تجمعات شهروندان نسبت به گرانی بنزین در آبان ماه امسال موجب کشته و زخمی شدن صدها تن و بازداشت هزاران فرد شد. خانواده این افراد ممکن است اطلاعات حقوقی کافی برای پیگیری وضعیت عزیز خود را نداشته باشند. درخواست‌های مشاوره حقوقی از ایران وایر نشان می دهد بسیاری از کسانی که به نوعی در تظاهرات‌های اخیر دچار مشکل شده اند نیاز شدید به راهنمایی حقوقی دارند. به همین جهت مشاوران حقوقی ایران وایر تعدادی از سوال و جواب‌های کاربردی در این زمینه را آماده کرده است.
بدینوسیله مشاوران حقوقی ایران وایر آمادگی خود را برای مشاوره دادن به هر شخصی که به نوعی در ارتباط با اعتراضات اخیر نیاز به کمک حقوقی دارند را اعلام می کند. شهروندان می توانند از طرق زیر سوالات خود را به ما ارسال کنند
ایمیل به [email protected]
ارسال به تلگرام به آدرس @shomairanwire
پیام به فیسبوک iranwire.com ایران وایر
***
با سلام! من یک سوال کلی دارم. آیا شرکت در تظاهرات غیرقانونی است؟ اگر نه پس حکومت چطور این‌قدر انسان را دستگیر کرده است؟ دادگاه‌ها بر چه اساسی می‌خواهند این دستگیرشدگان را محاکمه کنند.
سلام! بر اساس اصل ۲۷ قانون اساسی ایران شرکت در تظاهرات مسالمت‌آمیز آزاد است. اگر تظاهرات غیرمسلحانه و برخلاف مبانی اسلام نباشد همه شهروندان می‌توانند چنین تظاهراتی را برگزار و در آن‌ها شرکت کنند. بر اساس این اصل اخذ مجوز نیز لازم نیست و لزوم مجوز که در قانون احزاب پیش بینی شده است صرفا زمانی است که این گروه‌ها قصد برپایی تظاهرات را داشته باشند. به عبارتی هیچ‌یک از تظاهرات کنندگانی که اقدام به تخریب اموال نکرده‌اند مرتکب جرمی نشده‌اند و بازداشت و محاکمه آنان فاقد وجاهت قانونی است اما در عمل معمولا قوه قضائیه به این امر توجه نکرده و بازداشت‌شدگان در تظاهرات را در قالب جرایمی مثل اجتماع و تبانی برای ارتکاب جرم محاکمه می‌کند. موفق باشید!
...................................
سلام! در تظاهرات مربوط به گرانی بنزین عده‌ای از هم‌وطنان کشته شده‌اند. در برخی گزارش‌ها آمده است که این افراد توسط شلیک مستقیم نیروهای انتظامی و امنیتی کشته شده‌اند. سوال من این است که آیا قوانین ایران اجازه شلیک مستقیم به تظاهرات کنندگان را می‌دهد؟
بر اساس قانون به‌کارگیری سلاح توسط ماموران نیروهای مسلح در موارد ضروری مصوب سال ۱۳۷۳ نیروهای مسلح برای جلوگیری از اغتشاشات و ناآرامی‌ها در شرایط معینی حق استفاده از سلاح را دارند اما این بدین معنی نیست که در هر تظاهراتی بتوانند مستقیما به مردم شلیک کنند. اولا اینکه در قانون سخن از اغتشاش رفته است و هر تظاهراتی را صرف اینکه مقداری خشونت وجود داشته باشد را نمی‌توان اغتشاش نامید دوما قانون مذکور ضوابطی را برای استفاده از سلاح مشخص کرده است. مهم‌ترین اصلی که این قانون در نظر گرفته اصل ضرورت است؛ یعنی اینکه ماموران مسلح فقط در شرایط اضطراری می‌توانند شلیک کنند. ماده ۴ قانون مقرر کرده است: «مأمورین انتظامی برای اعاده نظم و کنترل راهپیمایی‌های غیرقانونی، فرونشاندن شورش و بلوا و ناآرامی‌هایی که بدون به‌کارگیری سلاح، مهار آن‌ها امکان‌پذیر نباشد، حق به‌کارگیری سلاح را به دستور فرمانده عملیات، در صورت تحقق شرایط زیر دارند:
الف - قبلاً از وسایل دیگری مطابق مقررات استفاده‌شده و مؤثر واقع نشده باشد. ب - قبل از به‌کارگیری سلاح، با اخلالگران و شورشیان نسبت به به‌کارگیری سلاح اتمام‌حجت شده باشد. تبصره ۱ - تشخیص ناآرامی‌های موضوع ماده ۴ حسب مورد برعهده رئیس شورای تأمین استان و شهرستان و در غیاب هر یک برعهده معاون آنان خواهد بود و درصورتی‌که فرماندار معاون سیاسی نداشته باشد این مسئولیت را به یکی از اعضای شورای تأمین محول خواهد نمود. تبصره ۲ - در مواردی که برای اعاده نظم و امنیت موضوع این ماده نیروی نظامی طبق مقررات قانونی مأموریت پیدا نمایند ازلحاظ مقررات به‌کارگیری سلاح مشمول این ماده می‌باشند...» این ماده به‌روشنی اشاره کرده است که ماموران باید ابتدا از وسایل دیگر استفاده کرده و درصورتی‌که وضعیت کنترل نشود از سلاح استفاده کنند و ضمنا به تظاهرات کنندگان هشدار بدهند. قانون‌گذار مصادیق وسایل دیگر را ذکر نکرده اما منطقا می‌توان گفت که منظور وسایلی غیر کشنده همچون آب‌پاش، گاز اشک‌آور، باتوم و مواردی از این قبیل است. به هر ترتیب شکی نیست که قانونا شلیک مستقیم به تظاهرات کنندگان فاقد وجاهت قانونی بوده است.
................................
با سلام. یکی از اقوام نزدیک ما را در شیراز در این تظاهرات‌ها گرفته‌اند. دوستانش شاهد هستند که چند لباس شخصی او را دستگیر کرده‌اند اما رفتیم از نیروی انتظامی پرسیدیم می‌گویند که ما خبر نداریم. به هر جا مراجعه می‌کنیم جواب درست‌وحسابی نمی‌دهند. ممکن است ما را راهنمایی کنید که چه‌کار باید بکنیم و به کجا برویم؟ پدر و مادرش خیلی نگران هستند و می‌ترسند یک بلایی سر بچه‌شان بیاید؟
با سلام! در مرحله اول به دادسرا رفته و از طریق دادستان یا یکی از معاونان او سعی کنید اطلاعات به دست آورید. به‌هرحال احتمال اینکه برای دستگیرشدگان پرونده تشکیل داده شده باشد زیاد است به همین دلیل بهترین راه مراجعه به دادسرا است. ممکن است در وضعیت فعلی مقامات دادسرا توجه نکنند اما سماجت به خرج دهید و سعی کنید با چند تن از معاونان دادستان ملاقات کنید. درخواست‌های خود را کتبا به این مقامات بدهید. اگر در دادسرا جوابی نگرفتید و یا گفتند که پرونده‌ای تشکیل نشده است بهتر است به ستاد خبری وزارت اطلاعات رفته و یا تلفنی تماس گرفته و اطلاعات کسب کنید. اگر از آنجا نیز جواب نگرفتید با سپاه تماس بگیرید. به‌احتمال بسیار نهاد دستگیر کننده وزارت اطلاعات یا نیروی انتظامی بوده است. پیشنهاد می‌شود در مورد مشخصات دستگیر شونده اطلاع‌رسانی کنید. موفق باشید!
..................................................
من یک فعال سیاسی در خارج از کشور هستم و از خدمتتان سوالی داشتم. در تظاهرات‌های اخیر عده‌ای از شهروندان کشته و خیلی‌ها مجروح شدند. می‌خواستم بدانم آیا خانواده کشته‌شدگان یا خود مجروحان می‌توانند از نیروهای انتظامی یا امنیتی شکایت کنند؟ آیا ماموران حق شلیک را داشته‌اند؟
با سلام! خدمتتان عرض شود ماده ۴ قانون به‌کارگیری سلاح پیسش بینی کرده است که ماموران برای مقابله با ناآرامی حق استفاده از سلاح را دارند اما در این قانون شرایطی برای استفاده از سلاح پیش‌بینی‌شده ازجمله اینکه راه دیگری برای حفظ نظم نباشد و اینکه در مورداستفاده از سلاح هشدار داده شود و در مرحله بعدی باید ابتدا تیرهوایی و بعد به ناحیه کمر به پایین تیراندازی شود به‌طورکلی نمی‌توان در تظاهرات اخیر تیراندازی به قصد کشت را توجیه کرد بنابراین اولیای دم کشته‌شدگان و یا افراد مجروح قانونا حق شکایت را دارند اما متاسفانه در عمل به نتیجه رسیدن چنین شکایاتی دشوار به نظر می‌رسد. موفق باشید!
...............................
سلام. پسر من در پیک موتوری کار می‌کند. روز یک‌شنبه در شهریار وقتی سوار موتور بوده و به مقصدی می‌رفته است توسط مامورین نیروی انتظامی دستگیر شده است. ایشان به‌هیچ‌وجه در تظاهرات‌ها نبوده است. رفتیم دادسرا که گفتند چندروزی بازداشت می‌ماند بعد تکلیفش مشخص خواهد شد. می‌خواستم بدانم آیا پسر من را نیز محاکمه می‌کنند؟ در دادگاه چطور باید دفاع کند؟ آیا به نظرتان وکیل بگیریم بهتر است؟
با سلام! متاسفانه در چنین مواقعی نیروهای امنیتی و انتظامی افراد بی‌گناه و کسانی را که هیچ نقشی در تخریب نداشته‌اند را نیز دستگیر می‌کنند. به‌هرحال بهتر است از بازپرس پرونده مطلع شوید که چه قراری صادر شده است.و اگر قرار بازداشت موقت صادر شده باشد باید به پسرتان ابلاغ شود در این صورت ایشان می‌تواند اعتراض دهد. ممکن است قرار وثیقه یا کفالت نیز صادر شده باشد اما در وضعیت فعلی بازپرس وثیقه را قبول نکند که این کار نیز غیرقانونی است. بهتر است از محل کار پسرتان یک تاییدیه مبنی بر اینکه ایشان در آنجا مشغول به کار بوده و حضور او در خیابان در آن ساعت برای رساندن کالایی به مقصد بوده است بگیرید و به بازپرس پرونده بدهید. استفاده از وکیل درهرحال بهتر است. اگر توانایی مالی دارید حتما از یک وکیل دادگستری استفاده کنید. موفق باشید!
.................................
سلام خسته نباشید. یکی از آشناهای ما در تظاهرات‌های اخیر بازداشت شد. الان خبر داده‌اند که وثیقه ۲۰۰ میلیونی بیاورید آزاد بشود آما ما فعلا نتوانستیم سند پیدا کنیم. سوال من این است که اگر نتوانیم وثیقه بگذاریم چه می‌شود؟ آیا می‌توانیم از بازپرس بخواهیم با پروانه کسب یا فیش حقوقی این آشنای ما آزاد شود؟ سوال دیگرم این است که این قرار وثیقه آیا نشانه خوبی است؟
با سلام! خدمتتان عرض شود که اگر قرار وثیقه صادرشده تودیع نشود متهم در بازداشت می‌ماند. درنهایت بازپرس پرونده می‌تواند مبلغ قرار را کمتر کرده و یا آن را به نوع دیگری تبدیل کند. این امر ممکن است زمان‌بر باشد بنابراین بهتر است وثیقه را فراهم نمایید. آزاد شدن با فیش حقوقی یا پروانه کسب زمانی است که بازپرس قرار کفالت صادر کرده باشد. با توجه به اینکه مبلغ قرار دویست میلیون تومان است احتمال اینکه بازپرس آن را به قرار کفالت تبدیل کند بسیار ضعیف است. در مورد سوال آخرتان عرض شود بله به‌هرحال اگر قرار وثیقه صادر شده است نشانگر این است که اتهام دستگیرشده زیاد سنگین نیست اما این بدین معنا نمی‌باشد که متهم حتما تبرئه خواهد شد. به عبارتی قرار وثیقه نشان می‌دهد بازپرس شخص دستگیرشده را متهم دانسته است.
..........................
سلام. چند روز پیش از ستاد خبری وزارت اطلاعات با من تماس گرفتند و خواستند خودم را معرفی کنم. من یک خبرنگار یکی از نشریات محلی هستم و در تظاهرات‌ها با دوربینم عکس می‌گرفتم. البته تا حالا هیچ عکسی هم منتشر نکردم. سوالم این است که آیا احضار تلفنی وزارت اطلاعات قانونی است؟ آیا من می‌توانم نروم و اگر نروم چه اتفاقی می‌افتد؟
با سلام! اولا باید توجه شود زمانی می‌توان فردی را احضار نمود که این فرد در قالب یک پرونده قضائی به‌عنوان متهم، مظنون، شاهد یا مطلع شناخته شود و احضار باید یا توسط خود مقام قضائی یا به دستور او صورت گیرد. دوما مطابق ماده ۱۶۹ قانون آیین دادرسی کیفری: «احضار متهم به‌وسیله احضاریه به‌عمل می‌آید. احضاریه در دو نسخه تنظیم می‌شود که یک نسخه از آن به متهم ابلاغ می‌گردد و نسخه دیگر پس از امضاء به مأمور ابلاغ مسترد می‌شود.» بنابراین احضار حتما باید به‌موجب احضاریه باشد. بر اساس مقررات مربوط به دادرسی الکترونیکی هر شخصی که در سیستم دادرسی الکترونیکی حساب کاربری دارد احضاریه از طریق آن سیستم ابلاغ می‌شود. درهرصورت احضاریه یا باید به‌صورت کتبی و یا به‌صورت الکترونیکی به شخص ابلاغ شود. احضار از طریق تماس تلفنی به‌هیچ‌وجه صحیح نیست و شخص احضار شونده از این طریق می‌تواند از مراجعه خودداری کند. اگر شما از رفتن خودداری کنید قانونا عواقبی نخواهد داشت. موفق باشید!
....................................
با سلام! برادر من را در اصفهان دستگیر کردند. ایشان هیچ نقشی در خشونت‌ها نداشته و فقط در تظاهرات شرکت کرده است بااین‌وجود ماموران پس از بازداشت او را مورد ضرب و شتم قرار داده و می‌خواهند که اعتراف کند در آتش زدن بانک شرکت داشته. خلاصه بعد از دو روز ضرب و شتم برادرم مجبور به اعتراف دروغ علیه خود شده است. الان ایشان در زندان است. احتمال دارد در این روزها یک ملاقاتی باهاش داشته باشیم. به نظر شما ایشان می‌تواند اعتراف خود را پس بگیرد؟ در دادگاه چه بگوید بهتر است؟
با سلام! خدمتتان عرض شود اعترافی که ناشی از فشار و آزار و اذیت و تهدید است هیچ اعتباری ندارد. همچنین اگر قاضی بخواهد با استناد به اعتراف رای بدهد اولا باید خود آن را استماع کند و دوما در مورد صحت‌وسقم اقرار مطمئن شود. به همین دلیل بهتر است برادر شما در مراحل بعدی صراحتا بگوید تحت‌فشار مجبور به اعتراف شده و اقرار انجام‌شده را انکار کند. برادرتان یا وکیلش می‌تواند تقاضای بررسی دوربین‌های محل و بازجویی از شهود را بنماید. اگر افرادی هم شاهد بوده‌اند که برادرتان نقشی در آتش زدن بانک نداشته حتما آن‌ها را به بازپرس معرفی کنید. موفق باشید!
...................................
سلام. پسرم در تظاهرات‌های گرانی بنزین در تهران دستگیر شده است. رفتیم دادسرا که گفتند پسرت در زندان فشافویه است و دیگر هیچ اطلاعاتی ندادند. به بازپرس گفتم که می‌خواهم وکیل بگیرم اما خیلی ناراحت شد و گفت ما در این مرحله وکیل را نمی‌پذیریم. می‌خواستم بدانم آیا ایشان این حق را دارد؟
دسترسی به وکیل از حقوق متهم است. بر اساس قوانین ایران هر متهمی در هر مرحله از دادرسی می‌تواند به وکیل دسترسی داشته باشد؛ اما این حق بر اساس قانون آیین دادرسی کمی محدود شده است. به این نحو که در جرایم علیه امنیت متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی باید از میان وکلایی که رئیس قوه قضائیه تعیین می‌کند وکیل انتخاب کند. به عبارتی در مرحله تحقیقات مقدماتی متهم به جرایم علیه امنیت نمی‌تواند وکیل دلخواه خود را انتخاب کند. بر اساس ماده ۱۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری سلب حق همراه داشتن وکیل و عدم تفهیم این حق به متهم به ترتیب موجب مجازات انتظامی درجه هشت و سه است. بنابراین اگر مقام قضایی در مرحله تحقیقات مقدماتی او را از داشتن وکیل محروم کند وی یا وکیلش می‌تواند از مقام قضایی متخلف به دادسرای انتظامی قضات شکایت کند.
.........................................
سلام. سوالی داشتم از خدمتتان. آیا هنوز که حکم قطعی بازداشت‌شدگان در تظاهرات‌ها صادر نشده این امکان قانونی وجود دارد که اعترافات آن‌ها در تلویزیون پخش شود؟ چند وقت پیش در خبرها خواندم که در مجلس طرحی مطرح‌شده که پخش اعترافات را منع می‌کند. اگر ممنوع است چرا تا حالا چندین نوبت اعترافات را پخش کرده‌اند؟ پسرعموی من هم در این تظاهرات‌ها بازداشت شده و بر اساس اطلاعاتی که گرفتیم از ایشان نیز فیلم گرفته‌اند.
با سلام! تحقیقات مقدماتی محرمانه بوده و به‌هیچ‌وجه امکان انتشار تصویر و مشخصات متهم و جوانب پرونده وجود ندارد مگر در موردی که متهم فراری است و انتشار برای شناسایی او صورت می‌گیرد. ماده ۹۶ قانون آیین دادرسی کیفری در این مورد بیان کرده است «انتشار تصویر و سایر مشخصات مربوط به هویت متهم در کلیه مراحل تحقیقات مقدماتی توسط رسانه‌ها و مراجع انتظامی و قضایی ممنوع است.» همچنین مطابق ماده ۹۱ قانون آیین دادرسی کیفری «تحقیقات مقدماتی به‌صورت محرمانه صورت می‌گیرد مگر در مواردی که قانون به نحو دیگری مقرر نماید. کلیه اشخاصی که در جریان تحقیقات مقدماتی حضور دارند موظف به حفظ این اسرار هستند و در صورت تخلف، به مجازات جرم افشای اسرار شغلی و حرفه‌ای محکوم می‌شوند.» طرحی را که فرمودید هنوز مسکوت مانده ولی بدون آن طرح نیز در وضعیت کنونی انتشار اعترافات اشخاص در رسانه‌ها ممنوع است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر