در اعتراضات آبان سال جاری، نام برخی از شهرها برای نخستین بار به‌صورت گسترده در فضای عمومی مطرح شد. شهرهایی در غربی‌ترین و یا جنوبی‌ترین نقاط ایران که مردمانش خسته از شرایط، به خیابان‌ها ریختند و شعار دادند. این شهرها در عین اشتراک در اعتراضات، ویژگی‌های متفاوتی نیز دارند.
اعتراضات در برخی از این شهرها شدیدتر بود و به کشته شدن تعدادی از معترضان منجر شد. ایران‌وایر در این ویژه‌نامه ویژگی‌های مختلف شهرهایی را که مردمانش در اعتراضات آبان‌ماه حضور چشمگیری داشتند از جنبه‌های مختلف از مذهب و قومیت تا وضعیت اقتصادی و اجتماعی موردبررسی قرار داده است.
این گزارش به وضعیت اجتماعی و ویژگی‌های شهرستان‌های استان البرز می‌پردازد. نزدیک‌ترین استان به پایتخت که مردمانش در اعتراضات آبان‌ماه امسال حضور پررنگی داشتند.
***
استان البرز نیز یکی دیگر از استان‌هایی بود که خیابان‌هایش در آبان‌ماه ۱۳۹۸ به‌سرعت شاهد درگیری‌های شدید میان نیروهای انتظامی و مردم شد. طبق گزارش‌های منتشرشده در این درگیری‌ها ۱۱۵ نفر کشته شدند.
البرز سی و یکمین استان ایران است و در سال ۱۳۸۹ ایجاد شده است. پیش از آن شهرهای این استان جزو استان تهران بودند. شهرستان کرج، قدیمی‌ترین شهرستان این استان است که در سال ۱۳۳۳ تشکیل شد.
این استان شامل شهرستان‌های کرج، ساوجبلاغ، شهرستان نظرآباد، طالقان و اشتهارد و فردیس است. این استان ۱۳ بخش، ۱۷ شهر و ۲۹ دهستان دارد.
استان البرز با ۵ هزار و ۲۸۴ کیلومترمربع وسعت، در ۳۶ کیلومتری غرب تهران قرار گرفته است. کرج یکی از کلان‌شهرهایی است که پس از تهران به‌عنوان بزرگ‌ترین شهر مهاجرپذیر ایران شناخته شده است.
در بررسی وضعیت مهاجرت استان البرز در سرشماری ۱۳۹۵، از تعداد ۲۶۰ هزار و ۴۶۳ نفر مهاجر استان البرز، شهرستان کرج با پذیرش ۱۶۵ هزار و ۵۹۴ نفر بالاترین رتبه را طی ۵ سال گذشته، داشته است.
تراکم جمعیتی استان ۵۱۳ نفر در کیلومترمربع معادل ۴۶/۱۰ برابر میانگین کشوری است و پس از استان تهران دومین استان پرتراکم جمعیتی کشور است. ازاین‌رو برخی کارشناسان معتقدند که کرج سرریزی از همه مشکلات استان تهران است که به علت نزدیک بودن به تهران به کرج منتقل شده است.
بالاترین تراکم جمعیت در کشور ابتدا به استان تهران با ۹۶۹ نفر در هر کیلومترمربع و پس‌ازآن در رتبه دوم به استان البرز با تراکم ۵۲۹ نفر هر کیلومترمربع تعلق داشته است. با توجه به اینکه تراکم جمعیت کشور ۴۹ نفر در هر کیلومترمربع است، استان البرز تراکمی حدود ۱۱ برابر متوسط کشور را دارد. به همین دلیل یکی از پرتراکم‌ترین استان‌های کشور است.
در استان البرز اکثر قومیت‌های ایرانی ساکن هستند و فعالان حقوق بشر کُرد اعلام کرده بودند که تعدادی از کشته‌شدگان در اعتراضات آبان‌ماه در استان البرز کُرد هستند. سه و دو دهم درصد از جمعیت این استان اتباع افغانستان و سایر کشورهایی چون عراق، پاکستان و ترکیه هستند.
در دو دهه گذشته کرج و استان البرز نیز مانند شهرهای اطراف تهران با پرونده‌های بزرگ زمین‌خواری مواجه بوده و در هر دوره تعدادی از اعضای شورای شهر و یا کارمندان شهرداری به اتهام مشارکت در زمین‌خواری بازداشت شده‌اند.
جمعیت استان البرز حدود ۲ میلیون و ۴۱۳ هزار و ۴۱ نفر است. با توجه به وسعت کم در بین استان‌های کشور به‌تنهایی جمعیت ۴ استان خراسان جنوبی، کهگیلویه و بویراحمد، سمنان و ایلام را در خود جای داده است. درحالی‌که در فاصله سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ رشد جمعیت در ایران ۱.۲۴ بوده این رقم در استان البرز ۲.۳۷ بوده است.
جمعیت جوانان این استان و همچنین جمعیت جویای کار آن نیز بیشتر از متوسط کشوری است.
۹۲ درصد جمعیت ۶ ساله و بیشتر این استان باسواد هستند که این امر نشان‌دهنده این است که بسیاری از مردم این استان به امید زندگی بهتر یا خواهان شرایط بهتری بوده که به علت نبود امکانات و درآمدهای مناسب در تهران مجبور به مهاجرت به این منطقه شده است.
برخی از محلات کرج شبیه به خاک سفید سابق در تهران توصیف می‌شود به‌گونه‌ای که حتی پلیس هم جرات حضور در این منطقه را ندارد. همچنین سال گذشته فرمانده انتظامی استان البرز گفته بود که این استان رتبه دوم نزاع و درگیری در کشور را دارد.
در بررسی‌های سال ۱۳۸۷ مشخص شده بود که کرج در آن سال‌ها دارای ۶۸۰ هکتار بافت فرسوده شهری است.
بسیاری از پژوهش‌هایی که در حوزه توسعه‌یافتگی شهری استان البرز انجام شده است نشان می‌دهد که شهرستان‌های طالقان و اشتهارد در بالاترین سطح توسعه‌یافتگی و شهرستان کرج باوجود تمرکز امکانات و خدمات در آن در پایین‌ترین سطح توسعه‌یافتگی جای گرفته است.
این نتیجه نشان می‌دهد که باوجوداینکه تمرکز امکانات و خدمات در شهرستان کرج بیشتر است، اما خدمات ارائه‌شده متناسب با جمعیت نبوده و نسبت به آن کمتر است.
در این میان ساوجبلاغ و نظرآباد از نظر ارائه خدمات به سرنوشتی چون کرج دچار شده‌اند.
نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که شکاف نسبتا زیادی بین شهرستان‌های استان به لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات وجود دارد. به‌گونه‌ای که درصد جمعیت برخوردار، کمتر از جمعیت نابرخوردار است.
جاده چالوس که یکی از جاده‌هایی که در میان ایرانیان به لحاظ طبیعی بسیار شناخته، در استان البرز قرار دارد. جاده‌ای که این روزها، وجود شکاف طبقاتی بومیان منطقه را در طول مسیر جاده می‌توان با چشم دید.
ساخت غیرقانونی ویلاها در حاشیه رودخانه این منطقه، در سال‌های اخیری گسترش یافت است. ویلاهایی که می‌تواند نشان‌دهنده شکاف طبقاتی موجود میان ساکنان استان البرز و مردمی که برای استفاده از طبیعت و استراحت به این ویلاها می‌آیند، نشان دهد.
مطالب مرتبط:
اسامی تایید شده و تایید نشده جان‌باختگان و بازداشت‌شدگان اعتراضات پاییز ۹۸
ماهشهر پشت ابر تبعیض و نابرابری
ماهشهر؛ شهری که نفت آن را دوتکه کرد
بهبهان و رامهرمز؛ مدیران خوزستانی، درگیری بین طوایف
نیمی از جوانان شهرهای بهبهان و رامهرمز بیکارند
استان تهران و اعتراضات آبان ۱۳۹۸؛ معترضان بیخ گوش پایتخت
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر