از اسفندماه ۱۳۹۸ که با تعطیلی سراسری مدارس کشور به دلیل شیوع ویروس کرونا روند آموزش دروس به دانش‌آموزان دچار وقفه شد، بحث‌های مختلفی برای پیگیری تدریس با دانش‌آموزان در ایام قرنطینه به راه افتاد. در اولین واکنش‌ها مقامات آموزش و پرورش با نگاه به یک تجربه قدیمی برنامه‌های آموزش از راه دور برای دانش‌آموزان که در دهه شصت و سالهای پایانی جنگ ایران و عراق اجرا شده بود، تلاش کردند تا ضمن رایزنی با صدا و سیما از این ابزار تلویزیونی بار دیگر بهره ببرند. شروع به پخش این برنامه‌ها از تلویزیون، انتقاد فعالان حوزه آموزش و پرورش را به همراه داشت. مهمترین انتقاد «یک طرفه بودن این ارتباط و عدم امکان بررسی بازدهی آموزش به دانش‌آموزان» بود.
با تداوم تعطیلی، برخی مدارس به صورت ابتکاری تلاش کردند تا با استفاده از تلگرام و واتس‌اپ، برگزاری کلاس‌های آنلاین معلمان را شروع کنند. اما آموزش و پرورش با صدور یک بخشنامه اجباری، استفاده از اپلیکشن‌های داخلی را به دانش‌آموزان و معلمان تحمیل کرد. موضوعی که با انتقاد معلمان و دانش‌آموزان رو به رو شده است.
***
آموزش و پرورش «شبکه شاد» را به عنوان اپلیکیشن تدریس از راه دور در نظر گرفته است و در یک بخشنامه معلمان را وادار به استفاده از این اپلیکیشن برای تدریس کرده و استفاده از اپلیکیشن‌های دیگر را مجاز نداسته است. ایده اپلیکیشن شاد ۵ سال پیش شکل گرفته بود و تا همین روزهای اخیر به فراموشی سپرده شده بود،حالا اما نام آن با یک بخشنامه اجباری بر سر زبان معلمان و دانش‌آموزان افتاده است. اجرای این بخشنامه برای حدود ۱۴ میلیون دانش‌آموز و کادر آموزشی از همان ابتدا با اما و اگر روبرو شد.
یکی از اعتراضات معلمان این است که تمام پیام‌رسان‌های معرفی شده، درخواست دسترسی کامل به تمامی مجوزهای ممکن از قبیل دسترسی به حافظه و گالری تصاویر و فیلم‌ها و پیامک‌ها و دفترچه تلفن گوشی را، در زمان نصب دارند: «چه تضمینی برای امنیت اطلاعات کاربران هست؟ چرا یک معلم فقط به جرم معلم بودن با بخشنامه وزارتی تهدید شود که اطلاعات و تصاویر شخصی خود را در اختیار پیام رسان خاصی قرار دهد. باید برای معلمان گوشی یا تبلت مخصوص آموزش تهیه کنند.»
ظاهرا در بخشنامه‌های صادره معلمان تهدید شده‌اند که در صورت عدم اجرای مفاد بخشنامه به هیات تخلفات اداری معرفی خواهند شد.
علی حاجی، یکی از فعالان صنفی معلمان در حساب توییتر خود در خطاب به وزیر آموزش و پرورش نوشت: «گوشی وسیله‌ای شخصی است، هیچ معلمی را نمی توان مجبور کرد بر خلاف میل باطنی، پیام رسان و یا هر اپلیکیشن دیگری را بر روی آن نصب کند. اگر وزارت چنین توقعی دارد باید به تعداد معلمان گوشی و تبلت تهیه و مانند یک ابزار تدریس در اختیار معلمان قرار دهد تا صرفا برای امر آموزش مورد استفاده قرار گیرد.»
قانون در مورد دسترسی غیرمجاز به اطلاعات کاربران در فضای مجازی به صراحت نظر داده است. بر اساس ماده ۱ قانون جرایم رایانه‌ای «هر‌کس به‌طور غیرمجاز به داده‌ها، سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است دسترسی پیدا کند، به حبس از ۹۱ روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد. اگر سامانه مدنظر گوشی همراه یا رایانه شخصی دارای رمز عبور باشد و مرتکب با گذر از این تدابیر امنیتی وارد سیستم شود مجرم شناخته خواهد شد.»
یکی از فعالان حوزه آموزش در این‌باره می‌گوید: «طرح شاد، طرحی احیا شده از یک برنامه قدیمی است که بنا به اقتضای شرایط شیوع کرونا دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است. طرح شادی که یک سینای شکست خورده شد.»
سینا یکی از پلت فرم‌های آموزش و پرورش برای ارتباط آنلاین آموزش و پرورش با معلمان و معلمان با دانش‌آموزان بود که به سرانجام نرسید.
این فعال حوزه آموزش درباره تاریخچه طرح شاد می‌گوید: «اجرای این پروژه از سال ۱۳۹۴ در دستور کار بوده ولی بارها تغییر کرده. در سال ۱۳۹۴ حمیدرضا کفاش، معاون فرهنگی آموزش و پرورش خبر از راه‌اندازی یک شبکه اجتماعی برای دانش آموزان داد. او در سال ۱۳۹۵ وعده داد اپلیکیشن شبکه اجتماعی دانش‌آموزان با عنوان «شاد» تا دهه فجر سال ۱۳۹۵ عرضه شود. قرار بود این شبکه برای دانش آموزان نخبه باشد. صحبتی از یک پیام رسان تعاملی بین دانش آموز و معلم در میان نبود. ولی با گذشت یک سال در روزهای پایانی سال ۱۳۹۶، طرح شاد به دلایلی اجرایی نشد و سامانه سینا جایگزین آن شد.»
تدریس آنلاین نیاز به پهنای باند اینترنت بالا دارد و البته هزینه بر هم هست ولی آیا همه معلمان و دانش‌آموزان به چنین امکانی بصورت رایگان و در هر لحظه و هر مکان دسترسی دارند؟ رباب موسوی، معلمی با مدرک دکتری مدیریت با انتشار یادداشتی در یک گروه معلمان می‌نویسد: «جالب است بدانیم دانش‌آموزان ما در مناطق محروم فاقد اینترنت و گوشی اندروید هستند. در یک مطالعه جزئی که روی خانواده این دانش آموزان در منطقه حصارک داشتم حدود یک درصد از اولیا، دارای شغل دولتی و بقیه معمولا کارگر و یا دست فروش هستند. میزان متوسط سطح تحصیلات زیر دیپلم است. در شرایط عادی که دغدغه اصلی آنها نان شب بود و با مشکل اقتصادی مواجه بودند.»
به گفته او در جامعه‌ای که بستر و زیر ساخت‌ها مهیا نیست و دانش‌آموزانی در شرایط سخت اقتصادی و مالی و خانوادگی بسر می‌برند؛ آیا لزومی دارد که ما مدام و هر روزه فشار و استرس این کودکان معصوم را بیشتر کنیم؟ آیا من به عنوان یک معلم امنیت روانی دانش‌آموز برایم اهمیت دارد یا مباحث درسی او؟ در این شرایط آیا سلامتی و امنیت روانی مهمتر نیست؟» او در ادامه می‌نویسد: «کاش جامعهٔ هدف خود را بهتر بشناسیم و بدانیم برای آموزش دیر نمی‌شود اما به سختی می‌شود روح آزرده و رنج دیده دانش‌آموزان را آرام ساخت. بیایید به‌عنوان یک معلم به دانش‌آموزان آرامش و امنیت روانی و مبارزه در این سنگر را آموزش دهیم و بیشتر به فکر کارهای خلاقانه باشیم.»
از میان کسانی که از این اپلیکیشن پیشنهادی وزارت استفاده کرده‌اند، مدیر یکی از مدارس پایتخت در گروهی تلگرامی با انتقاد از «طرح های بی مصرف و تاریخ گذشته آموزش و پرورش» می‌نویسد: «آیا می‌دانند چه فشاری بر مدیران بیچاره تحمیل می‌کنند؟ از صبح درگیر هستم تا یک کلیپ آموزش زبان در کانال سروش بارگذاری کنم و هنوز موفق نشده‌ام. لینک را برای همکاران و دانش آموزان فرستاده‌ام ولی همه نمی‌توانند وارد کانال شوند برای بعضی ها ارور می‌دهد و من دوباره به تک تک پیام آنها جواب می‌دهم تا قانع کنم اشکال ندارد پیش می‌آید. از نوشتن و گوشی به دست ماندن خسته شده ام.» به گفته او کاری که ما را مجبور به انجام آن کرده‌اند، باید اول سال پیش بینی می‌شد و تمام مدارس یک شبکه واحد برای آموزش‌های مجازی و اطلاع رسانی ایجاد می‌کردند. نه حالا که مردم به فکر جان خویش هستند.
