مهرزاد بروجردی: ایران پهپاد را زد تا مذاکره کند

 صبح امروز رسانه‌ها از تغییر ناگهانی تصمیم «دونالد ترامپ»، رییس جمهوری امریکا برای حمله به ایران خبر دادند. «نیویورک تایمز» نوشته است ترامپ دستور حمله به نقاطی در داخل خاک ایران را صادر کرده بود اما در آخرین لحظات و در پی مذاکره فشرده با رهبران کنگره، تصمیمش را تغییر داد.

در پی سرنگون شدن یک پهپاد امریکا توسط سپاه پاسداران ایران، سطح تنش‌های بین ایران و امریکا به بالاترین حد رسید. مقام‌های ایرانی می‌گویند این پهپاد در حریم مرزی کشور قرار داشته و به اخطارها توجهی نکرده است اما امریکایی‌ها آن را رد می‌کنند.

رسانه‌های جمهوری اسلامی صبح امروز با انتشار تصاویری از لاشه پهپاد، روی این موضوع که پهپاد امریکایی حریم مرزی ایران را رعایت نکرده است، تاکید کرده‌اند و رسانه‌های امریکایی تغییر ناگهانی تصمیم رییس جمهوری این کشور را مورد بررسی قرار داده‌اند.
«ایران‎وایر» از دکتر «مهرزاد بروجردی»، استاد علوم سیاسی «دانشگاه سیراکیوز» در نیویورک در این باره پرسیده ‌است:

با توجه به این که سطح تنش بین ایران و امریکا بسیار بالا است، ساقط کردن پهپاد امریکایی توسط سپاه پاسداران را چه طور تحلیل می‌کنید؟

• خوانش من از کاری که ایران انجام می‌دهد، این است که تصمیم گرفته است برای این که امتیاز برای مذاکره با امریکا به دست آورد، بحران را بالا ببرد اما یک درجه پایین‌تر از حد درگیری نظامی نگه دارد. بنابراین، فکر می‌کنم چه بیرون آمدن از یک سری از تعهدات «برجام» و چه کارهایی که در خلیج فارس انجام می‌دهد، در همین راستا است و چند هدف را دنبال می‌کند؛ هزینه سیاست امریکا را نسبت به ایران بالا ببرد و اختلاف بین امریکا و اروپایی‌ها و بین طبقات حاکم در امریکا ایجاد کند. این بازی پر مخاطره‌ای خواهد بود. به دلیل چهار دهه اختلافاتی که دو طرف با یک‎دیگر داشته‌اند، با در نظر گرفتن خوی تند و تصمیمات عجولانه آقای ترامپ و هم‎چنین بالاگرفتن قدرت سپاهیان تندرو، امکان درگیری را به هیچ وجه نمی‌شود نادیده گرفت.

واکنش اولیه دونالد ترامپ را چه طور تحلیل می‌کنید؟

• آقای ترامپ سعی می‌کند با کوچک نشان دادن اتفاقی که افتاده است، خودش را در موقعیتی قرار ندهد که مجبور شود یک عمل نظامی انجام دهد. اما انباشته شدن این موضوعات، یکی پس از دیگری کفه ترازو را به طرف دیدگاهی که آقایان «جان بولتون»(مشاور امنیت ملی امریکا) و «مایک پمپئو»(وزیر امور خارجه امریکا) دارند که به هر حال باید به ایران دست عبرتی داده شود، سنگین‌تر کند. من می‌دانم که «سنتکام»(ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده) از چند وقت پیش در حال آماده کردن طرح‌هایی درباره این است که درگیری محدود به ایران چه گونه خواهد بود، پاسخ ایران چه خواهد بود و.... بنابراین، می‌شود انتظار داشت که احتمالا در روزها یا هفته‌های آتی مقابله به مثل شود؛ مثلا پهپاد یا قایقی از ایران را باعنوان این که برای نیروهای ما خطرساز بوده‎اند، بزنند.

شما گفتید ایران قصد دارد با امریکا مذاکره اما رهبران ایران به طور علنی و شدید این موضوع را رد کرده‌اند.

• حرف‌های علنی رهبران ایران را نباید جدی گرفت؛ حرف‌های آقای «علی خامنه‌ای» که می‌گوید مذاکره برای ما سم است و این صحبت‌ها را نباید جدی گرفت. اگر ایرانی‌ها علاقه‌ای برای شکل‌گیری مذاکره نداشتند، این لشکر میانجی‎گران از عمان و ژاپن و سوییس و آلمان و عراق را که به ایران می‌روند تا پیغام ببرند را پذیرا نمی‌شدند. بنابراین، به نظر من بحث این نیست که ایران مذاکره نمی‌کند، واقعیت این است که بخواهد شرایط امروزی که در آن قرار گرفته است، ادامه پیدا کند. حرف‌های آقای «بیژن نامدار زنگنه»، وزیر نفت در چند هفته اخیر خیلی جالب بود. چند وقت پیش گفته بود امریکایی‌ها بلوغ شیطانی پیدا کرده‌اند و دیروز گفته بود ما دیگر به اسم ایران نمی‌توانیم نفت بفروشیم. این حرف‌ها از جانب کسی که بیش‎ترین سابقه وزارت را دارد، قابل تامل است. من فکر می‌کنم ایران به مذاکره علاقه‎مند است اما یک سری پیش‌شرط دارد. یعنی می‌خواهد این صحبت‌های تند که از جانب امریکا می‌شود و توانایی حفظ آبرو را برایش نگذاشته است، نباشد و تا این تغییر در گفته‌ها رخ ندهد، حاضر به مذاکره نیست. کما این که در مورد کره شمالی هم این تغییر در گفتمان رخ داد.

 چرا تصمیم آقای ترامپ عوض شد؟ لحن آقای ترامپ در چند هفته اخیر ملایم‎تر شده است و برخی فکر می‌کنند مذاکره مخفی در جریان است.

• مذاکره مخفی یک امکان است اما یک سناریوی دیگری هم وجود دارد؛ از این هفته کارزار انتخاباتی آقای ترامپ شروع شد و ایشان می‌داند شبح هرگونه جنگی با ایران بر کل فعالیت انتخاباتی او سایه می‌اندازد. این چیزی نیست که او به آن علاقه‎مند باشد. این حرفی که درباره اشتباه بودن زدن پهپاد زد، اصلا منطقی نبود و به هیچ وجه نمی‌توان چنین کاری را اتفاقی دانست. اما این حرف بیان‎گر خواست ایشان است برای این که نگذارد بحران ایران که خودش ساخته است، تمام فعالیت انتخاباتی‌ او را تحت شعاع قرار دهد. اما این‌که چه قدر می‌تواند با این وضع پیش برود، یک سوال اساسی است. متاسفانه ما درباره رییس جمهوری صحبت می‌کنیم که خوی تندی دارد، تصمیمات عجولانه زیادی گرفته است، تنبلی فکری دارد و حاضر نیست به طور دقیق اطلاعات امنیتی را بخواند و دنبال کند و تصمیم‌ها را بسنجد. برای همین این خطر وجود دارد که یک زمانی بی حوصلگی ایشان و ناراحتی از این که چرا ایران این کارها را می‌کند، سبب ‌شود تصمیمی بگیرد و مقابله به مثل کند.

اما آیا دونالد ترامپ از سوی طرف‎دارانش به خاطر عدم واکنش به ایران سرزنش نمی‌شود؟

• طرف‌داران ترامپ و خود آقای ترامپ در یک تناقض قرار گرفته‌اند. از یک طرف باید طوری نشان دهند که از ایران دل‎خور و در مقابل آن قوی هستند، از طرف دیگر آقای ترامپ نمی‌خواهد درگیر جنگی دیگر شود. طرف‌داران ترامپ بیش‌تر به مسایلی مثل اقتصاد و یا مهاجرت حساس هستند و مساله ایران برایشان چندان کلیدی نیست. در شرایط امروز، آقای ترامپ این امتیاز را دارد که وضعیت اقتصادی امریکا در شرایط بسیار خوبی قرار گرفته است. در طول تاریخ امریکا هم زمانی که رییس جمهوری می‌خواهد برای بار دوم انتخاب شود و وضع اقتصادی خوب است، شانس‌ او برای انتخاب مجدد بسیار بالا است. اما دست زدن به یک حرکت ماجراجویانه و جنگ با ایران می‌تواند تمام این موضوعات را در این شرایط زیر سوال ببرد. من فکر می‌کنم ایشان درایت سیاسی را در این حد دارد اما این به معنی آن نیست که عملیاتی در سطح پایین‌تر انجام نشود. چون از سوی دیگر، اگر حملات ایران به پهپادها و کشتی‌ها ادامه پیدا کنند، عدم پاسخ آقای ترامپ مبنی بر این خواهد بود که ایشان ضعف نشان داده است و این چیزی نیست که او تمایل داشته باشد از خودش نشان دهد.

مطالب مرتبط:

چرا ترامپ حمله به ایران را متوقف کرد؟