مردم ایران در اعتراض به دونرخی شدن قیمت بنزین و سه برابر شدن نرخ آزاد بنزین، روز شنبه در ده‌ها شهر ایران به خیابان‌ها ریختند. شیوه‌های اعتراض تنوع بسیاری داشت و شعارها هم در شهرهای مختلف و حتی در خیابانهای مختلف یک شهر متفاوت بود. جایی مردم خیابان را بستند و همچون آنچه چند وقت پیش در لبنان اتفاق افتاد، در کف خیابان قلیان کشیدند و چای نوشیدند. جایی، اتومبیل‌هایشان را پارک کردند و خیابان‌ها را به شیوه‌ای مسالمت‌آمیز اشغال کردند. جاهایی شعار علیه گرانی دادند و جاهایی شعارها علیه دولت و حکومت و نظام سیاسی بود. در بسیاری از شهرها، تظاهرات روز شنبه بدون درگیری جدی و خونریزی در طول روز ادامه یافت اما در چند شهر، ماموران بر روی معترضان آتش گشودند و شماری از معترضان کشته و زخمی شدند.
این تصویری بود از ایران در روز شنبه ۲۵آبان۱۳۹۶، روزی که در تاریخ ایران به‌عنوان روز اعتراضات گسترده مردم به سه برابر شدن یک‌شبه قیمت بنزین ثبت خواهد شد. خبر افزایش قیمت بنزین به شکل ناگهانی و بدون هیچ پیش‌زمینه قبلی اعلام شد. پنجشنبه ۲۴ آبان، رسانه‌ها و وب‌سایت‌های خبری داخل ایران، بیانیه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران را منتشر کردند که اعلام می‌کرد بر اساس مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران سه قوه حکومتی ایران، قیمت بنزین از روز جمعه ۲۴ آبان/١۵ نوامبر در ایران گران خواهد شد. بر اساس این بیانیه، قیمت هر لیتر بنزین معمولی غیر سهمیه‌ای در ایران سه برابر شده و از روز جمعه ۳ هزار تومان می‌شد.
«محمدباقر نوبخت»، رییس سازمان برنامه‌وبودجه ایران، هم‌زمان تاکید کرده بود که ۱۰۰ درصد منابع حاصل از سهمیه‌بندی و افزایش سه برابری قیمت بنزین به‌صورت حمایت معیشتی به بیش از ۱۸ میلیون خانوار که معادل ۶۰ میلیون نفر است توزیع می‌شود. به گفته آقای نوبخت، این کمک متناسب با تعداد هر خانوار بین ۵۰ تا ۲۰۵ هزار تومان خواهد بود که ماهیانه بین این خانوارها توزیع می‌شود. کارشناسان اقتصادی معتقد هستند با توجه به آثار تورمی افزایش قیمت بنزین و درنتیجه آن، گران شدن سایر کالاها و خدمات، کمک ناچیز ماهیانه دولت به خانوارهای کم‌درآمد تناسبی با گرانی‌ها و نرخ تورم ندارد و کمک چندانی به اقتصاد این خانوارها نخواهد کرد.
مشخص نیست دولت و آنچه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران سه قوه حکومتی ایران نامیده می‌شود، پیش‌بینی کرده بودند که مردم به این گستردگی به این تصمیم معترض خواهند شد یا نه اما اعتراضات عصر و شب جمعه، ۲۴ آبان، در چند شهر و بعد اعتراضات گسترده مردم در بسیاری از شهرهای ایران در روز شنبه، ۲۵ آبان، نشان داد که مردم ایران از این تصمیم ناراضی هستند. نارضایتی که به شکل‌های گوناگون نمایش داده شد و با واکنش‌های مختلفی هم روبرو شد.
در پیوند با این اعتراضات، آنچه می‌توان با اطمینان گفت این است که مردم در اعتراض به افزایش قیمت بنزین به خیابان‌ها ریختند اما ویدیوهای زیادی که از معترضان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد نشان داد که همه معترضان تنها بر روی همین خواسته متمرکز نماندند و اعتراضات خیلی زود در شهرهای مختلف ابعاد گسترده‌تری یافت و نظام سیاسی حاکم را هدف گرفت.
روز جمعه اکثر شهرها در ایران آرام بودند؛ اما در چند شهر، مردم بعدازظهر این روز به خیابان‌ها ریختند و ویدیوهایی از تجمع مردم و در چند مورد آتش زدن لاستیک و یا درگیری پراکنده بین مردم و نیروهای انتظامی منتشر شد. نکته مهم در اعتراضات روز جمعه گستردگی آن در استان خوزستان بود. استانی محروم با مردمانی فقیر که میزبان بزرگ‌ترین منابع طبیعی نفت ایران هم هست. ماهشهر، دزفول، امیدیه، بهبهان، اهواز، مشهد و شیراز ازجمله این شهرها بودند. در اهواز مردم شعار می‌دادند: «اهوازی با غیرت، ماشینتو خاموش کن.» در امیدیه، یکی دیگر از شهرهای خوزستان، معترضان جاده خروجی آن شهر به آغاجاری را برای ساعاتی بستند. در بهبهان مردم شعار می‌دادند:«بنزین گرونتر شده، فقیر فقیرتر شده.» در خرمشهر هم معترضان شعار می‌دادند: «باغیرت ماشینتو خاموش کن.» در ماهشهر معترضان عصبانی از تصمیم یک‌شبه حکومت، پمپ‌بنزینی را به اعتراض آتش زدند. در مشهد، معترضان اتومبیل‌های خود را در بلوار وکیل‌آباد خاموش کرده و خیابان را برای ساعاتی مسدود کردند. اما شدیدترین اعتراضات در سیرجان رخ داد، جایی که ماموران به معترضان شلیک کردند و درنتیجه آن، یک شهروند معترض به نام «جواد نظری فتح‌آبادی» با شلیک گلوله به سرش کشته شد.
روز شنبه اعتراضات شهرهای بیشتری را در برگرفت و اشکال متفاوتی هم به خود گرفت. در برخی از شهرها، مردم بدون سردادن شعارهای سیاسی رادیکال تنها بر مساله گران شدن بنزین متمرکز شدند و برای نشان دادن اعتراضشان، اتومبیل‌هایشان را در خیابان‌ها خاموش کردند و راه‌بندان ایجاد کردند. این اعتراض در مواردی هم با ابتکاری هوشمندانه توام شد. تصاویری از یکی از خیابانهای اصفهان منتشر شد که نشان می‌داد اتومبیل‌ها وسط خیابان پارک کرده‌اند و مردم همان وسط خیابان، بساط قلیان کشیدن و چای نوشیدن راه‌انداخته‌اند. اما عصر همین روز ویدیوی دیگری از منطقه زینبیه اصفهان منتشر شد که کسی را غرق در خون روی زمین نشان داد و صداهای روی ویدیو، تاکید می‌کردند که این فرد با شلیک ماموران امنیتی کشته شده است.
در برخی از شهرها هم مثل شیراز، اعتراضات در ابتدای روز شنبه بر شعارهایی در مورد قیمت بنزین و گرانی متمرکز بود و هرچند همچون اصفهان، اتومبیل‌ها برخی از خیابان‌ها را مسدود کرده بودند اما نیروهای انتظامی برخوردی با مردم نداشتند. مردمی که از آنان تشکر می‌کردند و به رویشان لبخند می‌زدند. اما از بعدازظهر در این شهر ورق برگشت و با کشته شدن دست‌کم یک معترض جوان به نام «مهدی نکویی » مقابل کلانتری معالی‌آباد، اعتراضات به خشونت کشیده شد. تصاویر بعدی از شیراز نشان می‌داد، معترضان اتومبیل پلیس را آتش زده‌اند.
درگیری‌ها به این دو شهر ختم نشد. روز شنبه، در خرمشهر اعتراضات ادامه داشت و بنا بر خبرهای منتشرشده درنتیجه تیراندازی ماموران امنیتی، دست‌کم دو نفر با نام‌های «میثم عبدالوهاب عدگی‌پور» و «علی غزلاوی»، ۱۲ساله کشته شدند و تعدادی هم زخمی شدند. در بهبهان هم اعتراضات روز جمعه ادامه یافت و بنا بر خبرهای تائید نشده دست‌کم سه تن از معترضان هم در این شهر کشته شدند. سنندج تمام روز وضعیتی بحرانی داشت و گفته‌شده در این شهر هم دست‌کم یک نفر کشته و بیش از ۲۰ نفر مجروح شدهاند.
در شهریار هم ویدیوهای رسیده نشان می‌داد که مستقیم به مردم تیراندازی شده است و معترضان خشمگین، در واکنش یک پایگاه نیروی بسیج شهرک اندیشه و چند پایگاه پلیس را آتش زده‌اند و مجسمه انگشتر روح‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی را آتش زده‌اند. در تبریز، اتوبوس نیروهای انتظامی آتش زده شد و مردم برخی از خیابان‌ها را تمام طول روز بستند.
بیش از صد ویدیویی که در طول روز به تدریج از اعتراضات در شهرهای مختلف ایران در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، نشان می‌داد که در ده‌ها شهر دیگر ایران هم از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب، از شهرهای بزرگ چون تهران تا شهرهای کوچک چون ایلام، مردم در طول روز شنبه خیابان‌ها را مسدود کردند و هرچند با شعار مرگ بر گرانی و اعتراض به گران شدن قیمت بنزین اعتراضات آغاز شد اما در واکنش به برخورد خشن نیروهای انتظامی و رسیدن خبر کشته شدن برخی از معترضان در سایر شهرها، سمت‌وسوی شعارها تغییر کرد و معترضان در واکنش به خشونت نیروهای امنیتی، به مکان‌های عمومی سنگ پرتاب کردند و در مواردی شیشه بانک‌ها، پاسگاه‌های پلیس، و اداره‌های دولتی را شکسته و حتی در برخی از شهرها، بانک‌ها، پایگاه‌های بسیج و پلیس به آتش کشیده شد.
بنا بر خبرهای رسیده، در دو شهر کُردنشین جوانرود در استان کرمانشاه و شهر مریوان در استان کردستان، شدت برخوردهای بسیار بیشتر از سایر شهرها بوده و شمار بیشتری از معترضان در این دو شهر کشته و زخمی شدهاند. بنابر خبرهای «آژانس خبری حقوق‌بشری هه‌نگاو» که بر خبرهای مناطق کردنشین ایران تمرکز دارد در این دو شهر دست‌کم ۱۲ نفر در نتیجه تیراندازی ماموران امنیتی، کشته و شمار بسیار بیشتری هم زخمی شدهاند. این آژانس اضافه کرده است که شمار مصدومان در این دو شهر روبه افزایش است.
روایت رسانه‌های داخل ایران از اعتراضات اما با آنچه ویدیوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند متفاوت بود. این رسانه‌ها در مورد اعتراضات روز جمعه خبرهای پراکنده‌ای منتشر کردند اما آن‌چنان که یکی از روزنامه‌نگاران ایرانی در توئیتر خبر داد از خبررسانی در مورد رویدادهای اعتراضی روز شنبه منع شدند. برای مثال، ایرنا، خبرگزاری رسمی دولت ایران در گزارشی در مورد اعتراضات روز جمعه در سیرجان بی‌آن‌که به کشته شدن یکی از معترضان در این شهر اشاره کند تنها نوشت درگیری‌ها در این شهر شدید بوده و معترضان را به هجوم ناموفق به انبار نفت این شهر به قصد آتش زدنش متهم کرد و دلیل ناموفق بودن معترضان را هم واکنش نیروی انتظامی دانست.
اما افزایش قیمت بنزین و اعتراضات دامنه‌دار به آن، موجب واکنش‌هایی هم در مقامات حکومتی شد. «حسن روحانی»، رییس‌جمهور ایران گفته است درآمدی که از افزایش قیمت بنزین حاصل می‌شود به خزانه دولت نمی‌رود و بین شصت میلیون نفر ایرانی توزیع می‌شود. روحانی این را هم گفته است دولت مدت‌ها در تلاش بوده است به اقشار کم‌درآمد که در فشار هستند کمک کند اما منابع درآمدی و بودجه اجرای آن وجود نداشت. «محمود واعظی»، رییس دفتر رییس‌جمهور هم گفته است تصمیم افزایش قیمت بنزین، مورد تایید همه مسوولان نظام بوده است.
اما در طرف مقابل، مسوولان مختلف نظام کوشیده‌اند نشان دهند نقشی در این تصمیم نداشته‌اند. به گزارش تابناک، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در بیانیه‌ای گفته است که دبیر آن مجمع هیچ مصاحبه یا پیامی در تایید یا حمایت از افزایش نرخ بنزین نداشته است و هرگونه تصمیم‌گیری دراین‌باره از اختیارات دولت و مجلس به شمار می‌رود.
در شبکه‌های اجتماعی خبری منتشر شد دال بر این‌که «ابراهیم رئیسی»، رییس قوه قضائیه گفته است در جلسه سران قوا با افزایش قیمت بنزین مخالفت کرده است. «محمد فراهانی»، سردبیر خبرگزاری میزان، ارگان خبری قوه قضائیه، در توییتی این خبر را نادرست خواند و گفت ابراهیم رئیسی دراین‌باره اظهار نظری نکرده است.
«بهرام پارسایی»، نماینده شیراز در مجلس شورای اسلامی مدعی شد در مورد قیمت نفت بدون کسب نظر نمایندگان مجلس تصمیم‌گیری شده است. این نماینده مجلس در رشته توییتی که دراین‌باره نوشته است تاکید کرده است زمانی می‌توان بنزین را در ایران بر اساس نرخ بنزین در سایر کشورها قیمت‌گذاری کرد که درآمدهای مردم در ایران هم با درامد در آن کشورها متناسب باشد.