مادر دو دانش‌آموز اصفهانی هم به محتوای نامناسب اپلیکیشن‌های داخلی اعتراض دارد. او به «ایران وایر» می‌گوید: «من اپ شاد و روبیکا را قبلا نصب کرده بودم. خیلی سریع مرا در کانال‌های مبتذل عضو کردند. آموزش و پرورش وقتی این اپ را معرفی می‌کند، خانواده‌ها فکر می‌کنند یک محیط امن است ولی اینطور نیست. ما روبیکا را به خاطر مطالب بد داخل شبکه و گروه‌های دوستی کنترل نشده حذف کردیم. از همان روز اول که پیشنهاد نصبش را دیدم، اعصابم بهم ریخت. اصلا به بچه‌ها اجازه نصب در گوشی‌ام ندادم. ولی الان مجبور شدم به خاطر بچه‌هایم نصب کنم.»
در این میان جمعی از فعالان صنفی معلمان نیز در تلاش برای اعتراض به این بخشنامه‌های آمرانه، بیانیه‌ای را برای امضای عمومی معلمان و خانواده‌ها منتشر کرده‌اند که تا لحظه تنظیم این گزارش به امضای ۱۹۰۰ نفر رسیده است. آنها در بخشی از بیانیه خود آورده‌اند: «سیستم آموزشی، معلم‌ها را به‌عنوان سرباز سیاست‌های بالادستی می‌داند که بایستی تابع نظراتِ ارسالی باشند و تنها رباتِ مجریِ بخشنامه‌ها هستند و جایی برای نظرات دانش‌آموزان و اولیا وجود ندارد. نمونه این فضای آمرانه را می‌توان در اجبار استفاده از اپ‌های داخلی، مانند شبکه شاد به‌عنوان تنها فضای مورد تایید وزارت‌خانه دنبال گرفت؛ اپ‌هایی که در همان بادی امر نیز، پروژه‌ای شکست‌خورده در میان اکثر کاربران ایرانی از جمله "فرهنگیان" قلمداد شدند.»
نویسندگان بیانیه در ادامه می‌نویسند: «سیستم آموزشی با اجبار در کوچاندن معلم‌ها، والدین و دانش‌آموزان از اپ‌هایی مانند "تلگرام" و "واتس‌اپ" به اپ‌های داخلی مانند شبکه شاد، سروش، روبیکا، بله، آی‌گپ و... بار دیگر نشان داد که تا چه حد از ساختارهای نوین آموزشی در دنیای امروز عقب مانده؛ و به دلیل همین سیاست‌های دیکته‌کننده، به هیچ‌عنوان نخواهد توانست رویکردهای نو در امر آموزش را فهم نموده و با آنها همراه شود.»
امضا کنندگان این بیانیه تغییر فضای آموزشی را به زیان روند تدریس مجازی دانسته و ضمن اعتراض به این سیاست آمرانه می‌نویسند: «ما با هیچ بخشنامه و آیین‌نامه‌ای آموزش را به پیام‌رسان‌های مدنظر وزارت‌خانه انتقال نخواهیم داد و به‌عنوان یک کنش مدنی در فضای مجازی به معلمان فراخوان می‌دهیم همراه با دانش‌آموزان و اولیای محترم تسلیم زیاده‌خواهی‌های وزارت‌خانه نشوند.»
در سایر کشورها، وب سایت‌های آموزشی مشخصی سالهاست به صورت مشترک مورد استفاده دانش آموزان و کادر آموزشی قرار میگیرد. فضاهای آموزشی مفید و تسهیل شده‌ای چون google classroom، study ladder، seesaw و mathletics وجود دارد که به راحتی و بدون تحمیل هزینه به سیستم آموزشی کشور، امکان استفاده از آنها وجود دارد.
اما در ایران عصر پانزدهم فروردین‌ماه طرح جدید آموزش و پرورش برای فرایند آموزش مجازی دانش آموزان در همان آغاز به کار، به دلیل پهنای باند و زیرساخت ضعیف پیام رسان‌های داخلی از دسترس خارج شد. سامانه‌ای که قرار است زیرساخت استفاده همزمان ۱۴ میلیون نفر را فراهم کرده باشد.
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر