close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
جامعه مدنی

شيرين عبادى: طرز تفکر مهم‌تر از حجاب است

۱۹ دی ۱۳۹۴
ایران وایر
خواندن در ۵ دقیقه
شيرين عبادى: طرز تفکر مهم‌تر از حجاب است

80 سال از ماجرای کشف حجاب می گذرد. تصمیم رضاشاه کماکان موافقان و مخالفان خودش را دارد. برخی آن را سبب انزوای زنان و برخی دیگر مایه پیشرفت آن ها می دانند. برخی با هرگونه اجبار مخالف هستند و طبعا با کشف حجاب اجباری هم مخالفت می کنند اما برخی دیگر با کشف حجاب اجباری مخالف هستند ولی مخالفت شان مطلق نیست و می گویند تصمیم رضاشاه ناگزیر بوده است.

«ایران‎وایر» در گفت و گو با «شیرین عبادی»، حقوق‌دان و برنده جایزه صلح نوبل در ۲۰۰۳، نظرش درباره این تصمیم را جویا شده است.

به نظر شما، کشف حجاب تصمیم درستی بود؟

  • به نظر من تصمیم درستی نبود چرا که هیچ امری با اجبار تغییر نمی کند. کشف حجاب یک موضوع فرهنگی است که می بایستی به تدریج در جامعه اتفاق افتد. کشف حجاب اجباری باعث شد مردم مقاومتی علیه این حرکت از خود نشان دهند. من با هیچ اجباری موافق نیستم؛ نه با حجاب اجباری و نه با کشف حجاب اجباری.

برخی اعتقاد دارند کشف حجاب به پیشرفت و بهبود وضعیت زنان منجر شد.

  • کشف حجاب به تنهایی در پیشرفت زنان موثر نبود. آن چه موثر بود، تاسیس دانشگاه و تشویق زنان برای ادامه تحصیل و ورود به فعالیت های اجتماعی بود. در زمان سلطنت پهلوی، با وجود آن که حکومت دختران را برای ورود به دانشگاه و فعالیت های اجتماعی تشویق می کرد و حتی حق رای زنان را «عطیه ملوکانه» (حقی که شاه برای زنان قایل شده بود) عنوان می کرد اما به خاطر آن که خانواده های سنتی و روحانیون مخالف برابری حقوق زنان و مردان بودند، بسیاری از خانواده های سنتی مانع از ادامه تحصیل دختران خود در دانشگاه ها می شدند. اعتقاد داشتند دانشگاه های مختلط و نشستن دختران و پسران بر روی یک نیمکت، فسادانگیز بوده و موجب گمراهی دختران می شود. به همین دلیل، تعداد دانشجویان دختر در زمان رژیم گذشته در بهترین حالت هیچ گاه از ۲۵ درصد تجاوز نکرد. حتی هنگامی که فرح پهلوی برای شکستن این سد، دستور ایجاد دانشگاهی ویژه دختران را صادر کرد - که به «دانشگاه فرح» موسوم شد- نتوانست این مشکل را حل کند. زیرا این دانشگاه اولا تنها منحصر به چند رشته تحصیلی بود و در تمامی رشته ها دانشجو نمی پذیرفت و ثانیا تنها در تهران قرار داشت و در سایر شهرستان ها شعبه ای نداشت.

ما در ایرانِ پس از انقلاب هم شاهد گسترش ورود زنان به دانشگاه ها بودیم.

  • بله؛ البته جمهوری اسلامی در ذات و نهاد خود با برابری زنان موافق نیست و به همین دلیل شاهد قوانین تبعیض آمیز در زمینه های گوناگون علیه زنان هستیم. اما از آن جایی که به قول معروف، هر تزی، آنتی تز خود را هم تولید می کند، رژیمی که برای سرکوب زنان آمده بود، در عمل به پلکانی برای ترقی آن ها تبدیل شد. با پیروزی انقلاب و اسلامی کردن دانشگاه ها، بهانه از دست پدران و برادران خانواده های سنتی گرفته شد و دخترانی که در زمان شاه محکوم به خانه نشینی و شوهر کردن بودند، به دانشگاه ها راه پیدا کردند. یکی از جالب ترین مقالاتی را که در مورد تقبیح حجاب اجباری خوانده ام، توسط «فاطمه صادقی»، دختر آیت الله «صادق خلخالی» نوشته شده است. اگر انقلاب اسلامی اتفاق نمی افتاد، ایشان که اکنون استاد دانشگاه هستند، اجازه نمی یافت در کلاس دانشگاه دوران شاه حضور یابد و تحصیل کند.

شما به مساله فعالیت های اجتماعی اشاره کردید؛ برخی به نقش بازدارنده حجاب اشاره دارند و این که در هر صورت حجاب به عنوان یک مانع در برخی فعالیت ها عمل می کند.

  • نه؛ حجاب نمی تواند مساله بازدارنده ای باشد. آن چه مهم است، طرز تفکر است. زنان بسیاری را دیده ام که حجاب بر سر ندارند ولی بسیار سنتی به مساله حقوق زن نگاه می کنند. زنان با حجاب اگر معتقد به برابری و تساوی حقوق در کلیه زمینه ها باشند، طبیعتا می توانند مشارکت، فعالیت و پیشرفت کنند.

آیا خود شما برخورد مستقیم با پدیده حجاب یا کشف حجاب اجباری داشته اید؟

  • یک پدیده اجباری داشتیم؛ یک نوع اجبار غیرمستقیم سیستماتیک با اهداف سیاسی. البته در زمان های مختلف، حجاب به عنوان سمبل سیاسی مورد استفاده قرار گرفته است. اواخر سلطنت شاه از حجاب به عنوان نمادی برای مخالفت با او استفاده می شد و در راهپیمایی هایی که در ماه های آخر سلطنت شاه رخ می داد، تعدادی از زنانی که اعتقادی هم به حجاب نداشتند، به نشانه اعتراض به رژیم شاهنشاهی و هم‎بستگی و اتحاد با انقلابیون روسری به سرکرده و در راهپمایی ها شرکت می کردند. حتی در ماه های اول بعد از انقلاب، احزاب چپ مانند حزب «توده» بخش‎نامه ای صادر کرده بودند مبنی بر این که زنان عضو خود برای ایجاد وحدت با انقلاب می بایستی در ملاء عام روسری به سر کنند. آن زمان هنوز در دادگستری شاغل و کارمند بودم. محل کارم در خیابانی که اکنون به نام «شهید قرنی» نام‎گذاری شده، بود. آن زمان فروش روزنامه های احزاب سیاسی مانند حزب توده آزاد بود. در چهارراه محل کارم زنی از طرف‎داران حزب توده روزنامه «مردم» را می فروخت. این خانم که با فروش روزنامه در سر چهارراه در حقیقت نشان از عضویت (و یا حداقل هواداری وی) از حزب توده را داشت، روسری به سر می کرد و در خیابان روزنامه می فروخت. در آن زمان در خیابان و در اماکن عمومی هنوز حجاب اجباری نشده نبود و زن ها بدون حجاب به خیابان ها می آمدند. سرکردن روسری از سوی این خانم که به مناسبت عقیده ایدیولوژیکی نمی بایستی اعتقادی به حجاب می داشت، نشانه عملکرد حزبی بود که می خواست متحد انقلابیون باشد. هر بار که این خانم را می دیدم، به وی می گفتم اگر روسریت را برداری، از تو روزنامه می خرم زیرا می دانم که این روسری را به خاطر دستور حزبی و نه اعتقاد شخصی به سر کرده ای. آن خانم هم صبورانه تحمل می کرد و فقط به من می گفت برو، مزاحم نشو. روز بعد دوباره با گفتن این جمله او را تشویق می کردم که به اعتقاد شخصی و نه دستور حزبی عمل کند و روسری اش را بردارد. این قدر این روش ادامه پیدا کرد تا این که خانم پس از 10 روز ترجیح داد تا در چهارراهی پایین تر روزنامه بفروشد و با زن سمج و لجبازی مانند من روبه رو نشود. البته متاسفانه مدارای حزب توده با انقلابیون و سر کردن حجاب به نشانه وحدت با انقلابیون خیلی به درازا نکشید چرا که کمی بعد دستور دستگیری سران حزب توده صادر شد و پس از آن نیز متاسفانه شاهد رفتار بسیار خشن و غیرقانونی دادگاه انقلاب با پیروان این حزب بودیم.

ثبت نظر

نگارتماشا
۲۰ دی ۱۳۹۴

جدا هربار از خود سوال میکنم این بانو با چه معیار و چه معجزه ای برنده جایزه نوبل شد.
"من با هیچ اجباری موافق نیستم؛"
-پس لطفا با اجبار تحصیل برای کودکان هم موافق نباش بزار بفرستنشون آجرپزی و گدایی و فرش بافی.
-پس با اجبار برابری سیاهپوست و سفید پوست هم مخالفت کن و برگرد به شست سال پیش نگذار سیاهپوست توی اتوبوس با زور قانون بغل سفیدپوست بنشیند.
- پس چرا بخاطر اجبار تغییر پوشش مردان در زمان رضا شاه صدات در نمیاد، گیر دادی به اجبار پوشش زنان؟؟؟

"دخترانی که در زمان شاه محکوم به خانه نشینی و شوهر کردن بودند، به دانشگاه ها راه پیدا کردند. "
-اون صدها هزار و میلیون ها دخترانی که "مثل سرکار" در زمان شاه محکوم به خانه نشینی و شوهر کردن نبودند آدم نیستند؟ پیشرفت آنها و ساختاری شدن حقوق زنان در زمان شاه باد هوا بود؟ شما پس از کجا پیدات شد قاضی شدی؟ در زمان شاه آمار نشان میداد که تعداد زنانی که پا به عرصه اجتماع و درس و تحصیل میگذاشتند روز به روز رو به افزایش بود یا دخترانی که محکوم به خانه نشینی و شوهر کردن بودند؟؟؟؟؟
... بیشتر

EhsanChehri
۱۹ دی ۱۳۹۴

هر حکومتی که بخواد مردم رو باب میل خودش بسمت نادرستی هدایت کنه نتیجش همین می شه

سیاست

در صورت جنگ بین ایران و عربستان، تبعات آن جهانی خواهد بود

۱۹ دی ۱۳۹۴
ایران وایر
خواندن در ۳ دقیقه
در صورت جنگ بین ایران و عربستان، تبعات آن جهانی خواهد بود