کوچ ورزشکاران ایرانی به کشورهای دیگر، اتفاق جدیدی نیست. از چهار دهه پیش و با آغاز جمهوری اسلامی در ایران، ورزشکاران هم مانند سایر اقشار جامعه، از ایران کوچ کرده و یا پناهنده شده یا تغییر تابعیت داده‌اند.
اما حالا این موج فرارها، سرعت بیشتری گرفته است. سال ۱۳۹۸ خورشیدی، رکورد تاریخ مهاجرت نخبه‌های ورزش ایران را شکست. لااقل طی چهار روز اخیر، «کیمیا علیزاده»، بهترین تکواندوکار زن ایرانی و «شهره بیات»، بهترین داور شطرنج ایران از کشور خود گذشتند.
کیمیا علیزاده نخستین مدال‌آور زن تاریخ ایران در رقابت‌های المپیک بود. او وقتی فقط ۱۸ سال سن داشت، مدال برنز رقابت‌های المپیک ریودوژانیرو را به دست آورد. اما پس از المپیک ریو، دچار مصدومیت و یک بیماری ناشناخته شد. فدراسیون تکواندو ایران اعلام کرد کیمیا احتمالا به دلیل ابتلا به سندروم «گیلن‌باره»، قادر به ادامه زندگی در فضای قهرمانی نیست.
سندرم‌گیلن باره اختلال نادری است که در اثر حمله به سیستم ایمنی بدن و اعصاب محیطی رخ می‌دهد. به دنبال این حمله، احساس ضعف در ماهیچه‌ها، بی‌حسی، گزگز و گاهی اوقات فلجی دیده می‌شود.
اما «مهرو کمرانی»، سرمربی تیم ملی تکواندو اعلام کرد کیمیا مشکلی برای بازگشت ندارد و قادر است یک سال بعد دوباره به میادین بازگردد. با این حال، فدراسیون تکواندو ایران کمیا را به صورت کامل کنار گذاشت. او تنها ماند، تنها ماند و تنها ماند. بیش از دو سال، اجازه حضور در هیچ رقابتی را پیدا نکرد تا سرانجام تصویری از او، بدون حجاب اسلامی کنار تکواندوکارهای هلندی منتشر شد.
حضور بدون حجاب یک زن ورزشکار یا داور در رقابت‌های بین‌المللی، در سیاست ایران گناهی است نابخشودنی. پیش از این، رسانه‌های تندرو داخل کشور به حضور بدون حجاب «درسا درخشانی» در رقابت‌های جهانی شطرنج واکنش نشان داده بودند.
بهمن ۱۳۹۵، خبری مبنی بر حضور دو برادر و خواهر در تورنمنت شطرنج «جبل‌الطارق» در رسانه‌های ایران خبرساز شد. «فارس» گزارش داده بود که درسا درخشانی بدون حجاب اسلامی در این رقابت‌ها شرکت کرده و برادرش، «برنا درخشانی» با شطرنج باز اسراییلی به رقابت پرداخته است.
درسا روز سوم دی سال قبل به وب‌سایت «بیاند چس» گفته بود که حجاب برای او آزار دهنده است: «به عنوان یک زن ایرانی، باید روسری رسمی سر کنم که قطعا آزار دهنده است و حواسم را مختل می‌کند. از سوی دیگر، در ایران همه می‌دانند که افراد خارجی با حجاب آشنا نیستند و به رعایت آن علاقه‌ای ندارند.»
پس از آن، از «احمد سالک»، یکی از اعضای «فراکسیون ولایی» مجلس شورای اسلامی، عضو سابق «حزب جمهوری اسلامی» و از اعضای «جامعه روحانیت مبارز» به «باشگاه خبرنگاران جوان» گفت: «لزومی ندارد افراد دو تابعیتی و اشخاصی که اعتقادی به نظام ندارند، زیر پرچم ایران در یک مسابقه ورزشی شرکت کنند.»
او از دستگاه‌های امنیتی خواست با خواهر و برادر شطرنج‌باز ایرانی برخورد رسمی و جدی کنند.
همین برای کوچ درسا کافی بود. او به امریکا رفت و حالا سه سال است که زیر پرچم این کشور رقابت می‌کند.
حجاب «اسلامی» یا «اجباری» فقط برای درسا دردسرساز نشده است؛ همین هفته، «شهره بیات»، داور بین‌المللی «فیده» در رقابت‌های جهانی شطرنج بدون حجاب حاضر شد. پدرش خطاب به خبرگزاری «ایسنا» گفته بود: «این شیطنت عکاسان بود. یک لحظه روسری از سرش افتاد و عکاسان تصویرش را ثبت کردند. خودش هم از دیدن عکسش تعجب کرده و وقتی برگردد، به رییس فدراسیون توضیح می‌دهد.»
اما شهره بیات اعلام کرد که دیگر حاضر به بازگشت به ایران نیست. پدر او باز هم توضیح داد که تلاش کرده او را برای بازگشت به ایران متقاعد کند اما فایده‌ای نداشته است.
این، خط قرمز نظام جمهوری اسلامی ایران است نه فقط مدیریت کلان ورزش. آیت‌الله «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی ایران روز ۲۴ اسفند ۱۳۹۱، حدود شش ماه پس از بازگشت کاروان ایران از رقابت‌های المپیک و پارالمپیک لندن، در جمع ورزشکاران از مدال‌آورانی که زمان دریافت مدال خود با جنس مخالف دست نمی‌دهند و زنان ورزشکاری که با حجاب اسلامی وارد مسابقات می‌شوند، تقدیر کرد.
رهبر جمهوری اسلامی گفته بود: «شما انقلاب ایران را در عرصه ورزش به جهان صادر می‌کنید.»
کمی پیش‌تر، آوریل سال ۲۰۱۹، «صدف خادم»، نخستین بوکسور زن ایرانی که بدون حجاب در فرانسه روی رینگ رفته بود، به این کشور پناهنده شد. «مهیار منشی‌پور»، بوکسور پرافتخار سابق ایران و تیم ملی فرانسه که مربی‌گری صدف خادم را برعهده داشت، با تایید این خبر گفته بود: «پس از آن‌که مطلع شدیم صدف خادم پس از بازگشت به ایران با مخاطراتی روبه‌رو خواهد شد، تصمیم گرفتیم ایشان در فرانسه بماند و دیگر به ایران برنگردد.»
اما فقط زنان ورزشکار ایرانی نیستند که از ایران می‌گریزند. به نظر می‌رسد پس از حجاب، اسراییل تبدیل به مهم‌ترین عامل در فرار نخبه‌های ورزش ایران شده است.
اسفند ۱۳۹۷، «مبین کهرازه»، بوکسور تیم ملی ایران به کشور اتریش پناهنده شد. او به «ایران‌وایر» گفته بود که پیش از سفر به رقابت‌های جهانی، مسوولان ورزش ایران به او گفته بودند حق مبارزه با رقیب اسراییلی خود را ندارد: «گفتند با اسراییل بازی نکن، گفتم می‌کنم.»
پس از آن، به دلیل تهدیدهایی که متوجه‌اش شده بود، به اتریش پناهنده شد.
اما خبرسازترین پناهندگی ورزش ایران قطعا به «سعید مولایی» اختصاص داشت. مرد شماره یک رنکینگ فدراسیون جهانی جودو به دلیل ممانعت مسوولان ورزش ایران از مبارزه‌اش با ورزشکار اسراییلی، از ایران به آلمان سفر کرد. او در مصاحبه‌های خود با سایت فدراسیون جهانی جودو و رسانه‌های فارسی‌زبان، از تلاش‌ها و فشارهای سیاسیون برای جلوگیری از مبارزه ورزشکاران ایرانی با رقبای اسراییلی حرف زد.
صحبت‌های مولایی درنهایت به تعلیق جودو ایران از سوی فدراسیون جهانی انجامید. او به آلمان پناهنده شد ولی قبول کرد که زیر پرچم کشور مغولستان مبارزه کند.
سومین چهره نام‌داری که به دلیل ممانعت جمهوری اسلامی ایران از مبارزه ورزشکاران ایرانی و اسراییلی، به کشوری دیگر کوچ کرد، «علیرضا فیروزجا»، نابغه شطرنج ایران بود.
علیرضا فقط ۱۳ سال داشت که موفق شد «احسان قائم‌مقامی»، اولین استاد بزرگ تاریخ شطرنج ایران را شکست دهد. پس از آن، موفقیت‌هایی کسب کرد که تحسین فدراسیون بین‌المللی شطرنج را هم برای خود خرید. وقتی به ۱۶ سالگی رسید، عناوینی را پشت سر داشت که تا آن روز هیچ شطرنج‌باز ایرانی کسب نکرده بود. او در دسامبر سال ۲۰۱۹ در صدر رده‌بندی شطرنج‌بازان زیر ۱۶ سال جهان، رده دوم شطرنج‌بازان جوانان جهان و در صدر رده‌بندی شطرنج‌بازان ایران قرار گرفت.
اما شهریور امسال ناگهان خبری منتشر شد با این محتوا: «تغییر تابعیت علیرضا فیروزجا از ایران به فرانسه».
کمی پیش از آن‌که علیرضا فیروزجا ملیت خود را تغییر دهد، وزارت ورزش و جوانان ایران به فدراسیون شطرنج دستور داد جلوی اعزام ملی‌پوش‌های ایران به رقابت‌های جهانی روسیه را بگیرد. دلیل این دستور، احتمال رویارویی شطرنج‌بازهای ایرانی و اسراییلی در رقابت‌های جهانی روسیه بود.
«محمد رشنونژاد» را هم نباید فراموش کرد؛ قهرمان جودو ایران و ملی‌پوشی که سال ۱۳۹۶ به کشور هلند پناهنده شد. رشنونژاد هم به دلیل اصرار مدیران فدراسیون جودو ایران برای مبارزه نکردن او با رقیب اسراییلی، از اردوی تیم ملی خارج شد و اعلام پناهندگی کرد. او نوامبر سال ۲۰۱۹ در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «تصمیم گرفتم برای مسابقات گرندپری به کشور اسراییل بروم.»
این فقط سیاهه‌ای کوتاه از ورزشکاران ایرانی است که طی ماه‌های اخیر رخت کوچ را برتن کرده‌اند. دلیل آن، آمیختگی غلیظ سیاست و ورزش ایران است. کنار این فاجعه، می‌توان مشکلات اقتصادی و ناملایمت‌های مدیریتی را هم در مهاجرت ورزشکاران دید.
«سامان طهماسبی» کشتی‌گیر، «میلاد بیگی» تکواندوکار، «شایان نصیرپور» جودوکار، «رضا مهماندوست» پرافتخارترین مربی تاریخ تکواندو جهان، «انوشیروان نوریان» بوکسور، «محمود زاویه» و «پوریا پورابراهیم» ملی‌پوش‌های رشته نجات غریق، «محمدحسین ابراهیمی» شمشیرباز و «احسان رجبی» قهرمان جودو ایران بخشی از نوابغ ورزش ایران هستند که یا پناهنده شده یا مهاجرت کرده و یا تغییر تابعیت داده‌اند.
به نظر می‌رسد سرعت گرفتن کوچ ورزشکاران ایرانی ادامه دارد.
مطالب مرتبط:
کیمیا علیزاده از ایران رفت؛ خداحافظی با اولین مدال‌آور زن المپیک ایران
مولایی تابعیت مغولستان را پذیرفت؛ خروج از زیر پرچم تیم پناهنده‌ها
چه کسی به رضا مهماندوست گفت مزدور؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر