زندان «رجایی شهر» ۱۰ بند(یا به تعبیری ۱۱ بند)، یا آن‌چنان که در ادبیات رسمی گفته می‌شود، «اندرزگاه» برای نگه‌داری زندانیان و یک بند فرهنگی دارد. بند ۱ تا ۹ این زندان در دهه ۶۰ ساخته شده‌اند و هر بند سه طبقه و هر طبقه دارای یک سالن است.
در دهه ۶۰، دو سالن در هر بند مخصوص سلول‌های انفرادی و یک سالن هر بند هم مخصوص سلول‌های عمومی بوده است. اکنون به جز بند ۸، سلول‌های همه سالن‌های بندهای این زندان هم‌چون بند عمومی کاربرد دارند. بند نوساز ۱۰ برخلاف سایر بندهای این زندان، یک طبقه است. گفتنی است که طبقه سوم بند ۸ هم اکنون به عنوان بند ۱۱ و مستقل از بند ۸ تعریف می‌شود.
همه این بندها به جز بند ۱۰، از طریق راهروهای سرپوشیده در طبقات سه‌گانه به یک‌دیگر متصل هستند. طبقات زندان هم با راه‌پله‌ای که در انتهای طبقات است، به یک‌دیگر وصل می‌شوند. زندانی پیش از ورود به راهرو، بارها مورد بازرسی قرار می‌گیرد؛ ابتدا به محض ورود به زندان، بار دوم در قرنطینه، برای بار سوم در دژبانی ساختمان اصلی، نوبت چهارم در ورودی ساختمان اصلی و در نهایت در ابتدای راهروی طبقه هم‌کفِ بندی که به آن منتقل می‌شود.
در کنار برخی از سالن‌ها، یک اتاق قرار دارد که از آن به عنوان «فرعی» یاد می‌شود و شماره‌اش همان شماره سالنی است که اتاق به آن چسبیده است. از این فرعی‌ها در موارد خاص برای تنبیه زندانیان هم‌چون سلول انفرادی و یا تفکیک یک دسته از زندانیان از سایرین و یا انبار استفاده می‌شود.
در طبقه همکف هر بند، فروشگاه بند قرار دارد که زندانیان مایحتاج خود را از آن‌جا تهیه می‌کنند. از دو اتاق دیگر چسبیده به بندها در طبقات دو و سه هر بند، یکی به عنوان استراحتگاه نگهبان‌ها (معروف به «زیر هشت») و دیگری به عنوان انبار یا فرعی استفاده می‌شود. هر سالن هم یک وکیل بند (سالن) دارد که رییس بند او را از میان زندانیان انتخاب می‌کند.
در سالن‌هایی که در دهه ۶۰ کاربرد انفرادی داشته و هنوز بازسازی نشدهاند، ۳۳ سلول و در سالن عمومی ۱۵ سلول وجود دارد. سلول‌های سالن‌های انفرادی بازسازی نشده و سلول‌های بسیار کوچک یک نفره هستند که اکنون در هر کدام دو تا سه زندانی در آن‌ها نگه‌داری می‌شوند. اما در سالن‌های سابقا انفرادی که اکنون بازسازی شده‌اند، با متصل کردن دو سلول به یک‌دیگر، تعداد سلول‌های سالن نصف شده اما مساحت سلول به اندازه سلول‌های سالن‌های عمومی، بزرگ‌تر شده است.
تا پیش از سال ۱۳۹۴، تقریبا در انتهای هر سالن یک حسینیه وجود داشت اما با انتقال زندانیان جاعل و کلاه‌بردار به زندان تهران بزرگ در این سال و کم شدن قابل توجه تعداد زندانیان رجایی‌شهر، اکثر حسینیه‌های بندها تخلیه و پلمپ شدند.
اکنون به جز بند ۴ که خاص زندانیان سیاسی و عقیدتی است و بند ۱۰ زندان، سایر بندها فاقد تخت هستند و زندانیان تنها می‌توانند روی زمین بخوابند و رقابت بر سر خوابیدن در سلول یا راهرو است. برداشتن تخت در این سلول‌ها به گفته مسوولان زندان، اقدامی ناگزیر بوده است برای کنترل خشونت در زندان. چون به گفته آن‌ها، زندانیان شرور با قطعات تخت‌ها، چاقو و وسایل برنده دیگر برای دعوا و درگیری درست می‌کردند.
در سه سالن (۱تا ۳) بند یک عمدتا زندانیان باسابقه نگه‌داری می‌شوند که اغلب بیش از ۱۰ سال است که در زندان به سر می‌برند. البته زندانیان با سابقه را می‌توان در بندهای دیگر هم دید و در مواردی ممکن است زندانی کم سابقه نیز به سالن‌های این بند منتقل شود.
بند۲ را بند «دارالقرآن» هم می‌نامند. زندانیانی در سالن‌های این بند (۴ تا ۶) نگه‌داری می‌شوند که در کار حفظ و قرائت قرآن هستند. این زندانیان با انواع جرایم، حتی جرایم خطرناک، اغلب می‌توانند به آسانی از زندان مرخصی بگیرند و یا از آزادی مشروط استفاده کنند.
بند۳ زندان به بند کُردها و لُرها مشهور است و در سالن‌های آن (۷ تا ۹) بیشتر زندانیان کُرد و لُر نگه‌داری می‌شوند.
در سالن‌های (۱۰ تا ۱۲) بند ۴، زندانیان سیاسی و عقیدتی نگه‌داری می‌شوند. در سالن فوق‌امنیتی ۱۰، ۲۱ زندانی سیاسی حضور دارند. سالن ۱۰ به دوربین مدار بسته و سیستم شنود مجهز است. در این سالن، ۴۰ دوربین مدار بسته و ۶۴ سیستم شنود کار گذاشته شده است. در فرعی ۱۰، چند نفری از افراطی‌ترین زندانیان گروه‌های تکفیری نگه‌داری می‌شوند.
در سالن ۱۱ هم ۲۱ زندانی عقیدتی اهل سنت متهم به عضویت در «داعش» و «القاعده» حضور دارند. دو زندانی بهایی نیز در فرعی ۱۱ نگه‌داری می‌شوند. سالن ۱۲ بعد از انتقال دسته‌جمعی زندانیان سیاسی و عقیدتی در هشتم مرداد ۱۳۹۶ خالی شده است و اکنون کسی در آن نیست.
سالن‌های ۱۳ تا ۱۵ از دوره‌ای که «مردانی» ریاست زندان رجایی شهر را بر عهده گرفت، به بند ويژه نگه‌داری جوانان بدل شد. زندانیان در سه رده سنی ۱۸ تا ۲۲ در سالن ۱۴، ۲۲ تا ۲۵ در سالن ۱۵ و ۲۵ تا ۲۷ در سالن ۱۳ این بند نگه‌داری می‌شدند. به دستور «غلامرضا ضیایی»، رییس وقت زندان رجایی‌شهر، اوایل سال جاری عمده زندانیان این بند به بندهای دیگر منتقل و زندانیان دیگری با آن‌ها جایگزین شدند و بند جوانان به معنای سابق دیگر وجود ندارد.
سالن‌های ۱۶ تا ۱۸ بند ۶ مختص نگه‌داری زندانیان خطرناک است. زندانی‌هایی که اهل درگیری دایمی هستند، در این بند نگه‌داری می‌شوند. گاهی نیز زندانیان مساله‌دار از نظر مسوولان زندان را به عنوان تنبیه به این بند منتقل می‌کنند.
در سالن ۱۹ بند ۷، زندانیان عادی نگه‌داری می‌شوند. سالن ۲۰ این بند هم مخصوص زندانیانی است که قرص «متادون» مصرف می‌کنند. سالن ۲۱ بند نیز محل نگه‌داری ۳۶ نفر از زندانیان عقیدتی اهل سنت متهم به ارتباط با داعش و القاعده است. گفتنی است که تا پیش از سال ۱۳۹۰، بند ۷ زندان رجایی‌شهر، بند زنان زندان بود.
دو سالن ۲۲ و ۲۳ بند ۸ که به دلیل کنترل آن از سوی سپاه پاسداران در دهه ۶۰، به بند «سپاه» معروف است، در اختیار وزارت اطلاعات قرار دارد. در این دو سالن، متهمان سیاسی و عقیدتی استان «البرز» که در مرحله بازجویی هستند، به صورت موقت نگه‌داری می‌شوند. کارکرد این بند را می‌توان با بند ۲۰۹ «اوین» شبیه دانست. از آن جا که تمام رفت‌و آمدهای این دو سالن با چشم‌بند است، در مورد وضعیت داخلی سالن‌های این بند اطلاع دقیقی در دست نیست. از نظر مسوولان زندان رجایی‌شهر، این دو سالن وجود خارجی ندارند.
سالن ۲۴ که در طبقه سوم بند ۸ قرار دارد، سوییت انفرادی است که از سوی مدیریت زندان کنترل می‌شود و بیشتر مخصوص نگه‌داری زندانیان اعدامی در ساعات پایانی زندگی، قبل از اعدام است. این سوییت را پیشتر به طور غیر رسمی، سوییت بند ۵ می‌‌گفتند و تحت مدیریت رییس همین بند بود. اما اکنون این سالن، مستقل از بند ۵ و ۸، نام خود را دارد و به عنوان سالن ۲۴ بند ۱۱ شناخته می‌شود.
طبقه همکف بند ۹ (سالن ۲۵)، ساختمان اداری است. دو طبقه دیگر این بند (سالن‌های ۲۶ و ۲۷)، «بند کارگری» است. این دو سالن محل نگه‌داری زندانیانی هستند که در بخش خدماتی و یا کارگاه‌های زندان کار می‌کنند.
بند ۱۰ اما برخلاف ۹ بند پیشین، در سال‌های اخیر ساخته شده و دارای هفت سالن (۳۰ تا ۳۶) است. هر سالن یک اتاق بزرگ است که دورتا دور آن تخت‌های سه طبقه قرار دارند؛ ۱۰ تخت با ظرفیت ۳۰ نفر. بند ۱۰ ابتدا به منظور نگه‌داری زندانیان زن ساخته شد اما بعد و با انتقال زندانیان زن بند ۷ زندان رجایی‌شهر به سایر زندان‌ها، کاربری آن پیش از راه‌اندازی تغییر یافت. ورودی بند ۱۰ در انتهای سمت چپ کریدور «مادر» (طبقه همکف) قرار دارد.
سالن ۳۰ بند ۱۰ پیشتر خاص زندانیان متادونی بود. این زندانیان از این‌جا به سالن ۲۰ بند ۷ منتقل شدند و این سالن اکنون خالی است. سالن ۳۱ هم ویژه زندانیان فرهنگی است؛ آن دسته از زندانیانی که درس می‌خوانند و در حال ادامه تحصیلات دانشگاهی هستند. سالن ۳۲ این بند نیز مختص محکومان نظامی است و اکنون تنها پنج یا شش زندانی نامی در آن نگه‌داری می‌شوند.
سالن ۳۳ خالی است و سالن ۳۴ هم مخصوص پیرمردان زندانی است. سالن ۳۵ نیز به زندانیان موردی اختصاص دارد. زندانیان موردی به زندانیانی گفته می‌شود که به دلیلی مورد خشم مسوولان زندان قرار گرفته‌اند و با جرایم متفاوت در یک‌جا نگه‌داری می‌شوند و ممکن است هر مدت یک بار جابه‌جا شوند.
سالن ۳۶ این بند هم مختص زندانیان عقیدتی اهل سنت متهم به ارتباط با داعش و القاعده است و در آن ۳۵ زندانی نگه‌داری می‌شوند.
بند فرهنگی مقابل بند ۱۰ واقع شده است و در آن هیچ زندانی نگه‌داری نمی‌شود. کتابخانه، مدرسه، باشگاه و آمفی‌تئاتر زندان در این بند قرار دارد. آمفی‌تئاتر بند فرهنگی، سال ۱۳۶۷ به «میدان دار» بدل شده بود و کشتار زندانیان سیاسی گوهردشت در آن‌جا انجام شد. بند فرهنگی اما بر روی همه زندانیان رجایی‌شهر باز نیست و عملا تنها زندانیان بند ۱۰ می‌توانند در طول روز به آن‌جا تردد و از این بند و امکاناتش استفاده کنند.
مطالب مرتبط:
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر