از قطب‌های اصلی کشاورزی ایران هستند، محسوب می‌شود و می‌تواند تاثیر بسیاری بر کشاورزی این استان‌ها داشته باشد: «متاسفانه زمانی که این حشره وارد منطقه‌‌ای شود، کل گیاهان را از بین میبرد و حتی مراتع را نیز نابود می‌کند. بنابراین، اگر به خوزستان یا فارس که همسایه استان بوشهر هستند حمله کنند، در کنار تحریم‌ها که اقتصاد کشور را فلج کرده است و سیل اخیر که بسیاری از اراضی کشاورزی را نابود کرد، می‌تواند سومین عامل ایجاد فاجعه در ایران باشد.»
این کارشناس محیط زیست از وقوع قحطی در ایران ابراز نگرانی می‌کند: «آن چه که در گذشته تحت عنوان قحطی از آن نام می‌بردند، مشابه همین شرایطی بود که اکنون ما در آن قرار داریم. در تاریخ بارها بلایای طبیعی در کنار مشکلات اقتصادی سبب شده‌‌اند تا ایران با این مشکل مواجه شود. بنابراین، می‌توان به جرات گفت که باید منتظر وقوع فاجعه‌‌ای بزرگ در کشور باشیم.»
راه‌کارهای مختلفی برای مقابله با ملخ‌ها در فضای مجازی مطرح شده است. برخی استفاده از سیر را موثر می‌دانند و برخی هم تنها سم پاشی را عامل از بین بردن این بندپایان معرفی می‌کنند. این کارشناس محیط زیست اما معتقد است: «استفاده از روش‌های بیولوژیک یا همان مبارزه طبیعی با این آفت از سوی بسیاری از کارشناسان زیست محیطی مطرح شده است. در این روش، بهره گیری از پرندگان حشره خوار همچون "سار" را پیشنهاد داده‌‌اند اما بعید به نظر می‌رسد که در کوتاه مدت این روش اجرایی شود.»
به عقیده این کارشناس محیط زیست، بهترین راه برای مقابله با این جانوران، سم پاشی است: «سم پاشی هم البته می‌تواند به دو مشکل عمده زیست محیطی منجر شود؛ از یک سو، سم پاشی سایر گونه‌های حشرات که عمدتا در اکوسیستم‌های طبیعی مفید هستند و نقش مهمی از جمله تامین خوراک پرندگان و هم‌چنین گرده افشانی گیاهان بر عهده دارند را از بین خواهد برد. از سویی دیگر، سبب مرگ ملخ‌هایی می‌شود که مرده و مسموم آنها اگر خوراک پرندگان شوند، آنها را هم از بین خواهند برد.»
بر اساس پیشبینی فائو، ملخ‌ها تا پنج سال آینده در استان‌های جنوبی ایران باقی خواهند ماند: «باید دعا کرد که هجوم این حشرات به سمت مناطقی همچون گونزارها و جنگل‌های زاگرس اتفاق نیفتد. زیرا این مناطق از چراگاههای اصلی کشور به حساب می‌آیند و ۴۰ درصد آب شیرین ایران را تامین می‌کنند. بنابراین، در صورتی که اکوسیستم زاگرس دچار اختلال شود، نه تنها تاثیر مستقیمی بر منابع آب شیرین کشور خواهد داشت بلکه چراگاههای زاگرس نیز که از اصلی‌ترین مناطق تولید گوشت در کشور هستند، نابود خواهند شد و اقتصاد کشور زمین خواهد خورد.»
بر اساس آن چه این کارشناس محیط زیست می‌گوید، مقابله با ملخ‌ها در حال حاضر باید در اولویت همه برنامه‌های دولت ایران باشد:«در غیر این صورت، با هجوم این حشرات به دیگر مناطق کشور و نابودی محصولات کشاورزی و گیاهان، دچار قحطی و گرسنگی خواهیم شد.»
«محمود حجتی»، وزیر جهاد کشاورزی ۲۹ فروردین ماه امسال در مصاحبه‌‌ای با خبرگزاری «ایرنا» گفته است: «هجوم ملخ‌های آفریقایی به استان‌های جنوبی کشور تحت کنترل است و تلاش می‌شود که در سریع‌ترین زمان برنامه‌های مقابله با آن به منظور جلوگیری از گسترش آنها به اجرا در آید.»
اما یک فعال محیط زیست با رد ادعای او می‌گوید: «تاکنون اقدام جدی در خصوص مقابله با ملخ‌ها در ایران انجام نشده و متاسفانه مدیریت بحران در کشور ما لحظه‌‌ای است؛ یعنی زمانی که از آستانه بحران عبور می‌کنیم و در مرکز آن قرار می‌گیریم، مسوولان ما تازه به فکر برنامه‌ریزی و تخصیص اعتبار می‌افتند و اقداماتی غیر موثر انجام می‌دهند. هجوم و طغیان ملخ‌ها پیشبینی شده بود اما این که چرا مسوولان ما اقدامی در این باره انجام ندادند، سوال برانگیز است.»
او یکی از راه‌کارهای مقابله با این حشرات را زندهگیری آنها عنوان می‌کند و به «ایران‌وایر» می‌گوید: «با این روش می‌توان ملخ‌های زندهگیری شده را به عنوان خوراک دام و انسان استفاده کرد. کمااین که تا پیش از این نیز در استان‌های جنوبی خوردن این حشرات در بین برخی از مردم از محبوبیت خاصی برخوردار بوده است و در اسلام هم خوراکی حلال محسوب می‌شود.»
با این وجود، به باور این کنشگر، مشخص نیست که زندهگیری ملخ و خوردن آن چه قدر می‌تواند در کاهش جمعیتش موثر باشد: «این که آیا زندهگیری ملخ‌ها می‌تواند بر روند پراکنده شدن آنها موثر باشد، جای سوال دارد. در کل با توجه به شرایط کنونی و مشقاتی که به دلیل محدود بودن تجهیزات برای زندهگیری این حشرات وجود دارد، آینده روشنی برای مقابله با آنها قابل تصور نیست. در نهایت، سم پاشی شاید بهترین گزینه باشد.»
مطالب مرتبط:
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر