تازه‌ترین گزارش «مرکز اسناد حقوق بشر» درباره «انقلاب فرهنگی و محدودیت‌های آکادمیک در ایران» روز چهارشنبه ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ روی سایت این مرکز به دو زبان انگلیسی و فارسی منتشر شد. «ایران‌وایر» در گفت‌وگو با «شاهین صادق‌زاده میلانی»، مدیر حقوقی مرکز اسناد حقوق بشر به بررسی این گزارش تحقیقی پرداخته است.
تازه‌ترین گزارش مرکز اسناد حقوق بشر با موضوع «انقلاب فرهنگی و محدودیت‌های آکادمیک در ایران» روز چهارشنبه ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ منتشر شد. این تحقیق شامل گفت‌وگوهای مفصل با چهار شهروند ایرانی است که در چهار دهه مختلف در ایران (دهه‌های ۶۰، ۷۰، ۸۰ و۹۰) از دانشگاه‌های ایران در مقام دانشجو یا استاد اخراج شده‌اند.
«مهرک کمالی»، «عباس خسروی فارسانی»، «شیوا پژوهش‌فرد» و «مینا یزدانی» که همگی اکنون در خارج از ایران به سر می‌برند، در معرض تبعیض، حذف و فشار در سیستم آموزشی ایران در دوره‌های مختلف قرار گرفته‌اند.
مینا یزدانی که در حال حاضر استاد «دانشگاه کنتاکی شرق» است، در رشته پزشکی «دانشگاه پهلوی» که بعد از انقلاب به «دانشگاه شیراز» تغییر نام داد، پذیرفته شده بود ولی پس از انقلاب فرهنگی، هنگامی که در سال چهارم تحصیل می‌کرد، دانشگاه بسته شد. پس از بازگشایی دانشگاه، او و بسیاری دیگر از دانشجویان به دلایل مختلف، امکان ورود به دانشگاه را نیافتند. علت عدم پذیرش او در ادبیات جمهوری اسلامی، «عضویت در فرقه ضاله»، یعنی همان اعتقاد به بهاییت عنوان شده است.
مینا یزدانی در گفت‌وگو با مرکز اسناد حقوق بشر گفته است که آن روز وقتی این خبر را شنیده، تا صبح گریه کرده است.
در این گزارش، از گفت وگوهای سایت محمد قائد با «عبدالکریم سروش»، فیلسوف و عضو ستاد انقلاب فرهنگی پس از انقلاب فرهنگی ۱۳۵۹، «صادق زیباکلام»، استاد علوم سیاسی و عضو همین ستاد و «محمد ملکی»، اولین رییس «دانشگاه تهران» پس از انقلاب اسلامی به عنوان تصمیم‌گیرندگان تغییر ساختار دانشگاه‌ها در اوایل انقلاب استناد شده است.
شاهین صادق‌زاده میلانی، مدیر حقوقی مرکز اسناد حقوق بشر درباره علت انتخاب موضوع انقلاب فرهنگی برای پژوهش به «ایران‌وایر» گفت: «انقلاب فرهنگی و به دنبال آن، اخراج صدها دانشجو، یکی از وقایع مهم پس از انقلاب بود که تاثیرش هنوز پس از گذشت چهار دهه، در کشور وجود دارد. سیستم آموزشی ایران در حکومت جمهوری اسلامی هم‌چنان با موضوع حذف دانشجویان درگیر است و این چیزی نیست که فقط در یک دوره اول انقلاب و با انقلاب فرهنگی تمام شده باشد.»
مدیر حقوقی مرکز اسناد حقوق بشر در ادامه گفت: «بیشتر مردم از اخراج دانشجویان، یا به طور کلی، عدم پذیرش شهروندان به دلیل مذهب بهاییت مطلع هستند. اما بسیاری از دانشجویان به دلیل عقایدشان و یا فعالیت‌های سیاسی که چندان هم مهم و تداوم‌دار نبوده‌اند، از تحصیل محروم می‌شوند. کسانی هم مثل عباس خسروی فارسانی که نه به دلیل فعالیت سیاسی بلکه فقط به خاطر این که دیدگاه‌هایش را در وبلاگی می‌نوشته، از تحصیل محروم شده است.»
عباس خسروی فارسانی اهل استان چهارمحال و بختیاری است. در گزارش مرکز اسناد حقوق بشر آمده او زمانی که دانشجوی دوره دکترا در رشته فلسفه غرب در «دانشگاه اصفهان» و مدرس فلسفه «دانشگاه پیام نور» شهر فارسان بوده، در تاریخ اول تیر ۱۳۹۱ از سوی ماموران امنیتی در منزلش بازداشت و بعد به پلیس فتا اصفهان منتقل شده است. او می‌گوید بازجویانش مطالبی از وی درباره فساد برادران «لاریجانی» و قتل عام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ که در وبلاگش منتشر می‌کرده است، پرسیده‌اند.
او به دلیل همین نوشته‌ها، به سه اتهام «انتشار محتوای مجرمانه»، «تبلیغ علیه نظام» و «توهین به مقامات» متهم می‌شود. ۲۰ روز پس از بازداشت، با قرار وثیقه آزادش می‌کنند اما از دانشگاه، هم در مقام دانشجو و هم در مقام مدرس، برای همیشه اخراج می‌شود.
خسروی فارسانی سه ماه پس از آزادی، از ایران به صورت غیرقانونی خارج شد و اکنون در امریکا زندگی می‌کند.
شاهین میلانی توضیح داد برای این تحقیق، با افراد بسیاری مصاحبه شده اما به دلیل این که گزارش تحقیق دو زبانه منتشر می‌شود، تصمیم گرفته‌اند تنها چهار گفت‌وگو اما با شرح تمام جزییات منتشر شود: «به دلیل این که این گزارش به انگلیسی هم ترجمه می‌شود و مخاطبان خارجی همه چیز را مانند خواننده ایرانی نمی‌دانند و با شرایط ایران آشنا نیستند، به نظرم بهتر بود که کلا داستان‌های هر کدام را از ابتدا بخوانند تا کل ماجرا را درک کنند.»
مدیر حقوقی مرکز اسناد حقوق بشر ایران در پاسخ به این سوال که به نظر خودش چه نکاتی در این پروژه برجسته است، گفت: «اول این که انقلاب فرهنگی در فروردین و اردیبهشت ۱۳۵۹ در ایران رخ داد و دانشگاه‌ها تعطیل شدند. اما بحث تغییر بنیادین در دانشگاه‌های ایران در همان روزهای اولیه انقلاب مطرح بوده است. از همان روزهای اول اسفند ۱۳۵۷ این بحث در دانشگاه‌ها شروع شد؛ وقتی مسوولان دانشگاه به تهیه لیست کسانی پرداختند که مطمئن نبودند باید از محیط دانشگاه اخراج شوند یا نه. برای خود من جالب بود وقتی مصاحبه‌ها با برخی از دست‌اندرکاران انقلاب فرهنگی مانند عبدالکریم سروش و صادق زیبا کلام را می‌خواندم. این‌ها بعدها اعتراف کردند که اسلامی کردن دانشگاه‌ها اساسا حرف بی‌منطقی بوده است.»
شاهین صادق‌زاده میلانی در ادامه گفت: «این افراد بعد اذعان کردند نتوانسته‌اند دروس تجربی، ریاضی و اجتماعی را اسلامی کنند چون مبنای‌شان تحقیق، علم و دانش است و چیزی نیستند که در اسلام بتوان جایگزین آن‌ها را پیدا کرد. حالا این آدم‌ها قبول کرده‌اند که شکست خورده‌اند. اما اگرچه در این بخش موفق نشدند اما به هدف به کنترل درآوردن دانشگاه‌ها نایل شدند. در همان اوایل انقلاب، چپ‌ها در دانشگاه‌ها پایگاه داشتند که برای حامیان جمهوری اسلامی معضل بود و توانستند با انقلاب فرهنگی، دانشگاه‌ها را از احزاب چپ خالی کنند. این امر هم‌چنان پس از چهار دهه ادامه دارد و مسوولان دانشگاه‌ها قادر هستند مخالفان سیاسی و عقیدتی نظام را از دانشگاه اخراج کنند. اما حداقل نتوانسته‌اند فضای آموزش را حداقل به طور کامل اسلامی کنند.»
در بخشی از این تحقیق، به گزارش روزنامه «کیهان» در آن زمان اشاره شده است که در روز ۳۰ فروردین ۱۳۵۹، یک روز پس از انتشار بیانیه «شورای انقلاب»، اعلام کرده بود حدود ۳۰۰ نفر در اعتراضات دانشگاهی شیراز زخمی شده و ماموران سپاه پاسداران برای متفرق کردن گروه‌های مخالف، دست به تیراندازی هوای زده‌اند.
کیهان در آن زمان گزارش داده بود دختری ۱۶ ساله به نام «نسرین رستمی» به علت اصابت گلوله به نخاع، فلج شده و شهروندی به نام «سعید توکلی» دچار آسیب مغزی شدید شده است.
مهرک کمالی که در حال حاضر استاد فرهنگ، زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه ایالتی «اوهایو» است اما در زمان انقلاب فرهنگی، ۱۴ سال بیشتر نداشته است. با این حال، آن روزها را به خوبی به یاد دارد. او در گفت‌وگو با مرکز اسناد حقوق بشر، در این باره گفته است: «لباس شخصی‌ها مدام با سنگ پرتاب کردن، ما را به عقب می‌راندند. یادم است که داشتم می‌دویدم که یکی از بچه‌ها خورد زمین و همه پشت سرش زمین خوردیم و بعد یک چیزی خورد پشت گوش من. یک جای بدی بود. خیلی نزدیک گیج گاهم بود. هوش نداشتم. در بیمارستان که داشتند بخیه می‌زدند، به هوش آمدم.»
او در آن زمان یکی از حامیان «سازمان فداییان خلق»، گروه چپ‌گرای مخالف بوده است.
اما آخرین کسی که در این پژوهش گفت‌وگویش منتشر شده، شیوا پژوهش‌فرد، مدرس درس «سمینار بررسی تاریخ معاصر ایران» در دانشکده ارتباطات «دانشگاه آزاد اسلامی» است که کارش را از سال ۱۳۸۸ شروع کرده بود. اما به دلیل نوع تدریس و برخوردش با دانشجویان، چندین بار دچار مشکل شده بود تا در نهایت، دفاع از حق یک دانشجو، زندگی او را به طور کامل تحت تاثیر قرار می‌دهد.
در گزارش مرکز اسناد حقوق بشر، این واقعه این طور روایت شده است: «ســـھام‌الدین بورقانی، زندانی ســـیاســـی و دانشـجوی دکتر پژوھش‌فرد باید پایان نامه‌اش را ارایه می‌کرد. دکتر پژوھش‌فرد در این که پایان‌نامه ارایه شـود، نقش مھمی داشــــت. دکتر پژوھش‌فرد بـه یکی از دانشــــجویـانش کـه او ھم پـایـان نـامـه‌اش را ارایـه می‌داد، گفـت اگر بورقانی زندانی نشـده بود، می‌توانسـت اکنون پیش از او پایان نامه‌اش را ارایه بدھد. این دانشـجو، پسـر نمایندە رھبر در قوە قضـــاییه بود. دکتر پژوھش‌فرد این مطلب را به امید آن گفته بود که پدر دانشـــجوی مزبور بتواند کمکی به بورقانی بکند و در حقیقت این چیزی بود که اتفاق افتاد. بورقانی را برای دفاع از رسـاله‌اش به دانشـگاه آوردند اما به وی دســـت‌بند زده بودند و دو مامور وی را ھمراھی می‌کردند. در طی جلســـه دفاع بورقانی از پایان نامه‌اش، دکتر پژوھش‌فرد بـه وی گفـت اگر بتوانـد مقـاله‌ای در تکمیـل پـایـان نـامه‌اش بنویســــد، نمره بھتری خواھـد گرفـت. بورقانی در پاسـخ گفت که در زندان به ھیچ‌یک از منابعش دسـترسـی ندارد. پژوھش‌فرد به او گفت می‌تواند از ھمســـرش بخواھد که کتاب‌ھا را برایش به زندان بیاورد. اما بورقانی گفت اجازه ندارد به ھمســـرش تلفن کند. برای حل این مشـکل، اسـتاد دیگری که در جلسه ارایه پایان‌نامه حضـور داشـت، از بورقانی شـمارە تلفن ھمسـرش را پرسـید و ھمان‌جا به وی تلفن کرد. او سـپس تلفن را به بورقانی داد تا با ھمسـرش صـحبت کند. بورقانی توانسـت با ھمسـرش نیم سـاعت صـحبت کند و به او بگوید که به چه کتاب‌ھایی نیاز دارد. پس از پایان جلسـه دفاع بورقانی، وی به زندان بازگردانده شـد. اما یکی از مأمورانی که ھمراه بورقانی بود، در اتاق ماند تا به اسـاتید بگوید که عمل آن‌ھا غیرقانونی بوده است و عواقب آن را خواھند دید.»
شیوا پژوهش‌فرد چهار روز بعد از این اتفاق به امریکا سفر می‌کند و وقتی به مقصد می‌رسد، از طریق همکارانش می‌شنود که بهتر است همان‌جا بماند چون شکایتی علیه او تنظیم شده است.
مطالب مرتبط:
دانشجوی بهایی: گفتند ثبت‌نامت برای ادامه تحصیل غیرقانونی بوده
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر