از سلام نظامی در پاریس تا پیدا شدن حلقه گمشده داروین در میلان و صوفیه

«دالبرت» اولین قربانی نبود. وقتی پا به توپ می‌شد و می‌دوید، به‌وضوح از روی سکوها صدای سی‌هزار نفر را می‌شنید که از خودشان صدای «میمون» درمی‌آورند. شاید تک‌به‌تک، همان گمشده‌های «حلقه داروین» بودند.

همان شبی که دالبرت، مدافع سیاه‌پوست فیورنتینا در شهر پارما به میمون تشبیه می‌شد، «مویس کین»، «کالیدو کولیبالی»، «روملو لوکاکو» و «فرانک کسیه» در ایتالیا به جرم رنگین‌پوست بودن تحقیر می‌شدند.

«کریستیانو رونالدو»، درحالی‌که از تمام این میادین دور بود، پستی در توییتر خود منتشر کرد و نوشت: «من همیشه خواهان تربیت اجتماعی، احترام و دوری از نژادپرستی بودم. بیایید به هر نوع تبعیض اجتماعی نه بگوییم.» واکنش «آنتونیو کونته» سرمربی اینترمیلان در گفت‌وگو با «اسکای اسپورت» کمی تندتر بود: «این بوی کثافت است که در فوتبال جهان پیچیده.» اما خب یکی هم مثل «لئوناردو بونوچی»، مدافعی که در موردش همیشه شایعات نژادپرستانه وجود داشته هم واکنشی متفاوت داشت. مرد یووه وقتی هم‌بازی‌اش را زیر فشار فحاشی نژادپرستانه تماشاگران رقیب دید گفت: «هر دو طرف مقصر هستند. هم تماشاگر، هم بازیکن ما.»

در میلان چند روز بعد صدای اعتراضی بلند شد. «جیانی اینفانتینو» رییس فدراسیون جهانی فوتبال، ملیتی سوییسی – ایتالیایی دارد. متولد شهر کوچک «بریگ» سوییس است، اما از پدر و مادری ایتالیایی. او در مراسم «THE BEST» گفته بود: «می‌خواهم در مورد کشورم، ایتالیا حرف بزنم. ما شاهد تکه‌ای از نژادپرستی در فوتبال هستیم. برای من دیگر قابل‌تحمل نیست. می‌خواهید با من موافق باشید یا نه اهمیتی ندارد. من برای پاک کردن نژادپرستی در فوتبال مبارزه می‌کنم. هرچند به کمک تک‌تک شما نیاز دارم.»

اینفانیتنو با شعارهای حقوق بشر و اصلاحات ساختاری وارد فدراسیون جهانی فوتبال شد. اولین قدمش برای این‌که ثابت کند می‌خواهد همسو با آنچه فریاد زده راه برود، نشاندن «فاطما سامورا» فعال حقوق زنان و کودکان در اتاق دبیرکلی فیفا بود.

رییس فیفا از سرزمین مادری‌اش آغاز کرد: «یک‌بار برای همیشه در ایتالیا، بعد در همه جای دنیا.» می‌دانست که ایتالیا یک مظهر است، یک نماد، فقط یک تصویر شارپ و کامل از آلوده‌ترین فضای جامعه جهانی که باز به‌سوی نژادپرستی حرکت می‌کند. کجای دنیا از این بیماری هاری فرهنگی بشر مصون مانده است؟

تصویر بازیکنان تیم ملی ترکیه را دیده‌اید؟ فیفا مصیبت‌زده می‌شود وقتی با موج ناگهانی نژادپرستی و سیاست‌زدگی فوتبال روبرو می‌شود. بازیکنان تیم ملی ترکیه ابتدا در بازی مقابل آلبانی وقتی به گل برتری می‌رسند، همگی سمت دوربین عکاس‌ها می‌دوند و به «رجب طیب اردوغان» سلام نظامی می‌دهند. این سلام و درودی به احترام کشتار کردها در شمال سوریه که به عملیات «چشمه صلح» ملقب شد.

یوفا واکنش نشان داد: «تحقیقات خود را برای راستی‌آزمایی در مورد دلیل سلام نظامی بازیکنان تیم ملی ترکیه آغاز می‌کنیم.»

چهار روز بعد، تیم ملی ترکیه به فرانسه سفر کرد. شامگاه چهاردهم اکتبر، وقتی بازیکنان این تیم وارد ورزشگاه «استاد دو فرانس» پاریس شدند، بخشی از جمعیت با فریاد «سوریه، سوریه» و «زنده باد کرد» مقابل همان سلام نظامی قبلی واکنش نشان دادند. در آخرین دقایق بازی، وقتی تیم ملی فرانسه یک بر صفر پیش بود، «کان آیهان» گل تساوی را وارد دروازه میزبان کرد؛ به سمت دوربین‌ها دوید و درحالی‌که تمام بازیکنان همراهی‌اش می‌کردند، بازهم سلام نظامی به ارتش ترکیه را به قاب دوربین‌ها هدیه داد.

«کان آیهان» را کمی بیشتر بشناسید؛ او در شهر «گلسن‌کیرخن» آلمان از پدر و مادری ترک متولد شد. در تیم‌های شالکه ۰۴، آینتراخت فراکنفورت و دوسفلدورف آلمان بازی کرده و می‌کند. آلمان او را به‌عنوان یک مهاجر پذیرفته، خودش و پدر و مادرش هم خاک این کشور را به‌عنوان یک جهان‌وطنی قبول کردند، اما برای حمله به کردهای سوریه، به رجب طیب اردوغان اسلام‌گرا سلام نظامی می‌دهد.

باشگاه «سنت پالی» آلمان اما حوصله توجه کردن به اندرزهای حکیمانه فیفا و تحقیقات میدانی یوفا را ندارد. «دیلی میل» اعلام کرد که مدیران باشگاه آلمانی به دلیل آنچه «نفرت‌پراکنی‌ در فضای فوتبال آلمان» خوانده بودند، «سنک شاهین» بازیکن ترکیه‌ای خود را اخراج کردند.

دلیل این تصمیم، پست اینستاگرامی بازیکن ترکیه‌ای‌تبار و حمایت او از تصمیم اردوغان برای حمله به کردهای جنوب ترکیه بود. این پست، اعتراض هواداران باشگاه را به همراه داشت.

در بیانیه این باشگاه آمده است: «بررسی داخلی پست اینستاگرام سنک شاهین درباره استقرار ارتش ترکیه در سوریه به پایان رسید. ما با احترام به دیدگاه‌های تمامی انسان‌ها معتقدیم که باشگاه ما جایی برای جنگ‌طلب‌ها نیست. پس با احترام فراوان، این بازیکن از امروز آزاد خواهد بود که در هر باشگاه دیگری آزادانه به دوران فوتبال خودش ادامه دهد.»

اگر ترکیه بازیکنانی دارد که همگی با ذوق، با شوق، با لبخندی بر لب، مقابل دوربین‌ها سلام نظامی می‌دهند، بلغارستان تماشاگرانی دارد که وقتی برای حمایت از تیم ملی کشورشان به ورزشگاه می‌آیند و «رحیم استرلینگ» بازیکن تیم ملی انگلستان پا به توپ می‌شود، برایش صدای میمون درمی‌آورند.

در غرب اروپا، سلام نظامی داشتیم. در شرق اروپا و شهر صوفیه تماشاگران بلغارستان سلام نظامی دادند. چرا؟ چون هیتلر، شکارچی خون انگلیسی‌ها بود. بلغارها البته در نبرد بالکان از روز ۲۸اکتبر۱۸۴۰ در رکاب آلمان نازی و ایتالیا علیه آلبانی، یوگسلاوی و یونان جنگیده بودند.

«هری کین» دو بار سمت داور رفت و از او خواست که اگر گوش‌هایش صدای میمون را از روی سکوها نمی‌شنود، لااقل چشم‌هایش را باز کند و دست‌هایی که به علامت «سلام هیتلر» (هایل هیتلر) به پیش‌آمده را ببیند. «ایوان ببک» داور کروات، دو بار در دقایق ۲۸ و ۴۳ بازی را متوقف کرد. انگلستان شش بر صفر برد، استرلینگ میان فریاد جماعتی که از حلقه گمشده داروین آمده بودند دو گل زد، اما زخمی که بر تن فوتبال جهان نشست، به‌زودی التیام نمی‌یابد.

اتحادیه فوتبال انگلستان همان دیشب بیانیه‌ای صادر کرد و از یوفا خواست هرچه سریع‌تر به این رفتار تماشاگران بلغارستان واکنش نشان دهد.

انگلستانی‌هایی که به صوفیه سفر کرده بودند، وقتی از ورزشگاه بیرون می‌آمدند این شعار را فریاد می‌زدند: «دیدید چه کسی دروازه نژادپرست‌ها را باز کرد؟ رحیم استرلینگ. رحیم استرلینگ. رحیم استرلینگ.»

حالا یوفا رفته که تحقیق کند و بفهمد چرا بازیکنان تیم ملی ترکیه سلام نظامی داده‌اند. اینفانتینو هم همچنان ابراز نگرانی می‌کند. فوتبال در اروپا آمیخته شده با سیاست‌های جنگ‌طلبانه اردوغان و نژادپرستی‌هایی که رهبران افراطی در کشورها با همان، آرام‌آرام به قدرت می‌رسند.

فوتبال هم جزیی از زندگی است؛ تولد دوباره راست‌های افراطی در اروپا، یوفا و فیفا را به انزوا می‌برد. فعلا دو رییس از جنس فعالان حقوق بشر در راس قدرت این دو نهاد هستند. چه کسی می‌داند پس از «جیانی اینفانتینو» و «الکساندر چفرین» چقدر در راس قدرت فیفا و یوفا دوام خواهند آورد.