تحقیقات اوکراین در مورد موشکی که روز هشتم ژانویه، توسط سپاه پاسداران به سمت هواپیمای مسافربری شلیک و باعث کشته شدن تمامی سرنشینان آن هواپیما شد، ادامه دارد.
به نظر میرسد صبر «ولودیمیر زلنسکی»، رییسجمهور اوکراین رو به پایان است و او خواهان روشن شدن هر چه سریعتر نتایج تحقیقات در مورد هواپیمای مسافربری است. در همین راستا، دبیر دفاع ملی اوکراین، «اولکسی دانیلوف»، روز ۱۵ فوریه با هدف نشاندادن علاقه اوکراین به همکاری بیشتر، به ایران سفر کرد. او از ایران درخواست کرده که امکان بررسی جعبه سیاه هواپیما را فراهم کند و میزان غرامت پرداختی را نیز افزایش دهد. بنا به گفته کارشناسانی که با ایرانوایر صحبت کردند، درصورتیکه ایران از این موضوع استقبال نکند، اوکراین رویکرد خود را در قبال ایران تغییر خواهد داد.
پس از انتشار فایل صوتی مکالمه خلبان هواپیمایی آسمان و برج مراقبت در اوایل ماه فوریه که باعث ایجاد واکنشهای بسیاری در سراسر جهان شد، همکاریهای ایران و اوکراین رو به سردی گرایید. در این فایل صوتی که توسط تلویزیون ۱+۱ اوکراین منتشر شد، خلبان هواپیمایی آسمان شلیک موشک به هواپیمای مسافربری ۷۵۲ اوکراین با برج مراقبت در میان میگذارد. پس از این تماس برج مراقبت نه بار هواپیمای اوکراینی را پیج کرد اما جوابی نمیشنود. این فایل صوتی ثابت کرد که برج مراقبت فرودگاه و مسوولان جمهوری اسلامی از همان لحظه اول در جریان برخورد موشک به هواپیمای مسافربری ۷۵۲ اوکراین، قرار داشتند. این خبر در اوکراین باعث ناامیدی بسیاری شد و فشار بر روی دولت برای هر چه سریعتر به نتیجه رسیدن تحقیقات و دریافت غرامت برای خانوادههای قربانیان، افزایش یافت.
ایران، مقامات اوکراینی را به دلیل فاش شدن این فایل صوتی مقصر میداند. «حسن رضاییفر»، نماینده ایران در بخش تحقیقات، گفت: «با توجه به درز اطلاعات، همکاری خود با اوکراین را متوقف کرده است.» بااینحال، مقامات ایرانی هفته گذشته از اوکراین دعوت کردند تا در مورد شروع مجدد تحقیقات با یکدیگر مذاکره کنند.
اولکسی دانیلوف، دبیر شورای امنیت و دفاع ملی اوکراین، با پذیرش دعوت ایرانیها به این کشور سفر کرد و با پایان سفر سهروزه خود، روز ۱۷ فوریه ایران را به مقصد اوکراین ترک کرد. وی طی مدت حضور خود در ایران، از محل سرنگونی هواپیما بازدید و با نمایندگان ایرانی نیز دیدارهایی برگزار کرد.
مسئول مطبوعاتی آقای دانیلوف در ایمیلی به ایرانوایر گفت: «آقای دانیلوف اصرار دارد تا در مورد همه ابعاد فاجعه تحقیق به عمل آید و از اجرای کلیه ضوابط قانونی اطمینان حاصل کند.»
او در ادامه افزود: «اوکراین همچنان برای امکان بررسی جعبه سیاه به ایران فشار خواهد آورد و البته بحث بر سر میزان غرامت پرداختی نیز، همچنان ادامه دارد.» او در پاسخ به این سوال که آیا مذاکرات در مورد پرداخت غرامت پیشرفتی داشته است یا خیر؟ گفت: «امیدواریم، اما فعلا نمیتوانم جزئیات بیشتری را بیان کنم.»
اوکراین میتواند صبر خود را از دست بدهد
در میان ۱۷۶ سرنشین هواپیمای مسافربری ۷۵۲، نام ۸۲ ایرانی و ۱۱ اوکراینی به چشم میخورد. رسانههای اوکراینی در این مورد مطالب بسیاری منتشر کردهاند و خصوصا به ۱۱ قربانی اوکراینی هواپیما بیش از بقیه پرداختهاند. مردم اوکراین از اینکه ایران ابتدا مدعی تصادفی بودن سقوط هواپیما شده و دلیل آن را خرابی موتور هواپیما عنوان کرده بهتزده هستند. آنها از اینکه ایران سرنگونی هواپیما با موشک را انکار کرده و در روزهای اول حاضر به اعتراف در مورد حمله پدافند موشکی سپاه پاسداران به هواپیما نشده، همچنان در شوک به سر میبرند. رسانههای اوکراین رییسجمهور زلنسکی را به دلیل رویکرد نرم در برابر ایران، بهشدت موردحمله قرار دادهاند. به نظر میرسد او به همین دلیل متعهد شده تا موضوع را جدیتر پیگیری کند. این در حالی است که وی ترجیح میدهد از رویارویی با ایران پرهیز کند.
«الکسی ژاکوبین»، استادیار دانشیار انستیتو پلیتکنیک کیف معتقد است بهزودی زلنسکی شکیبایی خود را در مواجهه با ایران از دست خواهد داد.
آقای ژاکوبین به ایرانوایر گفت: «هدف از این دیدار ترمیم روابط با ایران بود. همچنین پرداخت غرامت به قربانیان و امکان دسترسی به جعبه سیاه، از دیگر محورهای موردبحث در این دیدار بود. اگرچه این دیدارها امکان برقراری همکاریهای بیشتر را افزایش میدهد، اما هنوز مساله دسترسی به جعبه سیاه و پرداخت غرامت بهصورت موضوعی حلنشده، باقی مانده است.»
چندین کشور ازجمله کانادا و اوکراین، خواهان امکان دسترسی به جعبه سیاه شدهاند، اما مقامات ایرانی میگویند که جعبه سیاه در ایران باقی خواهد ماند.
اوکراین امیدوار است پسازاین دیدارها، ایران موضع خود را تغییر دهد و روند کارها را سرعت بخشد.
«ولادیمیر فسنکو»، رییس مرکز مطالعات کاربردی و سیاسی پنتا، معتقد است اولویت اوکراین دسترسی به جعبه سیاه است. او در گفتگو با ایرانوایر گفت: «مشکل تبادل اطلاعات نیست، بلکه انتقال جعبه سیاه به اوکراین یا سازمانهای بینالمللی، مساله اصلی است. پسازآن بررسی میزان غرامت پرداختی به قربانیان، در دستور کار قرار دارد. این مذاکرات بسیار دشوار است اما سفر دانیلوف به تهران نشان میدهد که مذاکرات همچنان در جریان است.»
کاهش فشار اپوزیسیون اوکراین
درحالیکه رییسجمهور اوکراین همچنان معتقد به حل دیپلماتیک مساله است، سایر مقامات اوکراینی به دنبال ارائه موضوع به سازمان ملل و طرح دادخواست علیه ایران هستند. «آندری یرماک»، مشاور رییسجمهور اوکراین پیشتر گفته بود: «تا زمانی که تصادفی بودن حمله موشکی مشخص نشود، تحقیقات ادامه خواهد داشت.»
زلنسکی نیز ممکن است همین مراحل را طی کند، اما روش او برای اجرای این پروسه، متفاوت خواهد بود. ژاکوبین گفت: «من فکر میکنم مواضع او بهمنظور فشار بیشتر بر ایران، کمکم به کانادا و انگلیس که اتباع آنها نیز در هواپیما کشته شدهاند، نزدیک خواهد شد؛ اما فعلا مذاکرات صلح و حل مناقشات ارضی با روسیه، دغدغه اصلی رییسجمهور در اوکراین است.»
ایرانوایر پیشتر از استفاده منتقدان زلنسکی از این موضوع برای حمله به او، بهخصوص پس از انتشار فایل صوتی، گزارش داده بود. آنها رییسجمهور را ضعیف مینامند. بااینحال، با گذشت زمان رسانههای منتقد، کمتر به این ماجرا میپردازند. تمرکز آنها بر روی مسائل دیگر است و به همین دلیل سرنگونی هواپیما کمتر موردتوجه قرار میگیرد.
ژاکوبین با اشاره به دیدار وزیر امور خارجه اوکراین از لندن گفت: «این اقدام، قدم نخست بهمنظور افزایش فشار بر روی ایران است.
رییسجمهور اوکراین پیشتر، پیشنهاد غرامت ۸۰ هزار دلاری ایران را ناکافی دانسته بود. او میگوید: «رییس جمهور انقدر در این باره صحبت کرده که بعید است اجازه دهد این موضوع فراموش شود.»
زلنسکی روز یکشنبه دوم فوریه در گفتگو با شبکه ۱+۱ گفت: «وقتی همسر آن مرحوم میگوید شوهرش تنها نانآور خانه بوده و او باید بهتنهایی فرزندش را بزرگ کند، به نظر من این میزان غرامت کافی نیست.» او افزود: «حال که همسر او باید فرزندش را به مهدکودک بفرستد و هزینه گزافی بابت تحصیل در مدرسه و دانشگاه پرداخت کند، ۸۰ هزار دلار قطعا کافی نیست. البته اساسا زندگی انسانها قابل ارزشگذاری با پول نیست، اما ما برای دریافت غرامت بیشتر تلاش خواهیم کرد.»
هواپیمای بینالمللی ۷۵۲ PS اوکراین، در ساعت ۲۰:۶ روز ۸ ژانویه از تهران پرواز کرد و پس از مدت کوتاهی توسط دو موشک سپاه سرنگون شد. «حسن روحانی»، رییسجمهور ایران، پیشتر این حادثه را یک اشتباه غیرقابلبخشش ارزیابی کرده بود.
مطالب مرتبط:
واکنش نهادهای مدنی به موشکباران هواپیمای اوکراینی
پرفورمنس «نه به فراموشی» به یاد کشتهشدگان هواپیمای اوکراینی در وین برگزار شد
واکنش سلبریتیهای فوتبال؛ لعنت بر باعث و بانیش
اعتراضات در تهران پس از اعلام رسمی شلیک موشکی سپاه به هواپیمای مسافربری
ثبت نظر