در اعتراضات آبان سال جاری، نام برخی از شهرها برای نخستین بار بهصورت گسترده در فضای عمومی مطرح شد. شهرهایی در غربیترین و یا جنوبیترین نقاط ایران که مردمانش خسته از شرایط، به خیابانها ریختند و شعار دادند. این شهرها در عین اشتراک در اعتراضات، ویژگیهای متفاوتی نیز دارند.
اعتراضات در برخی از این شهرها شدیدتر بود و به کشتهشدن تعدادی از معترضان منجر شد. ایرانوایر در این ویژهنامه ویژگیهای مختلف شهرهایی را که مردمانش در اعتراضات آبانماه حضور چشمگیری داشتند از جنبههای مختلف از مذهب و قومیت تا وضعیت اقتصادی و اجتماعی موردبررسی قرار داده است.
این گزارش به وضعیت اجتماعی استان کرمانشاه پرداخته است. جوانرود و کرمانشاه دو شهر این استان هستند که در روزهای اعتراضات آبانماه خبرساز شدند.
***
کوچکترین شهر و بزرگترین شهر استان کرمانشاه یک ویژگی مشترک داشتند و آنهم شدت زیاد درگیری در اعتراضات آبانماه بود. در میان شهرستانهای این استان، شهر کرمانشاه با مساحت ۵۶۴۷ کیلومترمربع بیشترین و جوانرود با ۷۷۷ کیلومترمربع کمترین مساحت را دارد.
در جریان اعتراضات آبانماه «شبکه حقوق بشر کردستان» فیلمی از جوانرود منتشر کرد که در آن ماموران امنیتی از پشتبام ساختمان دادگستری بهصورت ممتد به سمت معترضان شلیک میکنند. این فیلم یکی از فیلمهای مشهور در اعتراضات آبان بود. شهر کرمانشاه نیز یکی از شهرهایی بود که تعداد کشتهشدگان در اعتراضات آن آمار بالایی داشت.
شهر جوانرود پیش از اعتراضات آبانماه مانند دیگر برخی از دیگر شهرهای این استان در فضای عمومی ناشناخته بود. شهری که برخلاف کرمانشاه اکثر جمعیت آن را اهل سنت تشکیل میدهند. براساس نتایج یک تحقیق، این شهر از نظر توسعه در بین شهرهای استان در رتبه چهارم است. بسته شدن برخی از مرزهای کولبری اما بر وضعیت زندگی مردم این شهر اثر گذاشته و آنان را فقیر کرده است.
این شهر همچنین براساس یک تحقیق درباره بهرهمندی از شاخصهای ساختاری سلامت در جایگاه دوم قرار دارد.
در سالهای گذشته اما بسته شدن بازارچه مرزی و از رونق افتادن بازارچه مرزی جوانرود باعث ایجاد نارضایتی در بین ذینفعان شده است. تا جایی که در خردادماه «هوشنگ بازوند»، استاندار کرمانشاه اعلام کرده بود که «سختگیریهای به وجود آمده برای واردات کالا از بازارچههای مرزی استان باعث به خطر افتادن رونق اقتصادی بازارچه جوانرود شده و اگر این وضعیت تداوم یابد این چند هزار اشتغال ایجاد از بین میرود.»
براساس نتایج یک تحقیق، این بازارچه باعث شده بود که میزان بیکاری در این شهر کاهش پیدا کند. هرچند که اصل وجود بازارچههای مرزی نیز منتقدانی دارد و گروهی آن را یک اقدام موردی برای حل مشکلات میدانند نه یک اقدام ساختاری و همیشگی.
جوانرود به لحاظ سیاسی نیز از گذشته صحنه درگیری گروههای مسلح کُرد و نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی بوده است تا آنجا که سپاه پاسداران برخی از ارتفاعات این شهرستان را با گلولههای توپ مورد حمله گسترده قرار داده است.
در سالهای اخیر گروه داعش نیز در این شهرستان تحرکاتی داشته و اقداماتی برای جذب هوادار انجام داده است.
کرمانشاه؛ درگیری شدید در مناطق حاشیهنشین
جنگ و برخی عوامل دیگر سبب شده که در میان شهرهای استان کرمانشاه تنها مرکز این استان یعنی کرمانشاه بهعنوان یک شهر بزرگ توسعه پیدا کند.
جمعیت شهر کرمانشاه ترکیبی از کُرد، لک، لر و فارس است. لکها در اصطلاح محلی به کُرد-لرها گفته میشود. کُردهایی که زبانشان بیشتر به لری و فارسی نزدیکتر است. هرچند درباره ریشههای این تعریف نیز اختلافات زیادی وجود دارد.
برخی از کُردهای شهر کرمانشاه برخلاف دیگر مناطق استان شیعه هستند. در استان کرمانشاه برخی از اقلیتهای کمجمعیتتر دیگر مانند یارسان زندگی میکنند. یارسان ازجمله آیینهای کهن در غرب ایران است که به نامهای اهل حق، علیالهی و کاکهای هم مشهورند.
به نسبت دیگر مراکز استانهای کردنشین شهر کرمانشاه کمتر سابقه درگیری مسلحانه با حکومت جمهوری اسلامی را داشته است اما گروههای سیاسی همواره در آن فعال بودهاند. در سال ۱۳۶۷ و در کشتار دستهجمعی زندانیان سیاسی تعدادی از هواداران گروههای مخالف جمهوری اسلامی در این زندان اعدام شدند.
استان و شهر کرمانشاه همواره در انتخابات پایگاه مهمی برای اصلاحطلبان بوده است. در هر دو دوره انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۷۶ و ۱۳۸۰، کرمانشاه یکی از ۳ استانی بود که بیشترین رای را به «محمد خاتمی» داده بودند.
شهر کرمانشاه نیز مانند برخی از شهرهای بزرگ ایران مشکل حاشیهنشینی دارد.
این مشکل در این شهر از جهاتی بیشتر است؛ چراکه براساس نتایج یک تحقیق «مهاجرت به چنین شهرهایی تنها به دلیل مرکز استان بودن و برای یافتن شغل کاذب صورت میگیرد و نه یافتن یک فعالیت تولیدی.»
به گفته مقامات استان، وجود بیش از ۳۱ شهرک که اسکان در آنها نامناسب و معیارهای شهرسازی و شهرنشینی بهندرت در آنها قابلرویت است به یکی از چالشهای اساسی پیشروی استان درآمده است.
حاشیهنشینان کرمانشاه برخلاف دیگر استانها مانند تهران یا البرز از روستاها و شهرهای داخل استان به مرکز استان مهاجرت کردهاند.
منطقه جعفرآباد کرمانشاه یکی از مناطقی بود که درگیریهای شدیدی بین معترضان و نیروهای امنیتی در آن رخ داد و یک سرگرد نیروی انتظامی نیز کشته شد. خبرگزاری ایرنا پیشازاین در گزارشی از این منطقه بهعنوان محله «فراموششده» نام برده بود.
«قطعی برق»، «تبدیلشدن به دپوی زباله کرمانشاه» و «نبود مراکز تفریحی» ازجمله مشکلات این منطقه اعلام شده بود.
براساس نتایج یک تحقیق بیش از ۷۰ درصد ساکنان این منطقه در خانههایی با جمعیت بیش از ۵ نفر زندگی میکنند. نرخ بیکاری در این منطقه و همچنین شغلهای ناپایدار نیز بسیار بالا است.
درآمد متوسط در بین حاشیهنشینان این منطقه بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان بوده است.
ساکنان این منطقه و برخی از مناطق شهر کرمانشاه از گذشته اسلحه در خانه داشتهاند و این موضوع باعث تشدید درگیریها در این منطقه شد.
براساس گزارشهای رسمی، قاچاق کالا، سلاح و مهمات، مواد مخدر از موضوعات مشهود در این استان محسوب میشود. اعتراضات در کرمانشاه البته محدود به مناطق حاشیهنشین نبود و مانند دیگر شهرهای بزرگ گروهی از معترضان نیز در مناطق اصلی شهر تجمع کرده و شعار سر دادند. شدت درگیریها و تعداد کشتهها اما در مناطق حاشیهنشین بیشتر بود.
مطالب مرتبط:
ماهشهر پشت ابر تبعیض و نابرابری
ماهشهر؛ شهری که نفت آن را دوتکه کرد
بهبهان و رامهرمز؛ مدیران خوزستانی، درگیری بین طوایف
نیمی از جوانان شهرهای بهبهان و رامهرمز بیکارند
استان تهران و اعتراضات آبان ۱۳۹۸؛ معترضان بیخ گوش پایتخت
شهرستانهای استان تهران، نمایش تبعیض و نابرابری درآمدی
اقتصاد استان البرز؛ بلیت یکطرفه مهاجران
یزدانشهر و زینبیه دو کانون اعتراضات در اصفهان؛ شهر مهاجران
اعتراضات آبانماه استان البرز؛ کرج، ماکتی از شکافهای طبقاتی
شهر صدرا، ایرانی کوچک با مشکلاتی بزرگ
آذربایجان غربی و شهری به نام بوکان؛ تصویر زنی که نماد اعتراضات شد
استان کرمانشاه؛ رکورددار بیکاری
ثبت نظر