در میان نمایندگان مجلس، شاید صریح‌ترین اظهارنظر درباره افزایش قیمت بنزین، از آن «پروانه سلحشوری»، نماینده تهران باشد. پروانه سلحشوری در حساب توییتر خود نوشت: «از وقتی بنزین گران شده، مردم در تماس‌های مکرر ابراز نگرانی می‌کنند. هم‌وطنان عزیز، مدت‌هاست مجلس در رأس امور نیست. این موضوع در جلسه سران سه قوه تصمیم‌گیری شده. همین یک رکن دموکراسی را نیم‌بند داشتیم که فاتحه آن‌هم خوانده شد. مجلس بعدی را تعطیل کنید، خودش اقتصاد مقاومتی است.»
«مجتبی ذوالنور»، رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی گفته از طریق پیامک تلفنی موافقت تعدادی کافی نماینده برای یک طرح دوفوریتی طرح دوفوریتی برای مخالفت با گران شدن بنزین در صحن علنی مجلس خبر داد و گفت گران کردن بنزین بدون اطلاع مجلس خلاف قانون است و آن‌ها در مجلس صددرصد با این موضوع مخالفت می‌کنند.
اما واکنش‌ها تنها به انتقاد از این تصمیم ختم نشد. در اعتراض‌های روز شنبه چند بانک در تهران، بهبهان، اسلام‌شهر و یک حوزه علمیه در اصفهان آتش زده شد و تصاویری از آتش زدن تصویر رهبر جمهوری اسلامی منتشر شد و معترضان شعارهایی هم علیه کمک‌های جمهوری اسلامی به گروه‌های شبه‌نظامی در فلسطین و لبنان سردادند. رفتارهایی که واکنش مقامات ایرانی را به دنبال داشت. «محمدجعفر منتظری»، دادستان کل کشور و «حسام‌الدین آشنا»، مشاور حسن روحانی، خارجی‌ها را به دخالت در اعتراض‌ها متهم کردند و معترضان را به برخورد تهدید کردند.
«عبدالرضا رحمانی فضلی»، وزیر کشور، هم با این ادعا که تاکنون با معترضان «مدارا» شده تهدید کرد که اگر اعتراضات ادامه پیدا کند با «وجود خویشتن‌داری نیروهای انتظامی و امنیتی طبعا این نیروها وظیفه خود را انجام دهند.» ادعای وزیر کشور دال بر مدارا در حالی است که بر اساس خبرهای منتشرشده تاکنون نزدیک به بیست نفر از معترضان در جریان سرکوب نیروهای امنیتی کشته شدهاند.
اما کار هم تنها به تهدید معترضان ختم نشد. از عصر روز شنبه، حوالی ساعت ۶ به‌وقت تهران، قطع دسترسی مردم داخل ایران به اینترنت به‌طور گسترده شروع شد. به‌تدریج، در بیشتر نقاط ایران، به‌خصوص در نزدیک به ۵۰ شهری که شاهد اعتراضات مردمی بود، دسترسی به اینترنت غیرممکن شد یا با اختلالات وسیعی همراه شد. شبکه‌ای از ناظران اینترنت که با نام «نت‌بلاکز» شناخته می‌شوند و کارشان رصد کردن کارکرد اینترنت در جهان است گزارش دادند که شبکه‌های تلفن «همراه اول»، «رایتل» و «ایرانسل» در ایران از ساعت شش عصر به‌وقت محلی در ایران خاموش شدهاند. به نوشته امیر رشیدی، پژوهشگر آزادی دسترسی آنلاین، این وضعیت با شروع روز یکشنبه در ایران بدتر شد و دسترسی به اینترنت در ایران تا زمان تنظیم این گزارش عملا غیرممکن شده است.
در آخرین اقدام هم مقامات آموزش‌وپرورش چند شهر ایران اعلام کرده‌اند مدارس در روز یکشنبه که در ایران روز غیر تعطیل است، تعطیل خواهند بود. مدارس تمام مقاطع در استان تهران، استان چهارمحال بختیاری و مدارس شهرهای اصفهان، شیراز و بهبهان و تعدادی از شهرهای دیگر فردا تعطیل خواهند بود. مقامات در مواردی گفته‌اند این تعطیلی به خاطر برودت هوا بارش برف است اما به‌جز استان چهارمحال بختیاری، به نظر می‌رسد در سایر نقاط، این تصمیم واکنشی است به تظاهرات و احتمال ادامه اعتراضات در روز یکشنبه.
مطالب مرتبط:
گزارش لحظه به لحظه شهروندخبرنگاران از اعتراضات پاییز ۹۸
فقرا یا ثروتمندان؛ افزایش قیمت بنزین به نفع و ضرر کدام است؟
آیا مصوبات «ستاد مقابله با شرارت» با مسئولیت آیت‌الله خامنه‌ای قانونی است؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر