دست کم ۷۰ میلیون آواره در جهان؛ پناه‌جویان جمعیتی معادل چند کشور

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد به مناسبت «روز جهانی پناهندگان»، در آخرین آمار خود اعلام کرده است که بیش از ۷۰ میلیون انسان در جهان آواره هستند. البته این آمار تنها نشان‌دهنده پناه‌جویانی است که هویت آن‌ها در سازمان ملل ثبت شده‌ است. بسیاری از پناه‌جویان بدون ثبت هویت خود، راهی مسیر قاچاق انسان می‌شوند. برای همین، اگرچه آمار واقعی از تعداد پناه‌جویان وجود ندارد اما گفته می‌شود همین میزان هم از زمان جنگ جهانی دوم بی‌سابقه بوده است.

«پناه‌جو» یا «پناهنده» طبق «کنوانسیون ژنو»، به افرادی گفته می‌شود که به دلیل نژاد، دین، اعتقادات، گروه اجتماعی یا اتنیکی که در آن قرار دارند، مورد پی‌گرد سیاسی هستند و آزادی فعالیت و زندگی توسط حاکمان کشورهایشان محدود شده است. شمار پناه‌جویان در سراسر جهان اما بیان‌گر آن است که تا چه میزان ناامنی، محدودیت آزادی و خشونت در دنیا وجود دارد. در عین‌حال، بنا بر آمارهای انتشار یافته، موج آوارگان جهان در سال‌های گذشته رو به افزایش گذاشته و تعداد آن‎ها حتی نسبت به سال‎های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ که موج پناه‌جویان به سمت اروپا به راه افتاد، بیش‎تر شده است.

اگرچه بیش‌ترین آمار پناه‌جویان را سوری‌ها تشکیل می‌دهند اما روزنامه «دی‌ولت» آلمان در ماه آوریل سال جاری به اسنادی محرمانه دست یافت که خبر از تغییر بافت جمعیت پناه‌جویانی می‌دادند که خود را از طریق دریای مدیترانه به کشورهای یونان، ایتالیا و اسپانیا ‌‌رسانده‎اند. بنابر این اسناد، پناه‌جویان افغانستانی بزرگ‌ترین گروه پناه‌جویانی هستند که از این مسیر خود را به این کشورها رسانده‌اند و سوری‌ها در رده پنجم قرار دارند.

«یان اگلند»، دبیرکل «شورای پناهندگان» نروژ هم‎زمان با روز جهانی پناهندگان گفته است که از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون شمار آوارگان جهان به این میزان نرسیده بوده است: «این یک هشدار برای رهبران جهان است. روابط و سیاست بین‌المللی باعث درماندگی این افراد می‌شود. هیچ‌گونه راه‌حل موثری برای این مناقشه ندارند و مهم‌تر از آن، هیچ راه خروجی برای افرادی که گریخته‌اند، وجود ندارد.»

«فیلیپو گراندی»، دبیرکل سازمان ملل متحد هم در پیامی به مناسبت روز جهانی پناهندگان گفته است: «امروز، روزی برای ما است تا شجاعت و تصمیم شما را برای شروع دوباره زندگی‌تان به رسمیت بشناسیم. من همواره تحت تاثیر داستان‌های شما هستم و از امیدتان الهام می‌گیرم. ما باید راه‌های بهتری را گسترش دهیم تا جهان از شما حمایت کند. هرچند این هم به تنهایی کافی نیست.»

او هم‏چنین به کشورهایی اشاره کرده است که مقابل نجات پناه‌جویان ایستاده‌اند یا حاضر به پذیرفتن آن‌ها نیستند.

ایتالیا به عنوان یکی از همین کشورها است که به تازگی قانونی تصویب کرده است که طبق آن، هر قایق و کشتی که پناه‌جویان را از دریا نجات دهد، مجازات نقدی می‌شود و در صورت تکرار، قایق یا کشتی توقیف خواهد شد. به گفته سازمان ملل و سازمان‌های مدافع حقوق پناه‌جویان اما اروپا سهم خود را در کمک به پناه‌جویان به درستی ایفا نمی‌کند.

با روی کار آمدن احزاب دست‌راستی در اروپا، قوانین ملی و بین‌المللی علیه پناه‌جویان سخت‌تر شده‎اند. کنترل بیش‎تر مرزها، افزایش بازداشت‌ها، اختصاص میلیون‌ها یورو بودجه به کشورهایی مثل ترکیه، یونان، بوسنی‌هرزگوین، ایتالیا و لیبی برای نگه‌داری پناه‌جویان و ممانعت از ورود آن‌ها به کشورهای اروپایی تنها بخشی از این اقدامات است. در عین‌حال، قوانین داخلی کشورهای اروپایی هر از گاهی تغییر می‌کنند و علیه پناه‌جویان تشدید می‌شوند.

 

 

در این میان، اگرچه پناه‌جویان ایرانی گروه کم‌جمعیت‌تری را نسبت به دیگر ملیت‌ها تشکیل می‌دهند اما موج خروج آن‌ها از ایران رو به افزایش گذاشته است. به طوری‌که تنوع جمعیتی آن‌ها را می‌توان در کشورهایی مشاهده کرد که ایرانی‌ها بدون اخذ ویزا می‌توانند به آن‌ها وارد شوند. برای نمونه، زمانی‌که لزوم گرفتن روادید میان دو کشور صربستان و ایران از بین رفت، شمار ایرانی‌هایی که به این کشور رفتند و در مسیر قاچاق انسان افتادند یا در همان کشور درخواست پناهندگی دادند، چنان بالا رفت که صربستان اخذ ویزا را دوباره بین دو کشور برقرار کرد.

در حال حاضر نیز این تنوع جمعیت مهاجر ایرانی را می‎توان در ترکیه دید. این کشور که بالاترین آمار پناه‌جویان را دارد، حالا برای خیلی از ایرانی‌هایی که نمی‌خواهند پناهنده شوند، مقصد به شمار می‌رود. زنان مجرد، زنانی که به خاطر خشونت خانگی با فرزندان خود ایران را ترک کرده‌اند، ورشکسته‌های اقتصادی، آرایشگران، معلمان، کارگران، کوله‎بران و دیگر اقشار جامعه ایرانی را می‌توان به راحتی در گوشه‌ وکنار ترکیه یافت.

در کنار این جمعیت، گزارش‌های بسیاری منتشر شده که گویای مهاجرت خلبان‌های ایرانی از کشور هستند. در کنار آن‌ها می‌توان به فرار مغزها اشاره کرد که امسال هم ایران در صدر این جدول قرار گرفته است. هم‎چنین بسیاری از کنش‌گران حوزه آی‌تی می‌گویند نخبگان این حوزه در حال مهاجرت از ایران هستند. می‌توان به ورزش‌کارانی نیز اشاره کرد که همراه تیم‎های ملی از کشور خارج می‌شوند اما دیگر به وطن برنمی‌گردند. فعالان مدنی، سیاسی و روزنامه‌نگاران از جمله گروه‎های دیگری هستند که یا ایران را ترک کرده‌اند، یا به فکر ترک وطن هستند.

آمار دقیقی از جمعیت ایرانی‌های پناه‌جو و مهاجر وجود ندارد. بسیاری از آن‌ها که در مسیر رسیدن به مقصد هستند، هویت و ملیت خود را پنهان می‌کنند. برخی در کمپ‌ها، جنگل‌ها، خیابان‌ها یا کمپ‌های زندان‌گونه مرزی و دریا جان خود را از دست می‌دهند بدون آن‌که هویت‌شان مشخص شود. بسیاری از خانواده‌های ایرانی در تماس با «ایران‎وایر» از پناه‌جویان گم‏شده خود خبر داده‌اند؛ زنان، کودکان و مردانی که گاه ۱۰ سال از خروج‌شان می‌گذرد اما هنوز خبری از آن‌ها نیست.

در این میان، کودکان آسیب‌پذیرترین گروه پناه‌جویان را تشکیل می‌دهند. آن‎ها از تحصیل باز می‌مانند تا بلکه به مقصدی برسند که آینده‌ بهتری را قرار است برایشان رقم بزند. این کودکان همواره در این مسیر سختی می‌کشند و خشونتی که می‌بینند را در چشمان‌شان پنهان می‌سازند. کودکانی که گاه خانواده‎های خود را از دست می‌دهند و این مسیر را به تنهایی می‌پیمایند یا کودکانی که به دست قاچاق‎چیان انسان سپرده می‌شوند تا به مقصد برسند و خانواده‌هایشان در آینده‌ای نامعلوم همراه‌شان شود.

بنا بر آمار سازمان ملل، در سال ۲۰۱۸ دست‌کم ۳۰هزار کودک پناه‌جو به ایتالیا، یونان، اسپانیا و بلغارستان رسیده‌اند. در عین‌حال، ۴۲درصد آن‌ها، یعنی ۱۲هزار ۷۰۰ کودک‌ پناه‌جو بدون همراه به اروپا پا گذاشته‎اند.

از همین‌روی، سازمان ملل به کشورهای اروپایی هشدار داده است که این روند بی‌سابقه از جنگ جهانی دوم باید هرچه سریع‌تر سامان‏دهی شود و نجات انسان‌ها و پذیرفتن آن‌ها در اولویت امور سران کشورهای جهان قرار گیرد.

 

شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]

 

 

مطالب مرتبط:

راه‌حلی که اروپایی‌ها برای کنترل موج مهاجران پیدا کرده‌اند

هشدارهای بین‌المللی درخصوص وخامت شرایط پناهجویان در ترکیه و یونان