در چند ماه گذشته سازمان ثبت‌احوال ایران زیر نظر وزارت کشور، از پذیرش درخواست کارت ملی توسط شهروندان بهایی و دیگر باورمندان به ادیان و باورها غیر از چهار دین ذکر شده در «قانون اساسی جمهوری اسلامی» خودداری کرده است.
این چهار دین در فرم‌های جدید ثبت‌نام کارت ملی طبق اصول ۱۲ و ۱۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران عبارتند از اسلام به عنوان دین رسمی و ادیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی به‌عنوان اقلیت‌های شناخته‌شده کشور.
جمهوری اسلامی هیچ‌گاه آیین بهایی و دیگر عقاید و باورها را در ایران به رسمیت نشناخته اما همیشه در کنار چهار دین رسمی، گزینه «سایر» قرار داشته است که شهروندان بهایی و باورمندان به ادیان و باورهای دیگر آن را انتخاب می‌کردند. بهاییان اعتقادی به کتمان عقیده به خاطر مصلحت ندارند و در چند ماه گذشته به خاطر حذف گزینه سایر از فرم‌های درخواست کارت ملی هوشمند، بسیاری از آن‌ها عطای گرفتن این کارت را به لقایش بخشیده‌اند. این در حالی است که نداشتن کارت ملی هوشمند که یکی از اسناد هویتی افراد محسوب می‌شود، آن‌ها را با بحران‌های بیشتری مواجه می‌کند.
«ایران‌وایر» ماه گذشته با چند شهروندان بهایی که برای گرفتن کارت ملی هوشمند به دفاتر پیشخوان خدمات دولتی مراجعه کرده بودند، گفت‌وگو کرد و آن‌ها از مشکلات جدیدی که نداشتن کارت ملی هوشمند برایشان ایجاد کرده است، حرف زدند.
با این حال، هنوز مشخص نشده است دستورالعمل سازمان ثبت احوال کشور برای حذف گزینه سایر از فهرست ادیان شهروندان ایرانی در فرم درخواست کارت ملی هوشمند با به امضای کدام مقام مسوول رسیده است.
مسوولان چه کسانی هستند؟
پیش از این نیز شهروندان بهایی از حق تحصیل، اشتغال و بسیاری دیگر از حقوق اجتماعی خود در جمهوری اسلامی محروم شده بودند. اما حالا با دستورالعمل جدید، آن‌ها از دریافت کارت عابر بانک و هر چه به کارت ملی هوشمند نیازمند باشد هم محروم می‌شوند.
بر اساس ماده ۳۸ «قانون ثبت احوال»، کلیه اتباع ایرانی که سن آن‌ها از ۱۵ سال به بالا است، باید دارای کارت شناسایی ملی بوده و همیشه آن را همراه داشته باشند.
اما به نظر می‌رسد روند عدم صدور کارت ملی هوشمند برای شهروندان بهایی، به دنبال تذکر یک نماینده مجلس شورای اسلامی به «عبدالرضا رحمانی فضلی»، وزیر کشور آغاز شد. بهمن ۱۳۹۷، «محمدجواد ابطحی»، نماینده خمینی‌شهر وجود گزینه سایر در فرم درخواست کارت ملی سازمان ثبت احوال را به معنای به رسمیت شناختن این دین در جمهوری اسلامی دانسته و خواستار حذف این گزینه از فرم شده بود.
«حمید درخشان نیا» رییس سازمان ثبت احوال کشور است و «سیف‌الله ابوترابی»، معاونت امور اسناد هویتی این سازمان دولتی را بر عهده دارد.
چه طور پی‌گیری کنیم؟
با این که محرومیت شهروندان بهایی در ایران از بسیاری حقوق اجتماعی خود به دنبال مصوبه محرمانه «شورای عالی انقلاب فرهنگی» آغاز شده است، به نظر حقوق‌دان و مشاور «ایران‌وایر»، این شهروندان حق قانونی برخورداری از کارت شناسایی را دارا هستند.
به گفته «موسی برزین خلیفه‌لو»، در «قانون تابعیت»، شرایط داشتن تابعیت ایرانی مثل متولد شدن از پدر و مادر ایرانی ذکر شده است و طبق این قانون، هر کس، با هر عقیده‌ای، تنها به شرط داشتن تابعیت ایرانی، حتما حق داشتن کارت ملی را دارد.
هنوز مشخص نشده است دستورالعمل سازمان ثبت احوال کشور برای حذف گزینه سایر از فهرست ادیان شهروندان ایرانی در فرم درخواست کارت ملی هوشمند با به امضای کدام مقام مسوول رسیده است.
موسی برزین خلیفه‌لو می‌گوید: «با توجه به این که در همان قانون مربوط به تابعیت ایرانی، چیزی در مورد اعتقاد فرد گفته نشده، کار سازمان ثبت احوال کشور در عدم صدور کارت ملی کاملاً غیرقانونی است. افرادی که با این مشکل رو به رو شده‌اند، می‌توانند از دیوان عدالت اداری تقاضای الزام سازمان ثبت احوال برای صدور کارت ملی برای شهروندان بهایی کنند.»
او توضیح می‌دهد: «دیوان عدالت اداری بعد از دریافت این دادخواست، آن را به سازمان ثبت احوال ارسال و خواستار ارایه مستندات قانونی این روند در سازمان ثبت احوال می‌شود. این سازمان به هر حال باید در پاسخ، دلایل قانونی خود را برای محروم کردن شهروندان بهایی از دریافت کارت ملی توضیح دهد.»
این حقوق‌دان می‌گوید: «در صورتی که توضیح سازمان ثبت احوال کشور با قانون مطابقت نداشته باشد، که قاعدتاً همین طور هم خواهد بود، قضات دیوان عدالت اداری رأی به ابطال دستور یا حکمی را می‌دهند که به این محرومیت منجر شده است. من احتمال این را که دیوان عدالت اداری به نفع شهروندان بهایی رأی صادر کند، زیاد می‌دانم. پیشنهادم هم این است که شهروندان بهایی هیچ کدام از ادیانی را که در فرم درخواست کارت ملی عنوان شده است، انتخاب نکنند و به جای آن، از دیوان عدالت اداری درخواست دخالت در این موضوع را کنند.»
لطفاً نتیجه پی‌گیری خود را برای ما به نشانی shoma@iranwire. com ارسال کنید.
مطالب مرتبط:
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر