پیش‌بینی بازگشت تحریم‌های اروپا علیه ایران در بهار ۱۳۹۹

 سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان که شرکای اروپایی توافق اتمی «برجام» هستند، به دلیل توقف اجرای تعهدات اتمی ایران در برجام، سازوکار حل اختلاف این توافق را به طور رسمی به اجرا گذاشته‌اند.

وزرای خارجه سه کشور در نامه‌ای به مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و سپس در بیانیه مشترکی اعلام کرده‌اند که این کار برای فشار به ایران برای بازگشت به تعهدات اتمی است اما قصدی برای ارجاع پرونده ایران به «شورای امنیت» یا همراه شدن با سیاست «فشار حداکثری» «دونالد ترامپ»، رییس‌جمهوری امریکا ندارند.

جمهوری اسلامی دلیل پایان دادن به تعهدات اتمی‌ خود را «ناتوانی» اروپا از ایستادگی مقابل تحریم‌های امریکا عنوان کرده است. از دید جمهوری اسلامی ایران، اروپا باید صادرات نفت ایران و بازگشت پول آن را امکان‌پذیر می‌کرد اما در برابر امریکا که از برجام خارج شده و دوباره تحریم‌های خود را اعمال کرده، نتوانستتحریمه است منافع ایران را در برجام تامین کند.

بنابراین، مشخص است تا زمان بازگشت صادرات نفت ایران به وضعیت قبل از تحریم امریکا، جمهوری اسلامی ایران قصدی برای از سرگیری دوباره تعهداتش در برجام ندارد. به احتمال فراوان، اختلافی که سه کشور اروپایی علیه ایران مطرح و سازوکار رفع اختلاف برجام را بر اساس آن فعال کرده‌اند، بدون عقب نشینی جمهوری اسلامی ایران باقی خواهد ماند.

اما سه کشور اروپایی گفته‌اند در حال حاضر برنامه‌ای هم برای فرستادن جمهوری اسلامی ایران به شورای امنیت ندارند. اگر پرونده اتمی ایران با موضوع توقف تعهدات اتمی این کشور به شورای امنیت فرستاده شود، بازگشت تحریم‌های سازمان ملل متحد قطعی است.

ایران تهدید کرده است که در برابر این وضعیت، همکاری‌های نظارتی خود در برجام را که هنوز ادامه دارند، قطع خواهد کرد. در این صورت، «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» قادر نخواهد بود نظارت شدیدی را که بر برنامه اتمی جمهوری اسلامی ایران اعمال کرده است، ادامه دهد. چنین وضعیتی خط قرمز کشورهای اروپایی است.

حال سوال این‌جا است که اگر اروپا قصد ارجاع ایران به شورای امنیت را ندارد و جمهوری اسلامی ایران هم به اجرای تعهداتش بدون صادرات آزادانه نفت باز نخواهد گشت، فعال شدن سازوکار رفع اختلاف برجام چه فشاری بر ایران اعمال می‌کند؟

در صورتی که ایران و سه کشور اروپایی پس از طی شدن مراحل پیش‌بینی شده سازوکار رفع اختلاف در برجام نتوانند به توافق دست پیدا کنند، سه کشور اروپایی هم اختیار دارند هم‌چون جمهوری اسلامی ایران، بر اساس ماده پیش‌بینی شده در برجام، اجرای بخشی از تعهدات خود یا همه تعهدات را در برابر ایران متوقف کنند.

 در متن توافق هسته‌ای، این اختیار به کشورهای عضو داده شده است که اگر طرف مقابل به مفاد برجام پایبند نماند و به این وضعیت ادامه داد، آن‌ها هم دست به اقدام متقابل بزنند. جمهوری اسلامی ایران بر اساس همین بند، اجرای تعهدات اتمی خود را در پنج مرحله به طور کامل متوقف کرد.

اگر اروپا بخواهد دست به اقدام متقابل در برابر ایران بزند، به این معنی است که باید دست کم اجرای بخشی از تعهداتش را متوقف کند که به معنی بازگشت بخشی از تحریم‌های اتحادیه اروپا است.

 روند پیش‌بینی شده در برجام برای حل اختلاف در حدود سه ماه زمان می‌برد. تا آن تاریخ قرار است بریتانیا از اتحادیه اروپا خارج شده باشد. این کشور با آلمان و فرانسه مذاکرات مربوط به تنظیم تحریم‌ها را آغاز کرده است تا در صورت اجرایی شدن «برگزیت» (خروج از اتحادیه اروپا)، وقفه ای در اجرای سیاست‌های تنبیهی علیه جمهوری اسلامی ایران پیش نیاید.

 به این ترتیب، اگر سه کشور اروپایی و ایران نتوانند اختلافات خود را در اجرای برجام حل و فصل کنند، قابل پیش‌بینی است که تحریم‌های اتمی از سوی اروپا با ماهیتی اقتصادی، در اوایل سال ۱۳۹۹خورشیدی که کمتر از سه ماه به آغاز آن مانده است، علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال شود. این گروه از تحریم‌ها، به غیر از تحریم‌های حقوق بشری اروپا هستند که در حال حاضر هم وجود دارند.

مطالب مرتبط:
بریتانیا از روز برگزیت ایران را تحریم می‌کند
هواپیمای روحانی برای سفر به سوئیس و اتریش تحریم های آمریکا را دور زد
دفترچه راهنمای قانون اتحادیه اروپا در تحریم حقوق بشری ایران